Πρόληψη πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων

Γράφει ο Γεωργιλής Κωνσταντίνος, Διευθυντής Β’ Παθολογικής Κλινικής του ΥΓΕΙΑ

Ο πνευμονιόκοκκος είναι το συχνότερο μικρόβιο το οποίο προκαλεί λοιμώξεις στο αναπνευστικό σύστημα των ανθρώπων όλων των ηλικιών, όπως ωτίτιδα, παραρρινικολπίτιδα και πνευμονία. Σπανιότερα, το μικρόβιο κυκλοφορεί στο αίμα διαταράσσοντας τη λειτουργία των ζωτικών οργάνων του σώματος (καρδιά, εγκέφαλος, νεφροί), οδηγώντας μερικές φορές και στο θάνατο.

Τι είναι πνευμονία;

Η πνευμονιοκοκκική πνευμονία είναι μια από τις πιο συχνά εμφανιζόμενες μορφές πνευμονίας και αποτελεί μια σοβαρή λοίμωξη των πνευμόνων. Η ασθένεια, συνήθως παρατηρείται μετά από γρίπη ή άλλες ιογενείς λοιμώξεις (ιώσεις) που προσβάλλουν το αναπνευστικό σύστημα.

Τα συχνότερα συμπτώματα είναι πυρετός, ρίγη, πόνος στο στήθος, βήχας με πτύελα και δυσκολία στην αναπνοή. Η νόσος αντιμετωπίζεται με αντιβιοτική αγωγή, όμως για πολλά άτομα είναι απαραίτητη η εισαγωγή στο Νοσοκομείο για αρκετές ημέρες.

Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο;

Μερικοί άνθρωποι αναπτύσσουν συχνότερα πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις βαρύτερης μορφής,διότι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, όπως:

• Ηλικιωμένα άτομα άνω των 60 ετών.
• Ενήλικα άτομα ανεξαρτήτως ηλικίας με χρόνια νοσήματα, όπως καρδιοπάθειες, χρόνιες παθήσεις του αναπνευστικού, σακχαρώδη διαβήτη και νεφροπάθειες.
• Ανοσοκατασταλμένα άτομα.
• Άτομα μετά από σπληνεκτομή.
• Άτομα με δρεπανοκυτταρική ή μικροδρεπανοκυτταρική αναιμία.
• Άτομα που κατοικούν σε κλειστές κοινότητες (γηροκομεία, ιδρύματα).
• Παιδιά άνω των 2 ετών με χρόνια νοσήματα ή ανοσοανεπάρκεια. Παιδιά μικρότερα των δύο ετών.

Τα άτομα που ανήκουν στις παραπάνω ομάδες χρήζουν μεγαλύτερης προστασίας και σύμφωνα με τις Αρχές Υγείας πρέπει να εμβολιάζονται.

Πόσων ειδών αντιπνευμονιοκοκκικά εμβόλια κυκλοφορούν;

Δύο. Το συζευγμένο, που πρέπει να χορηγείται σε παιδιά μέχρι 2 ετών και προστατεύει έναντι 7 τύπων πνευμονιοκόκκου και το πολυσακχαριδικό, που είναι κατάλληλο για άτομα άνω των δύο ετών και προστατεύει έναντι 23 τύπων πνεμονιόκκκου.

Μπορεί το αντιπνευμονιοκοκκικό πολυσακχαριδικό εμβόλιο να προστατεύσει έναντι όλων των μορφών πνευμονίας και όλων των τύπων πνευμονιοκοκκικής λοίμωξης;

Η πνευμονία μπορεί να προκληθεί από πολλούς μικροοργανισμούς, όχι μόνον πνευμονιόκοκκους. Ο πνευμονιόκοκκος, όμως, είναι το συχνότερο μικρόβιο που προκαλεί πνευμονία. Το εμβόλιο προστατεύει από τους 23 πιο συχνούς τύπους πνευμονιοκόκκων, οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για περίπου το 85 έως 90% των σοβαρών πνευμονιοκοκκικών λοιμώξεων.

Ποσό συχνά χρειάζεται να εμβολιαστώ;

Το πολυσακχαριδικό εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου παρέχει μακρά προστασία μετά από έναν εμβολιασμό. Επανεμβολιασμός συνιστάται, ανάλογα με την περίπτωση, μετά από περίπου 5 χρόνια.

Υπάρχει κάποια συγκεκριμένη εποχή του χρόνου που θα πρέπει να γίνει ο εμβολιασμός;

Όχι. Το εμβόλιο μπορεί να χορηγηθεί οποιαδήποτε εποχή του χρόνου.

Πώς χορηγείται το εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου;

Το εμβόλιο χορηγείται με ένεση, υποδόρια ή ενδομυϊκά.

Μπορεί να χορηγηθεί συγχρόνως με το αντιγριπικό εμβόλιο;

Ναι, μπορούν να χορηγηθούν συγχρόνως, αλλά σε διαφορετικό βραχίονα. Εξάλλου, οι άνθρωποι που χρειάζονται εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου, χρειάζονται και αντιγριπικό εμβόλιο. Οι ιατρικές υπηρεσίες αναφέρουν ότι ο διπλός εμβολιασμός δεν αυξάνει τις παρενέργειες, ενώ δρα αθροιστικά στην προστασία που παρέχει έναντι λοιμώξεων του αναπνευστικού συστήματος.Ας σημειωθεί, όμως, ότι το αντιγριπικό εμβόλιο χορηγείται κάθε χρόνο, σε αντίθεση με το πολυσακχαριδικό κατά του πνευμονιόκοκκου, που χορηγείται εφάπαξ και εξετάζεται η πιθανότητα επανεμβολιασμού μετά από 5 χρόνια.

Παρατηρούνται ανεπιθύμητες ενέργειες κατά τη χορήγηση;

Δεν παρατηρούνται σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες με τη χορήγηση του εμβολίου. Μερικές φορές μπορεί να εμφανιστούν τοπικές αντιδράσεις, όπως ελαφρύς πόνος, οίδημα στο σημείο της ένεσης, καθώς και μυϊκοί πόνοι. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί χαμηλός πυρετός.

Σε κάθε περίπτωση οι αντιδράσεις αυτές είναι ήπιες και κατά κανόνα παρέρχονται εντός 2-3 ημερών.

Γιατί πρέπει να εμβολιαστώ ενώ υπάρχει φαρμακευτική θεραπεία με αντιβιοτικά για τις πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις;

Γενικά, η έμφαση στην πρόληψη και όχι στη θεραπεία χαρακτηρίζει κάθε οργανωμένη κοινωνία και η ανάπτυξη εμβολίων έναντι των σημαντικότερων νοσημάτων είναι κυρίαρχη στρατηγική των παγκόσμιων οργανισμών υγείας. Επίσης, με την ολοένα και πιο συχνή χρήση των αντιβιοτικών τα μικρόβια γίνονται όλο και πιο ανθεκτικά σ' αυτά.

Παράλληλα, οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις συνοδεύονται από νοσηλεία, ταλαιπωρία του ασθενή, έξοδα και μακροχρόνιο διάστημα ανάρρωσης. Σε μερικές περιπτώσεις οι επιπλοκές από την ασθένεια είναι τόσο σοβαρές, ώστε μπορεί να επέλθει θάνατος, παρά την ισχυρή αντιβιοτική αγωγή.