Η μάσκα μου σε προστατεύει, η μάσκα σου με προστατεύει

Η χρήση μάσκας από το κοινό, σε συνδυασμό με τήρηση των φυσικων αποστάσεων ή περιόδων locdown, μπορεί να προσφέρει έναν αποδεκτό τρόπο διαχείρισης της πανδημίας της COVID-19 και του ανοίγματος εκ νέου της οικονομικής δραστηριότητας.

Μία στρατηγική γενικευμένης χρήσης μασκών που μπορεί να υιοθετηθεί, τόσο στον  τον ανεπτυγμένο, όσο και και στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπου είναι δυνατή η κατασκευή απλών, σπιτικών, αποτελεσματικών μασκών, μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική στην ελάττωση της εξάπλωση της επιδημίας. Ένα βασικό μήνυμα από τις αναλύσεις αυτές είναι ότι: "η μάσκα μου σε προστατεύει, η μάσκα σου με προστατεύει".

Στο παραπάνω συμπέρασμα οδηγήθηκαν επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Cambridge του Ηνωμένου Βασιλείου, χρησιμοποιώντας δύο μαθηματικά μοντέλα αξιολόγησης του συγκεκριμένου προστατευτικού μέσου.

Ο αναπληρωτής καθηγητής Ευστάθιος Καστρίτης και ο Θάνος Δημόπουλος (καθηγητής Θεραπευτικής και πρύτανης ΕΚΠΑ), συνοψίζουν τα ευρήματα αυτής της μελέτης

Η νόσος COVID-19 χαρακτηρίζεται από μια μολυσματική προ-συμπτωματική περίοδο (πριν δηλαδή εμφανιστούν τα συμπτώματα της νόσου), όπου τα άτομα που έχουν μολυνθεί πρόσφατα μπορούν να μολύνουν ακούσια σε άλλους.

Οι μάσκες αποτελούν μια μη φαρμακευτική παρέμβαση, εύκολη και φτηνή, ειδικά στις περιπτώσεις εκείνες  όπου οι παρεμβάσεις υψηλής τεχνολογίας, όπως η ανίχνευση επαφών με χρήση εφαρμογών για κινητά τηλέφωνα  ή η ταχεία ανίχνευση περιπτώσεων μέσω μοριακών τεστ, δεν είναι εφικτές.

Οι Βρετανοί ερευνητές χρησιμοποίησαν μαθηματικά  μοντέλα προκειμένου να εξετάσουν τη δυναμική της επιδημίας COVID-19 όταν το κοινό φορά μάσκες, με ή χωρίς επιβαλλόμενες περιόδους "απαγορευτικού" (lockdown).  

Αερολύματα

Τα αποτελέσματά αυτά βασίζονται σε διαφορετικές, αλλά εύλογές τιμές για το ποσοστό που πληθυσμού που φορά την μάσκα  (0% έως 100%) καθώς και την πιθανή προστασία που μπορεί να προσφέρει η μάσκα (25%, 50%, 75% ή 100%) τόσο όσον αφορά τα εκπνεόμενα μολυσματικά αερολύματα όσο και την προστασία που παρέχει για την εισπνοή τέτοιων αερολυμάτων.

Με βάση τα μοντέλα, όταν οι μάσκες χρησιμοποιούνται από το κοινό συνεχώς (όχι μόνο από την πρώτη εμφάνιση των συμπτωμάτων), ο πραγματικός αριθμός αναπαραγωγής (effective reproduction number) Re, μπορεί να μειωθεί κάτω από το 1 (δηλαδή κάθε άτομο μολύνει λιγότερο από ένα άλλο άτομα), οδηγώντας στον περιορισμό της επιδημίας.

Ως Re αναφέρεται ο αναμενόμενος αριθμός νέων κρουσμάτων που προκαλούνται από ένα μόνο μολυσματικό άτομο σε μία δεδομένη φάση της επιδημίας.

Υπό ορισμένες συνθήκες, όταν οι περίοδοι "απαγορευτικού" εφαρμόζονται σε συνδυασμό με 100% χρήση μάσκας προσώπου, υπάρχει πολύ μικρότερη εξάπλωση της νόσου, με αποτέλεσμα τα δευτερεύοντα και τριτογενή κύματα εξάπλωσης του ιού να  ισοπεδώνονται  και η επιδημία να ελέγχεται.

Αυτό το θετικό αποτέλεσμα στον περιορισμό της πανδημίας εμφανίζεται ακόμη και όταν υποτίθεται ότι οι μάσκες προσώπου είναι μόνο κατά 50% αποτελεσματικές στην κατακράτηση των μολυσματικών αερολυμάτων που περιέχουν τον ιό κατά την εκπνοή με ίση ή και χαμηλότερη προστασία για την  εισπνοή μολυσματικών αερολυμάτων.

Πρόσωπο

Η χρήση της μάσκας έχει θεωρηθεί από μερικούς επιστήμονες ότι δεν είναι αποτελεσματική, επειδή οι χρήστες μπορεί να αγγίζουν τα πρόσωπά τους πιο συχνά, μεταφέροντας έτσι τον ιό.

Τα μαθηματικά μοντέλα έλαβαν και αυτό τον παράγοντα υπόψιν και έδειξαν πως η υιοθέτηση της μάσκας παρέχει οφέλη σε επίπεδο πληθυσμού, ακόμη και σε περιπτώσεις όπου οι χρήστες εμφανίζουν  αυξημένο κίνδυνο λόγω τέτοιων συμπεριφορών.

Σε πολλές χώρες η χρήση της μάσκας από το κοινό δεν έχει ακόμα υιοθετηθεί. Ακόμα κι αν η χρήση της μάσκας ξεκινήσει μετά την έναρξη της πρώτης περιόδου απαγορευτικού, τα αποτελέσματά της μελέτης δείχνουν ότι τα οφέλη θα μπορούσαν να προκύψουν μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης περαιτέρω κυμάτων της πανδημίας  COVID-19.

 Όπως δείχνουν τα μοντέλα, ακόμη και σε χαμηλότερα επίπεδα υιοθέτησης της χρήσης μάσκας, οι  χρήστες της μάσκας συνεχίζουν να έχουν σημαντικό όφελος.

Αυτές οι αναλύσεις μπορεί να εξηγήσουν γιατί ορισμένες χώρες, όπου η υιοθέτηση της χρήσης μάσκας από το κοινό είναι σχεδόν 100% (Ιαπωνία, Ν. Κορέα), έχουν μέχρι σήμερα δείξει σημαντικά χαμηλότερα ποσοστά εξάπλωσης και σχετιζόμενων θανάτων από την COVID-19.