Φυτική διατροφή και καρδιά

Είναι πολλοί που συζητούν για την ωφελιμότητα της διατροφής με φυτά. Άλλωστε, τα όσπρια και το λάδι αποτελούν βασικά συστατικά της μεσογειακής δίαιτας, που αναμφίβολα θεωρείται μία από τις καλλίτερες, αν όχι η καλλίτερη δίαιτα.

Όμως, από επιστημονικής πλευράς πώς έχει το όλον θέμα; Αναμφισβήτητα υπάρχουν ουσίες μέσα στα φυτά, που πειραματικά αποδείχθηκε ότι έχουν θεραπευτικές δράσεις.

• Στο λάδι υπάρχουν οι φυτοστερόλες.
• Στα φρούτα, και ιδιαίτερα στα σταφύλια και το κρασί, στα φασόλια, στα κρεμμύδια, στο πράσινο τσάι και στη σόγια περιέχονται οι φαινολικές ενώσεις, τα φλαβινοειδή και οι ανθοκυανίνες.
• Στα φρούτα με χρώμα πράσινο, κίτρινο, πορτοκαλί και στους φλοιούς των καρπών υπάρχουν αντίστοιχα τα καροτενοειδή και οι λιγνάνες.
• Στη ντομάτα, το κόκκινο γκρέϊπ-φρουτ και τα βερίκοκα, υπάρχει το λυκοπένιο.
• Στα κολοκύθια, τις πιπεριές, το λάχανο, το μπρόκολο, το σέλινο, τα εσπεριδοειδή και τα καρότα περιέχονται τα τερπένια.
• Στο κουνουπίδι, το λάχανο, το σπανάκι και το μπρόκολο περιέχονται οι ινδόλες.

Το γαλλικό παράδοξο συνίσταται στις παρατηρήσεις Γάλλων επιστημόνων, όπου άτομα που κατανάλωναν όντως φαγητά με υψηλή περιεκτικότητα σε κεκορεσμένα λίπη (κρέατα-λιπαρά) είχαν μικρότερη νοσηρότητα και θνητότητα από καρδιοαγγειοπάθειες, όταν καθημερινά έπιναν με το φαγητό ένα ποτήρι κόκκινο κρασί.

Το γεγονός αυτό αποδόθηκε στην καρδιοπροστατευτική δράση που ασκούν οι αντιοξειδωτικές ουσίες του κρασιού.

Με απλά λόγια, η φυτική διατροφή που περιέχει όλες τις προαναφερθείσες ουσίες αποτελεί ένα οπλοστάσιο που αντιστρατεύεται όλους τους μηχανισμούς της αθηροσκληρώσης που καταστρέφουν τις αρτηρίες και δημιουργούν εμφράγματα ή εγκεφαλικά επεισόδια.

Με ειδικούς μηχανισμούς παρεμποδίζεται η οξείδωση της LDL (κακής χοληστερίνης), η οποία με τον τρόπο αυτό γίνεται λιγότερο καταστροφική για τις αρτηρίες.

Επίσης, με ανάλογους μηχανισμούς παρεμποδίζεται η συγκόλληση των αιμοπεταλίων, που έχει ως συνέπεια να δημιουργούνται εύκολα θρόμβοι μέσα στις αρτηρίες, όταν σπάει η αθηροσκληρωτική πλάκα. Ιδιαίτερη αξία έχει και ο μηχανισμός με τον οποίο οι φυτοστερόλες παρεμποδίζουν την απορρόφηση από το έντερο σημαντικό μέρος της χοληστερίνης που περιέχουν οι τροφές.

Έτσι αποφεύγεται η είσοδος της χοληστερόλης μέσα στην κυκλοφορία του αίματος.

Με το σκεπτικό αυτό άλλωστε χρησιμοποιούνται οι φυτοστερόλες για τον εμπλουτισμό των γαλακτοκομικών προϊόντων που διαφημίζονται καθημερινά, με τον στόχο η χοληστερίνη των τροφών να μην αυξάνει την ολική χοληστερίνη του οργανισμού και μάλιστα να προκαλείται και μία μικρή μείωση (10%) της LDL (κακή) χοληστερίνης.

Κατά συνέπεια, η αποκλειστική χρήση του ελαιόλαδου είναι υπεραρκετή για να προστατευθεί η καρδιά.

Συνοψίζοντας, οι φυτοχημικές ουσίες αφ’ ενός κινητοποιούν όλους τους παράγοντες που προασπίζουν τις αρτηρίες (π.χ. μονοξείδιο του αζώτου κλπ.) αφ’ ετέρου αποτρέπουν την καταστροφή τους με την καταστολή όλων των μηχανισμών που προκαλούν αγγειοσύσπαση, δημιουργία θρόμβων και προάγουν τη φλεγμονή του τοιχώματος των αρτηριών.

Όμως, υπάρχουν βασικά ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν.

• Πόση ακριβώς είναι η ωφέλεια των φυτοχημικών ουσιών;
• Πόση ποσότητα πρέπει να προσλαμβάνει ο άνθρωπος ημερησίως για να επιτύχει το μεγαλύτερο δυνατό αποτέλεσμα;
• Υπάρχουν αλληλεπιδράσεις με τις υπόλοιπες τροφές που να αυξάνουν ή να ελαττώνουν την αποτελεσματικότητά τους;

Μία σειρά πολυκεντρικών μελετών στο άμεσο μέλλον θα απαντήσει. Μέχρι τότε, όμως, γνωρίζουμε την ωφελιμιστική δράση των φυτοχημικών ουσιών και γι’ αυτό προτρέπουμε ασθενείς και μη να επιλέγουν τη φυτική διατροφή σαν πρώτη επιλογή και όχι σαν συμπλήρωμα στο διαιτολόγιό τους.