H αποτύπωση και αναπαράσταση της αυτοκτονικής συμπεριφοράς από τα ελληνικά ΜΜΕ

Με αφορμή την σημερινή Παγκόσμια Ημέρα κατά της Αυτοκτονίας, σημαντικά στοιχεία προκύπτουν από τα ευρήματα που παρουσιάστηκαν στο Παγκόσμιο Συνέδριο Κοινωνιολογίας της ISA (International Sociological Association) που διεξήχθη στην Yokohama της Ιαπωνίας, από την ελληνική επιστημονική ομάδα αποτελούμενη από τον κοινωνιολόγο επικοινωνίας κ. Κώστα Αντ. Πετράκη, καθηγητή εφαρμογών του τμήματος Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, τον κ. Σάββα Μακρίδη επιστημονικό συνεργάτη στο Ίδιο Τμήμα, της κοινωνιολόγου, με ειδίκευση στη Ψυχολογία των Μ.Μ.Ε., κας Αθανασίας Μωραΐτη και ομάδας τελειόφοιτων φοιτητών του Τμήματος.

Η παρούσα έρευνα αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια συστηματικής καταγραφής του τρόπου αποτύπωσης της είδησης της αυτοκτονίας από τα ελληνικά ΜΜΕ και του κοινωνιο-ψυχολογικού της αντίκτυπου. Η έρευνα εστιάζει στο κατά πόσο τόσο οι εφημερίδες με την υψηλότερη αναγνωσιμότητα στην Ελλάδα και τα ελληνικά ηλεκτρονικά Μ.Μ.Ε. και ειδικότερα τα ειδησεογραφικά sites και portals υψηλής επισκεψιμότητας, τηρούν τον οδηγό δεοντολογικής παρουσίασης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ) προς τα ΜΜΕ, που αφορά στην τήρηση συγκεκριμένων κανόνων κατά την παρουσίαση του γεγονότος μίας αυτοκτονίας από τους δημοσιογράφους και ο οποίος έχει μεταφραστεί στα ελληνικά από τη Μ.Κ.Ο. «Κλίμακα».

Το παραπάνω ζήτημα θεωρείται σημαντικό, καθώς βάσει πολλών ερευνών μετά από δημοσιεύματα που περιγράφουν λεπτομέρειες σχετικά με μία αυτοχειρία και με έντονα φορτισμένα συναισθηματικά ύφος, οι απόπειρες αυτοκτονίας αυξάνονται την επόμενη ημέρα αλλά και εν συνεχεία.
Κάποια άλλα σημαντικά συμπεράσματα που προκύπτουν μέσα από την έρευνα είναι τα εξής:

• To 66% των ιστοσελίδων περιγράφει τον τρόπο διάπραξης της αυτοκτονίας, με κύρια μέσα τον πυροβολισμό, την κατάποση κάποιου φαρμάκου ή τον απαγχονισμό, σε αντίθεση με τον οδηγό του Π.Ο.Υ. όπου αποτρέπει τα ΜΜΕ να περιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο έγινε.
• Το 83% των δημοσιευμάτων δεν τηρεί την οδηγία του Π.Ο.Υ να μην προτάσσουν στην επικεφαλίδα με πηχυαίους τίτλους τη λέξη αυτοκτονία.
• Καμία από τις 780 ιστοσελίδες που μελετήθηκαν και αφορούσαν στην παρουσίαση περιστατικών αυτοκτονίας στην Ελλάδα κατά το έτος 2013, δεν περιείχε τον τηλεφωνικό αριθμό στήριξης προς τους υποψήφιους αυτόχειρες και τους οικείους τους, τη στιγμή που υπάρχει επίσημα η γραμμή παρέμβασης 1018 από την «Κλίμακα» και η οποία λειτουργεί σε 24ωρη βάση.
• Τέλος, μια γενικότερη διαπίστωση που δεν συνδέεται άμεσα με τον οδηγό του Π.Ο.Υ, αλλά παρατηρήθηκε ως γενική διαπίστωση είναι ότι το 80% των δημοσιευμάτων που μελετήθηκαν δεν συνδέει ευθέως τα αυτοκτονικά συμβάντα με την οικονομική κρίση. Βέβαια αυτό αποτελεί μία πρώτη διαπίστωση, που βασίζεται μόνο στο υλικό που μελετήθηκε και χρειάζεται περεταίρω ανάλυση, ακόμη πιο εκτεταμένου υλικού, προκειμένου να υπάρξουν ασφαλή συμπεράσματα.