Εξωσωματική: Σχετίζεται η ορμονική θεραπεία με τον καρκίνο μαστού και ωοθηκών;

Είναι έντονη η υποψία και ο φόβος στις γυναίκες στην παραγωγική ηλικία, ότι η εξωσωματική γονιμοποίηση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης γυναικολογικών καρκίνων. Λίγες μελέτες μέχρι στιγμής έχουν επιχειρήσει να διερευνήσουν τη συσχέτιση αυτή, σε βάθος μεγάλου χρονικού διαστήματος από την ολοκλήρωση της τελευταίας θεραπείας.

Μια από τις μεγαλύτερες μελέτες στην Ευρώπη και μοναδική στην Ελλάδα, ολοκληρώθηκε πρόσφατα στο Γυναικολογικό Κέντρο Αναπαραγωγής & Γενετικής με επικεφαλής τον κύριο Εμ. Καπετανάκη σε συνεργασία με το Τμήμα Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Πανεπιστημίου Πειραιώς και την επίβλεψη του Καθηγητή Εφαρμογών Πληροφορικής και Στατιστικής Πανεπιστημίου Πειραιώς κ. Μιχάλη Σφακιανάκη.

Σκοπός αυτής της μελέτης, ήταν να διερευνηθούν, οι πιθανές επιπτώσεις χορήγησης φαρμάκων εξωσωματικής, στον κίνδυνο εμφάνισης γυναικολογικών νεοπλασμάτων, στον ελληνικό πληθυσμό.

Η εξωσωματική γονιμοποίηση ξεκίνησε 35 χρόνια πριν στη χώρα μας, αρχικά, για γυναίκες που παρουσίαζαν προβλήματα σαλπίγγων. Η μέθοδος αυτή άρχισε με τη λήψη ενός ωαρίου από φυσικό κύκλο με πολύ χαμηλά ποσοστά επιτυχίας. Με την πάροδο των ετών η τεχνολογία της εξωσωματικής σημείωσε ραγδαία εξέλιξη και οι ενδείξεις έχουν επεκταθεί σε σημείο που καλύπτει όλα τα αίτια της ανδρικής και γυναικείας υπογονιμότητας. Στη συνέχεια, τα ποσοστά, αυξήθηκαν σημαντικά όταν άρχισε η χορήγηση ορμονικών σκευασμάτων για πρόκληση πολλαπλών ωοθυλακίων.

Η χορήγηση των ορμονών αυτών στην εξωσωματική γονιμοποίηση επιφέρει παροδική αύξηση των οιστρογόνων στην κυκλοφορία του αίματος τα οποία μπορούν να φθάσουν σε κάθε κύκλο θεραπείας γύρω στις 4000 pg/ml σε σύγκριση με φυσικό κύκλο που φθάνουν ως 300 pg/ml.

Μια από τις συχνότερες ερωτήσεις είναι εάν η χορήγηση των ορμονών και η παροδική αύξηση των οιστρογόνων στο αίμα μπορεί να προκαλέσει αύξηση του κινδύνου για καρκίνο σε γυναίκες μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση.
Την απάντηση σε αυτό το καίριο ερώτημα ήρθε να δώσει η μελέτη του Γυναικολογικού Κέντρου Αναπαραγωγής & Γενετικής. Στη μέλετη συμμετείχαν 4.994 γυναίκες που υποβλήθηκαν σε IVF, την περίοδο 1989-2006, στο Γυναικολογικό Κέντρο Αναπαραγωγής & Γενετικής, σε σύνολο 26.000 κύκλων, για την εμφάνιση καρκίνου ωοθηκών και μαστού με περίοδο παρακολούθησης ενός έτους από την τελευταία θεραπεία ως το 2013 (6 -24 έτη).

Το ποσοστό επιπολασμού των γυναικών που έκαναν εξωσωματική και νόσησαν από κάποιο τύπο καρκίνου συγκρίθηκε με το αντίστοιχο ποσοστό στο γενικό πληθυσμό της χώρα μας την ιδία περίοδο.

Για την καλύτερη κατανόηση θυμίζουμε ότι ο καρκίνος του μαστού αποτελεί την πιο συχνή μορφή καρκίνου μεταξύ των γυναικών και μια από τις κυριότερες αιτίες θανάτου, με περίπου 1.000.000 νέα κρούσματα παγκοσμίως. Στην Ελλάδα, αναφέρονται 4.500 περίπου νέες περιπτώσεις το χρόνο, ενώ υπολογίζεται ότι 1 στις 8 γυναίκες παγκοσμίως θα παρουσιάσει καρκίνο μαστού σε κάποια φάση της ζωής της. Γυναικείες φυλετικές ορμόνες, και πιο ειδικά τα οιστρογόνα, έχουν ξεκάθαρο ρόλο στην εμφάνιση καρκίνου του μαστού με περίπου 75% όλων των καρκίνων του μαστού να είναι ορμονοεξαρτώμενοι.

Ιδιαιτερότητα αυτής της εργασίας που την καθιστά μεταξύ των πιο σημαντικών εργασιών παγκόσμιως εκτός του μεγάλου αριθμού κύκλων (26.000) αποτελεί και η πολύ μεγάλη διάρκεια παρακολούθησης (άνω των 20 ετών) από την ολοκλήρωση της τελευταίας προσπάθειας.

Αποτελέσματα και συμπέρασμα

Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι δεν υπήρχε στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στις πιθανότητες να εμφανίσει μια γυναίκα καρκίνο μαστού ή ωοθηκών με βάση την χορήγηση ή όχι φαρμάκων εξωσωματικής γονιμοποίησης.

• Σε σύνολο 4.994 γυναικών που μπήκαν σε διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης την περίοδο 1989 έως 2006, εμφάνισαν καρκίνο το 1.26% (63 γυναίκες / 4.994 γυναίκες = 0.0126).
• Το ποσοστό αυτό αντιστοιχεί σε 1.260 ασθενείς ανά 100.000 γυναίκες (0.0126x100.000).
• Ο καρκίνος του στήθους εμφανίζεται σε ποσοστό 0.88% (44 γυναίκες / 4.994 γυναίκες = 0.0088), ποσοστό που αντιστοιχεί σε 880 γυναίκες με καρκίνο του στήθους ανά 100.000 γυναίκες.

Η εργασία αυτή αποδεικνύει ότι στις γυναίκες μετά από εξωσωματική δεν υπάρχει αύξηση του καρκίνου σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Εξάλλου, είναι γνωστό ότι η υπογονιμότητα, είναι ανεξάρτητος προδιαθεσικός παράγοντας εμφάνισης γυναικολογικού καρκίνου και ενδεχομένως το μικρό αυτό ποσοστό των γυναικών που παρουσίασαν γυναικολογικό καρκίνο μετά από την εξωσωματική να είχε παρουσιάσει τη νόσο και χωρίς τη θεραπεία αυτή.

Τα αποτελέσματα αυτής της εργασίας είναι καθησυχαστικά για τις γυναίκες που καταφεύγουν στην εξωσωματική γονιμοποίηση, καθώς δεν φαίνεται να υπάρχει άμεση σχέση της ορμονικής θεραπείας στην εξωσωματική γονιμοποίηση με γυναικολογικά νεοπλάσματα.