Ελονοσία: Παραμένει παγκόσμια απειλή

Σύμφωνα με μελέτες κάθε χρόνο εμφανίζονται 500 εκατομμύρια περίπου κλινικές περιπτώσεις ελονοσίας παγκοσμίως, ενώ 30.000 ταξιδιώτες από τον ανεπτυγμένο κόσμο μολύνονται. Από τα άτομα αυτά 1 έως 3 εκατομμύρια πεθαίνουν. Η παγκόσμια ημέρα υπενθυμίζει την παγκόσμια απειλή που εξακολουθεί να ενσαρκώνει για την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας η ελονοσία παρά την εκρίζωσή της από τις περισσότερες χώρες της εύκρατης ζώνης.

Η νόσος ενδημεί σε πολλές υποτροπικές και τροπικές περιοχές.

Η ελονοσία παγκοσμίως, αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές αιτίες θανάτου, ενώ τα κρούσματα της νόσου αυξάνονται.

Τέσσερα είδη του γένους plasmodium είναι υπεύθυνα για την ανθρώπινη ελονοσία: P vivax, P malariae, P ovale, P falciparum.

Η ελονοσία μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω δήγματος μολυσμένου θηλυκού ανωφελούς κώνωπα. Η αντοχή του κώνωπα στα εντομοκτόνα και των πλασμωδίων σε συνήθη ενθελονοσιακά φάρμακα είναι ανησυχητικά φαινόμενα σήμερα. Η συγγενής μετάδοση και η μετάδοση από μετάγγιση εμφανίζεται επίσης.

Ιδιαίτερα σημαντική είναι στην Ελλάδα η προσβολή των ναυτικών που ταξιδεύουν σε ενδημικές περιοχές.

Είναι απαραίτητη η χημειοπροφύλαξη με ειδικά φάρμακα στους ταξιδιώτες προς τις ενδημικές περιοχές. Ωστόσο, η προφύλαξη δεν είναι απόλυτα αποτελεσματική. Η νόσος μπορεί να εμφανιστεί έξι ημέρες μετά την έκθεση ή τη διακοπή της προφύλαξης (σύνηθες εύρος 6-60 ημέρες).

Η καθυστέρηση της έναρξης των συμπτωμάτων για ορισμένα στελέχη μπορεί να είναι 8-12 μήνες. Οι μη θεραπευμένες λοιμώξεις μπορεί να έχουν χρονίζουσα πορεία, που ενδέχεται να διαρκέσει έως και 50 έτη (από P malariae ) πριν ο άρρωστος ιαθεί ή πεθάνει.

Η ελονοσία εμφανίζεται με περιοδικές κρίσεις που χαρακτηρίζονται από έντονο ρίγος, υψηλό πυρετό και εφίδρωση. Συνωδά συμπτώματα είναι η κακουχία, ζάλη, πονοκέφαλος, γαστρεντερικά συμπτώματα, μυαλγίες, αρθραλγίες, βήχας. Επιπλοκές είναι η εγκεφαλική ελονοσία, η αιμόλυση, το πνευμονικό οίδημα, η νεφρική ανεπάρκεια, η ηπατοπάθεια, η υπογλυκαιμία, η οξέωση, οι καρδιακές αρρυθμίες, η διάχυτη ενδαγγειακή πήξη, οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές, ο θάνατος.

Η διάγνωση γίνεται με ειδική εξέταση αίματος για τα υπεύθυνα παράσιτα. Τα δείγματα αίματος πρέπει να λαμβάνονται με μεσοδιαστήματα οκτώ ωρών για τρεις ημέρες, κατά τη διάρκεια και το μεσοδιάστημα των εμπύρετων κρίσεων. Η άμεση έναρξη της ενδεικνυόμενης θεραπείας είναι απαραίτητη για την πρόληψη σοβαρών επιπλοκών.

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι ταξιδιώτες προς τις επικίνδυνες ενδημικές περιοχές:

• Πρέπει να λαμβάνουν προφυλακτική αγωγή
• Η προφυλακτική αγωγή δεν τους προστατεύει απόλυτα και πρέπει να βρίσκονται σε αυξημένη επιφυλακή για κρίσεις πυρετού, έξι ημέρες έως δύο μήνες μετά. Σε ορισμένα στελέχη η καθυστέρηση στην έναρξη των συμπτωμάτων μπορεί να είναι 8-12 μήνες
• Είναι σημαντικό κατά τα ταξίδια σε ενδημικές περιοχές να φορούν ρούχα που καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος του σώματος και να μην βρίσκονται σε εξωτερικό χώρο κατά το διάστημα μεταξύ της δύσης και της ανατολής του ήλιου
• Είναι σημαντικό να ελέγχουν τις κατοικίες για την ύπαρξη κουνουπιών και να χρησιμοποιούν ειδικά αντικουνουπικά σκευάσματα εσωτερικών χώρων και κουνουπιέρες
• Υπάρχουν σήμερα ειδικά αντικουνουπικά σκευάσματα για τα ρούχα και τα ακάλυπτα μέρη του σώματος.