Αιμορραγίες: Οι ιδιαιτερότητες κατά την εφηβεία

Από την έναρξή της στην εφηβεία και για διάστημα περίπου δύο χρόνων, η περίοδος συχνά συνοδεύεται από διαταραχές, γεγονός που σε γενικές γραμμές θεωρείται φυσιολογικό και αντιμετωπίζεται με ήπιο τρόπο. Σε ποιες περιπτώσεις, όμως, χρειάζονται περισσότερες εξετάσεις και για ποιο λόγο;

Είναι αρκετά συνηθισμένο να υπάρχουν διαταραχές της περιόδου στην εφηβεία, λόγω της σχετικής ανωριμότητας του ενδοκρινολογικού άξονα που ελέγχει την ομαλή λειτουργία της ωοθήκης. Ως εκ τούτου, τα πρώτα δύο χρόνια από την έναρξη της περιόδου, σπάνια το κορίτσι έχει σταθερό κύκλο, ενώ δεν αποκλείεται να έχει σοβαρές αποκλίσεις, με παρατεταμένη αιμορραγία, συχνότατη περίοδο ή μεγάλη απώλεια αίματος, που μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντική αναιμία.

Πράγματι, οι πρώτοι κύκλοι στη γυναικολογική ζωή μιας εφήβου είναι σε ποσοστό σχεδόν 80% ανωθυλακορρηκτικοί, με αποτέλεσμα να παράγεται κυρίως οιστραδιόλη από την ωοθήκη. Ως αποτέλεσμα της υπεροιστρογοναιμίας και της έλλειψης παραγωγής προγεστερόνης, το ενδομήτριο υπερπλάσσεται και διαφεύγει σε ακατάστατα διαστήματα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις ήπιων διαταραχών, συνιστάται αναμονή, ενώ είναι σημαντικό να καθησυχαστεί η ασθενής και η οικογένειά της ότι τα προβλήματα θα είναι κατά πάσα πιθανότητα παροδικά. Προσωρινά, ίσως χρειαστεί και η χορήγηση κάποιου διατροφικού συμπληρώματος. Επίσης, ζητείται από τη νεαρή ασθενή να καταγράφει την περίοδό της σε ειδικό ημερολόγιο, ώστε να είναι εύκολο να εντοπιστούν αποκλίσεις από το φυσιολογικό στη διάρκεια του κύκλου και της περιόδου.

Αν και το αίσθημα μεγάλης απώλειας αίματος κατά την περίοδο είναι σχετικά υποκειμενικό, στοιχεία από το ιστορικό μπορούν να μας κατευθύνουν καλύτερα, για να αξιολογήσουμε τη βαρύτητα της αιμορραγίας. Έτσι, ενδείξεις μεγάλης απώλειας αίματος κατά την εμμηνορρυσία είναι η συχνή αλλαγή σερβιέτας λόγω κορεσμού της, η ανάγκη αλλαγής της κατά τη διάρκεια της νύχτας, η ύπαρξη μεγάλων πηγμάτων, ενώ αντικειμενικός οδηγός για τη σοβαρότητα της αιμορραγίας είναι τα χαμηλά επίπεδα αιμοσφαιρίνης και φερριτίνης.

Όπως αναφέρθηκε, οι διαταραχές περιόδου λόγω ανωριμότητας του άξονα υποθαλάμου – υπόφυσης - ωοθήκης είναι μακράν το συχνότερο αίτιο αιμορραγιών στην εφηβεία. Παρά ταύτα, όταν τα προβλήματα παρατείνονται πέραν της διετίας, αν συνυπάρχουν σημεία αιμορραγικών διαταραχών, ενδοκρινικών διαταραχών (όπως υπερτρίχωση, έντονη ακμή, παχυσαρκία, γαλακτόρροια, μεγάλη απώλεια βάρους) ή αν τα συμπτώματα είναι ιδιαίτερα έντονα, καλό είναι να γίνεται έλεγχος για τα παρακάτω:

• Άλλα αίτια ανωθυλακιορρηξίας, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υποθαλαμικά αίτια (stress, διαταραχές πρόσληψης τροφής, υπερβολική άσκηση, χρόνια νόσος), πρώιμη ωοθηκική ανεπάρκεια, υπερπρολακτιναιμία ή θυρεοειδοπάθεια.
• Διαταραχές πηκτικότητας, όπως είναι η νόσος Von Willenbrand ή η ιδιοπαθής θρομβοπενική πορφύρα.
• Ανατομικές ανωμαλίες του γεννητικού συστήματος (σπανιότερα).

Επίσης, σε κορίτσια που έχουν ξεκινήσει σεξουαλικές επαφές, μεγάλη ανώμαλη αιμόρροια μπορεί να οφείλεται σε επιπλοκές αρχόμενης κύησης, όπως αποβολή ή εξωμήτριος κύηση, σε πυελική φλεγμονή (η οποία έχει προκαλέσει τραχηλίτιδα ή ενδομητρίτιδα) ή, τέλος, σε τραυματισμό των γεννητικών οργάνων.

Το ιστορικό και η κλινική εξέταση θα κατευθύνουν το γυναικολόγο προς τη σωστή διάγνωση, ενώ ο εργαστηριακός έλεγχος είναι απαραίτητο να περιλαμβάνει τη γενική αίματος και τη μέτρηση φερριτίνης και, ανάλογα με τις κλινικές ενδείξεις, ορμονικό έλεγχο ή έλεγχο πηκτικότητας.

Η αντιμετώπιση

Η θεραπεία εξατομικεύεται ανάλογα με τη σοβαρότητα της αιμορραγίας και το αίτιο. Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις μέτριας βαρύτητας, μπορεί να χορηγηθεί κάποιο μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες, όπως το μεφεναμικό οξύ και η ιβουπροφένη ή το τρανεξαμικό οξύ, τα οποία προκαλούν σημαντική μείωση της ροής του αίματος της περιόδου έως και 50%.

Εφόσον το κορίτσι έχει χαμηλότερα επίπεδα αιμοσφαιρίνης, πρέπει να χορηγηθεί θεραπεία αμέσως. Για μικρά χρονικά διαστήματα, 2 - 3 μηνών, μπορεί να χορηγηθεί προγεστερόνη κυκλικά, ενώ αν συνυπάρχουν προβλήματα του δέρματος (ακμή, υπερτρίχωση) το συνδυασμένο αντισυλληπτικό χάπι αποτελεί εξαιρετική επιλογή.

Σε κάθε περίπτωση, είναι πολύ σημαντικό να αντιληφθούμε ότι η έφηβος που αντιμετωπίζει διαταραχές της περιόδου και η οικογένειά της βιώνουν μία πρωτόγνωρη και αγχωτική εμπειρία και, ανεξάρτητα από τη σοβαρότητα της διαταραχής, συχνά αγωνιούν για τη μελλοντική αναπαραγωγική υγεία του κοριτσιού. Έτσι, είναι σημαντικό ο ιατρός να δείχνει συμπάθεια και να ενημερώνει αναλυτικά για την κατάσταση της νεαρής ασθενούς καθησυχάζοντας ότι τα προβλήματα συνήθως αποκαθίστανται σταδιακά μέχρι την ενηλικίωση.

Πηγές:
Λίνα Μιχαλά, ΜRCOG, PhD Επιστημονικός Συνεργάτης Νοσοκομείου Αλεξάνδρα, ΕΚΠΑ, Locum Consultant, Paediatric and Adolescent Gynaecology, University College London Hospitals