Διαχείριση, έλεγχος και αξιολόγηση της φαρμακευτικής καινοτομίας στην Ελλάδα

Τη φαρμακευτική καινοτομία, και ειδικότερα τις διαδικασίες και το μεθοδολογικό πλαίσιο για την υποδοχή, την αξιολόγηση, τον έλεγχο και τη διαχείριση της φαρμακευτικής καινοτομίας στην Ελλάδα, έχει ως κεντρικό θέμα η μελέτη και το ομότιτλο βιβλίο που παρουσίασε ο Τομέας Οικονομικών της Υγείας, της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), στο αμφιθέατρο της σχολής, την Πέμπτη 17 Δεκεμβρίου. Στην παρουσίαση της μελέτης παρευρέθηκαν και τοποθετήθηκαν ο Ομότιμος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας, κ. Γιάννης Κυριόπουλος, η Επιμελήτρια του Τομέα Οικονομικών της Υγείας, κα Ελπίδα Πάβη, ο Οικονομολόγος Υγείας και Επιστημονικός Συνεργάτης του Τομέα Οικονομικών της Υγείας, κ. Κώστας Αθανασάκης, η Επιστημονική Συνεργάτιδα του Τομέα Οικονομικών της Υγείας, κα Κατερίνα Μυλωνά και ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Πασχάλης Αποστολίδης. Επίσης, στην εκδήλωση το παρών έδωσαν εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας, στελέχη από τον κλάδο της Υγείας και των φαρμακευτικών εταιριών και εκπρόσωποι του τύπου.

Τη συζήτηση άνοιξε η κα Ε. Πάβη παρουσιάζοντας τη βασική φιλοσοφία της μελέτης, η οποία εστιάζεται στην ανάγκη ανάπτυξης μιας ολοκληρωμένης πολιτικής και ενός δομημένου πλαισίου λήψης αποφάσεων αναφορικά με την αξιολόγηση, την αποτίμηση, τη διαθεσιμότητα και τη διαχείριση του συνόλου της φαρμακευτικής τεχνολογίας και, ιδιαίτερα, της καινοτομίας στην Ελλάδα.

Ο κ. Κ. Αθανασάκης, στη συνέχεια, παρουσίασε τους ορισμούς οι οποίοι επικρατούν διεθνώς για την έννοια της καινοτομίας και αναφέρθηκε στο γεγονός ότι οι νέες τεχνολογίες που εισέρχονται στο σύστημα υγείας δεν είναι απαραίτητα «καινοτομικές» και ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν διαβαθμίσεις στο βαθμό καινοτομικότητας των νέων φαρμάκων. Με βάση ερευνητικά δεδομένα, η πρόσβαση σε καινοτομικά φάρμακα έχει βελτιώσει το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα κατά σχεδόν ένα έτος και έχει οδηγήσει σε μείωση των συνολικών ημερών νοσηλείας στη χώρα κατά 2,6 εκατομμύρια ετησίως. Υπό το πλαίσιο της διεθνούς περιστολής των πόρων, η οποία στην Ελλάδα είναι έντονη (μείωση της συνολικής δαπάνης υγείας κατά 36,2% και της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης σε ποσοστό άνω του 60% στο διάστημα 2009-2014), απαιτούνται πολιτικές οι οποίες θα εστιάζουν στη διαχείριση τόσο των καινοτομικών όσο και των υπολοίπων φαρμάκων στο σύνολο της αγοράς. Εν τέλει, η προσπάθεια διαχείρισης της καινοτομίας στη χώρα, οφείλει να εστιάσει σε μια ολοκληρωμένη διαδικασία Αξιολόγησης Τεχνολογίας Υγείας (Health Technology Assessment – HTA) η οποία προοδευτικά θα προσομοιάζει στο πολυκριτηριακό πρότυπο (Multiple Criteria Decision Analysis) το οποίο αποτελεί το μέλλον των συστημάτων ΑΤΥ διεθνώς.

Η κα Κ. Μυλωνά, στη συνέχεια, παρουσίασε την πρόταση της ερευνητικής ομάδας αναφορικά με τη δημιουργία ενός προτύπου Αξιολόγησης Τεχνολογίας Υγείας στην Ελλάδα. Ανέφερε πως η εφαρμογή της ΑΤΥ στη χώρα οφείλει να ακολουθήσει τα εξής βήματα: (α) Σύσταση ενός ειδικού για το σκοπό φορέα, από ήδη υπάρχουσες δυνάμεις (β) Ανάπτυξη του οργανισμού και της διαδικασίας ΑΤΥ με ορίζοντα πλήρους εφαρμογής την πενταετία (γ) Χρήση της ΑΤΥ με ρόλο αρχικά συμβουλευτικό και μετέπειτα ρυθμιστικό και (δ) Αξιοποίηση της διεθνούς εμπειρίας προοδευτικά, εκκινώντας με αρχικά εργαλεία τις απλούστερες μεθοδολογικές προσεγγίσεις (cost-effectiveness, budget impact, κλπ) και προοδευτική σύγκλιση με το πρότυπο της Πολυκριτηριακής Ανάλυσης. Η πολιτική υγείας και φαρμάκου στη χώρα οφείλει να ενσωματώσει διαδικασίες (α) οριζόντιας ανίχνευσης νέων τεχνολογιών υγείας (horizon scanning) προκειμένου να παρακολουθεί τις εξελίξεις στην έρευνα και ανάπτυξη και (β) να είναι σε θέση να διαμορφώνει τους τρέχοντες και μελλοντικούς προϋπολογισμούς στο φάρμακο με κριτήρια επιστημονικών τεκμηρίων (evidence-based) και όχι λογιστικών προσεγγίσεων.

Τέλος, με βάση τις συμπερασματικές διαπιστώσεις που παρουσιάστηκαν από τον Καθηγητή, κ. Γ. Κυριόπουλο, κρίνεται απαραίτητη μια σειρά από διαρθρωτικές αλλαγές για την ανασυγκρότηση του Συστήματος Υγείας, την καθολική και ισότιμη κάλυψη του πληθυσμού σε θεραπείες και φάρμακα, τη βελτίωση της πρόσβασης σε καινοτόμες και αποτελεσματικές θεραπείες αλλά και τη βέλτιστη αποδοτικότητα της δαπάνης υγείας. Από τις προτεινόμενες δράσεις, έμφαση δόθηκε στη(ν):

• Διαμόρφωση ενός πλαισίου χάραξης εθνικής πολιτικής για το φάρμακο.
• Αναζήτηση της αξίας, σε αντιδιαστολή με την απλή προσμέτρηση του κόστους, των διαθέσιμων και αναμενόμενων θεραπευτικών επιλογών.
• Διερεύνηση της εισαγωγής συστημάτων κλειστών προϋπολογισμών στη φαρμακευτική δαπάνη, ως εργαλείο βελτίωσης της αποδοτικότητας και της βιωσιμότητας του συστήματος με την προϋπόθεση ότι έχουν τεθεί σωστά κριτήρια και εργαλεία παρακολούθησης.
• Ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και των αναγκών των ασθενών και του υγειονομικού τομέα.
• Αναζήτηση ενός σταθερού πλαισίου λειτουργίας του υγειονομικού τομέα, με εξορθολογισμό του συστήματος τιμών.
• Βελτίωση του συστήματος λήψης αποφάσεων περί της αποζημίωσης της τεχνολογίας και της καινοτομίας στην υγεία, μέσω της ανάπτυξης μηχανισμών.
• Λήψη των αποφάσεων πολιτικής υγείας και φαρμάκου με βάση τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία ανάλυσης των πραγματικών δεδομένων του υγειονομικού τομέα (real world evidence).

Από την πλευρά του ο Πρόεδρος του ΣΦΕΕ, κ. Π. Αποστολίδης, υπογράμμισε τη σημασία της μελέτης αυτής η οποία συμβάλλει στο να γίνει κατανοητό ότι η καινοτομία στις μέρες μας συνιστά μια βασική παράμετρο έρευνας και ανάπτυξης τόσο υπό την οπτική των επιχειρήσεων όσο και σε όρους εθνικής οικονομίας. Παράλληλα, επεσήμανε τις συντεταγμένες μιας νέας Εθνικής πολιτικής για το Φάρμακο προς την κατεύθυνση της ανάπτυξης καινοτόμων θεραπειών και της βελτίωσης της πρόσβασης των ασθενών στις κατάλληλες θεραπευτικές αγωγές, ενώ δεν παρέλειψε να τονίσει την ιδιαίτερη χαρά για τον ΣΦΕΕ που υποστήριξε σε αυτό το ερευνητικό εγχείρημα.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ο Καθ. Κυριόπουλος έκλεισε την παρουσίαση σημειώνοντας ότι: «Η συγκεκριμένη μελέτη αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την υποδοχή, τη διαχείριση, αξιολόγηση και διάχυση της καινοτομίας στην Ελλάδα, καθώς και τη βάση για την κατάρτιση μιας ολοκληρωμένης Εθνικής Πολιτικής Φαρμάκου, με στόχο τη μέγιστη δυνατή αποδοτικότητα σε όρους κοινωνικής ευημερίας».