Δυσκοιλιότητα: Πότε πρέπει να ανησυχούν οι γονείς;

Η δυσκοιλιότητα είναι ένα συνηθισμένο πρόβλημα στα παιδιά όλων των ηλικιών. Οι γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν ότι η συχνότητα και η ποιότητα των κενώσεων φυσιολογικά ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία και τη διατροφή. Στα μη θηλάζοντα βρέφη οι κενώσεις είναι περίπου 2-3 ημερησίως, ενώ στα θηλάζοντα κυμαίνονται από μία έπειτα από κάθε γεύμα έως και μία κάθε εβδομάδα. Πάνω από την ηλικία των 4 ετών οι φυσιολογικές κενώσεις κυμαίνονται από 3 την ημέρα μέχρι 3 την εβδομάδα, αρκεί να μην είναι σκληρές.

Ο γονιός θα πρέπει να ανησυχεί όταν το βρέφος πιέζεται και κλαίει, ενώ προσπαθεί να βγάλει τα κόπρανα, που είναι σκληρά. Όμως, επειδή τα βρέφη έχουν αδύνατους κοιλιακούς μυς, συχνά σφίγγονται όταν προσπαθούν να έχουν κένωση, ενώ συχνά κοκκινίζει το πρόσωπό τους. Το βρέφος που αποβάλλει μαλακά κόπρανα έπειτα από σφίξιμο λίγων λεπτών, είναι απίθανο να έχει δυσκοιλιότητα. Το παιδί που έχει κένωση κάθε 2 ημέρες δεν έχει δυσκοιλιότητα εφόσον τα κόπρανα είναι μαλακά, βγαίνουν χωρίς δυσκολία και δεν πονάει στον πρωκτό την ώρα που βγαίνουν.

Πολλά παιδιά με δυσκοιλιότητα αναπτύσσουν περίεργες συνήθειες όταν νιώθουν ότι θα έχουν κένωση.

• Τα βρέφη τεντώνουν τον κορμό τους, σφίγγουν τους γλουτούς τους και κλαίνε.
• Τα νήπια κινούνται μπρος-πίσω, ενώ συγχρόνως σφίγγουν γλουτούς και μηρούς, στέκονται στις μύτες των ποδιών, περιστρέφονται, είναι νευρικά, κάθονται σταυροπόδι ή παίρνουν περίεργες στάσεις, για να αποφύγουν την κένωση.
• Τα παιδιά μπορεί να κρύβονται σε μια γωνιά ή σε άλλους ειδικούς χώρους, ενώ παίρνουν τις χαρακτηριστικές αυτές στάσεις.

Αν και όλες αυτές οι κινήσεις μοιάζουν σαν να προσπαθεί το παιδί να έχει κένωση, στην πραγματικότητα το παιδί προσπαθεί να αποφύγει την κένωση, γιατί φοβάται την τουαλέτα ή μήπως πονέσει στον πρωκτό του.

Οι αιτίες

Ένα παιδί μπορεί να αναβάλλει την κένωση αν δεν υπάρχει ο κατάλληλος χώρος ή είναι απασχολημένο και αγνοεί την ανάγκη να πάει στην τουαλέτα. Όταν αναβάλλει την κένωσή του, στη συνέχεια τα κόπρανα γίνονται σκληρά και πονάει όταν προσπαθεί να τα βγάλει, γεγονός που το οδηγεί στο να αποφύγει την τουαλέτα και να τα κατακρατήσει στην προσπάθειά του να αποφύγει τον πόνο. Όχι σπάνια, όταν βγουν μεγάλα ή σκληρά κόπρανα μπορεί να προκαλέσουν ραγάδες στον πρωκτό. Ο πόνος από τη ραγάδα μπορεί να οδηγήσει στην κατακράτηση κοπράνων. Ακόμη και τα βρέφη μπορεί να μάθουν να εμποδίζουν τα κόπρανά τους να βγουν λόγω του πόνου.

Η θεραπεία είναι απαραίτητη αν το παιδί έχει σκληρά κόπρανα ή πόνο στην κένωση. Η έγκαιρη αντιμετώπιση του πόνου μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της κατακράτησης κοπράνων, που με τη σειρά της οδηγεί στη χρόνια δυσκοιλιότητα και στην εγκόπριση.

Τα πιο πολλά παιδιά έχουν λειτουργική δυσκοιλιότητα, που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια των κρίσιμων περιόδων της ζωής τους:

• Στη βρεφική ηλικία με την εισαγωγή των στερεών τροφών
• Στη νηπιακή ηλικία κατά την εκπαίδευση στην τουαλέτα
• Στη σχολική ηλικία όταν ξεκινά για πρώτη φορά το σχολείο.

Οργανικά προβλήματα προκαλούν δυσκοιλιότητα σε ποσοστό λιγότερο από 5% και τα πιο συχνά αίτια είναι το συγγενές μεγάκολο (νόσος του Hirschsprung), ανωμαλίες στον πρωκτό, προβλήματα στο νωτιαίο μυελό και μερικά φάρμακα.

Οι γονείς θα πρέπει να ανησυχήσουν όταν το μη θηλάζον βρέφος καθυστερεί το πρόγραμμά του να έχει κένωση πάνω από μία μέρα, τα κόπρανα είναι σκληρά, δεν τρώει καλά, χάνει βάρος, έχει φουσκωμένη κοιλιά ή αίμα στην πάνα του. Για το μεγαλύτερο παιδί να ανησυχήσουν όταν η δυσκοιλιότητα συνοδεύεται από κοιλιακά άλγη, αίμα στα κόπρανα, μετεωρισμό κοιλιάς.

Η αντιμετώπιση

Βασική αρχή για την επιτυχία στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας είναι η έγκαιρη παρέμβαση για την ανακούφιση από τον πόνο κατά την αφόδευση και η όσο το δυνατόν ταχύτερη επίτευξη μαλακών κοπράνων. Η αποφυγή κλυσμάτων και επιμονής των γονέων να εκπαιδευτεί στην τουαλέτα αν το παιδί δεν είναι ώριμο να το δεχθεί, είναι σημαντικοί παράγοντες για την επίτευξη ταχύτερης απάντησης. Στις περισσότερες περιπτώσεις η δυσκοιλιότητα υποχωρεί με υπακτικά όπως λακτουλόζη, λακτιτόλη, πολυαιθυλενική γλυκόλη και αύξηση των φυτικών ινών. Σπανιότερα για 1 ή 2 ημέρες, για την άμεση κένωση του εντέρου, μπορεί να χορηγηθεί σέννα (x-prep) για να συνεχιστούν το επόμενο διάστημα τα πιο πάνω υπακτικά.

Οι γονείς πρέπει να αποφεύγουν:

• να συζητούν συνεχώς για το πρόβλημα μπροστά στο παιδί και να το ρωτούν συνεχώς,
• να επιμένουν για την εκπαίδευση στην τουαλέτα αν το παιδί δεν είναι ώριμο να το κάνει,
• να δίνουν γάλα μαγνησίας, και μάλιστα για μακρό χρονικό διάστημα,
• να χρησιμοποιούν συχνά κλύσματα και υπόθετα, γιατί το παιδί τρομάζει και αυξάνει την κατακράτηση κοπράνων,
• να διακόπτουν γρήγορα ή απότομα τη θεραπεία, που συνήθως διαρκεί μήνες, γιατί διαφορετικά θα είναι συχνή η υποτροπή.

Πηγές:
Ελευθερία Ρώμα, Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Αθηνών, Επιστημονική Υπεύθυνη Παιδογαστρεντερολογικού Τμήματος Παίδων ΜΗΤΕΡΑ