Η πρόληψη της νόσου

Τα κύρια νοσήματα, στα οποία οφείλεται η πλειοψηφία των πρώιμων θανάτων στην Ελλάδα είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, οι καρκίνοι, οι κακώσεις από τα ατυχήματα, τα εγκεφαλικά επεισόδια, οι μεταβολικές διαταραχές και οι λοιμώξεις.

Σύμφωνα με υπολογισμούς, πάνω από το 70% των θανάτων αυτών θα αποφεύγονταν, εάν οι άνθρωποι τηρούσαν μερικούς απλούς κανόνες και δεν αμελούσαν τη σωστή ετήσια ιατρική εξέταση. Ο στόχος της παγκόσμιας ημέρας είναι η αφύπνιση του κοινού.

Σήμερα η μοντέρνα πρόληψη δεν περιλαμβάνει ένα απλό γενικό check up ενιαίο για όλους, ως είθισται σε αρκετά ασφαλιστικά ταμεία στην Ελλάδα, αλλά επιπροσθέτως:

Διερευνώνται συνήθειες της καθημερινότητας, όπως κάπνισμα, κακές διατροφικές συμπεριφορές, άσκηση, έκθεση σε τοξικές ουσίες κατά την εργασία και δίνονται εξατομικευμένες οδηγίες.

Εκτιμάται ο κίνδυνος ανάπτυξης νόσου, ο οποίος προκύπτει ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου του κάθε ατόμου. Ο ακριβής καθορισμός των παραγόντων κινδύνου είναι σημαντικός σήμερα για τη σωστή πρόληψη. Γίνεται μετά από αξιολόγηση παραγόντων καθημερινότητας, κληρονομικών παραμέτρων, απλών εργαστηριακών ευρημάτων και αντικειμενικών σημείων κατά την παθολογική εξέταση.

Σημαντική για την ολοκληρωμένη εκτίμηση των παραγόντων κινδύνου, αλλά και για την εκτίμηση της επίδρασης που έχουν στον οργανισμό που εξετάζεται, είναι η συγκριτική αξιολόγηση του οργανισμού από έτος σε έτος. Βάσει των στοιχείων αυτών καθορίζεται το εξατομικευμένο ιατρικό check up μοναδικό για κάθε άνθρωπο, το οποίο τροποποιείται ανάλογα με την ηλικία.

Έτσι επί παραδείγματι, η ύπαρξη ισχυρού κληρονομικού ιστορικού για καρκίνο του μαστού, εντάσσει το άτομο σε ομάδα υψηλότατου κινδύνου για την πάθηση και επιβάλλει την έναρξη ανιχνευτικών ελέγχων, δέκα χρόνια πριν την ηλικία που το νεαρότερο άτομο της οικογένειας ανέπτυξε το καρκίνωμα αυτό.

Συστήνονται, εάν αυτό είναι απαραίτητο, συμπληρωματικά ενισχυτικά του ανοσοποιητικού εμβόλια (ομάδες υψηλού κινδύνου).

Εντοπίζονται και θεραπεύονται παθολογικές καταστάσεις και νοσήματα πρώιμα, πριν εμφανίσουν συμπτώματα.

Οι προληπτικές εξετάσεις που αναφέρουμε παρακάτω αφορούν το γενικό check up, που συνήθως απαιτείται μετά τα 18 έτη, στον μέσο ‘Ελληνα ασθενή. Αυτό όμως αφορά μία γενική περιγραφή, εφόσον σήμερα κατά τη σωστή, ολοκληρωμένη παθολογική ιατρική εξέταση, που πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο, καθορίζεται το εξατομικευμένο check up, μετά από τον υπολογισμό των παραγόντων κινδύνου, όπως προαναφέρθηκε.

Περιοδικό γενικό αιματολογικό και ουρολογικό check up με γενική αίματος, χοληστερόλη, σάκχαρο και γενική ούρων.

Εξέταση κοπράνων κάθε χρόνο για αίμα, σε ηλικίες άνω των πενήντα και κολονοσκόπηση κάθε 10 χρόνια μετά τα πενήντα.

Αυστραλιανό αντιγόνο για ηπατίτιδα Β, σε ηλικίες κάτω των 60 ετών και εμβολιασμός αναλόγως αποτελεσμάτων, ηλικίας και συνηθειών διαβίωσης.

Περιοδική εξέταση όρασης και ακοής.

Οι γυναίκες επιπρόσθετα:

• Παπ test, κάθε ένα με τρία χρόνια, έως την ηλικία των 65 ετών. Από τα εξήντα πέντε και πάνω μόνο γυναίκες, που δεν έχουν ελεγχθεί με τον πιο πάνω τρόπο έως την ηλικία των 65 ετών.
• Μαστογραφία αναφοράς σε ηλικία 39 ετών και κάθε δύο χρόνια αρχίζοντας από πενήντα ετών. Eάν οι χρησιμοποιούμενοι μαστογράφοι είναι τελευταίας γενιάς, χαμηλής έκθεσης σε ακτινοβολία και υψηλής ευκρίνειας, συνιστάται έλεγχος ανά διετία από την ηλικία των σαράντα ετών.
• Περιοδικές αιματολογικές εξετάσεις θυρεοειδούς μετά τα 65.
• Περιοδική μέτρηση οστικής μάζας μετά την εμμηνόπαυση.
• Eξέταση χλαμυδίων κάθε διετία σε γυναίκες 18-30 ετών.

Οι άντρες άνω των 50 ετών, επιπρόσθετα:

Πρέπει να κάνουν περιοδικό αιματολογικό προληπτικό έλεγχο για καρκίνο του προστάτη και μετά την ηλικία των εξήντα πέντε ετών, περιοδικό προληπτικό έλεγχο για οστεοπόρωση.

Ο δεκάλογος της σωστής πρόληψης- γενικοί κανόνες

• Να αποφεύγετε, όσο μπορείτε τον καπνό.
• Να μειώσετε την ολική ημερήσια κατανάλωση θερμίδων και να ασκείστε τουλάχιστον επί δίωρο εβδομαδιαίως, έτσι ώστε ο δείκτης μάζας σώματος, που αποτελεί ένα δείκτη με τον οποίο η ιατρική επιστήμη εκτιμά κατά πόσο έχετε υπερβολικό βάρος επιβαρυντικό για τα ζωτικά σας όργανα, να είναι εντός φυσιολογικών ορίων. Ρωτείστε μας να σας ενημερώσουμε για το μέγιστο και το ελάχιστο βάρος, που μπορείτε να έχετε.
• Να τρώτε καθημερινά φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Να προτιμάτε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες και σύνθετους υδατάνθρακες, π.χ. αναποφλοίωτα όσπρια και ρύζι, ψωμί ολικής άλεσης. Να αποφεύγετε την κατάχρηση λιπαρών, ιδιαιτέρως των κορεσμένων. Αυτό σημαίνει να αποφεύγετε τα βούτυρα, τις κρέμες γάλακτος, τα σκληρά τυριά, το αρνί, τις καρύδες, το φοινικέλαιο, τις μαργαρίνες, τα υδρογονωμένα φυτικά έλαια. Προτιμήστε το φρέσκο εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο. Να αποφεύγετε την καθημερινή κατανάλωση τροφίμων υψηλής περιεκτικότητας σε πρωτεΐνη, που είναι παράλληλα φτωχά σε σύνθετους υδατάνθρακες, όπως το κρέας, το ψάρι και τα αυγά. Προτιμείστε το ψάρι από το κρέας και το κοτόπουλο από τα άλλα είδη κρέατος. Να μην κάνετε κατάχρηση σε γλυκά και ζάχαρη. Μειώστε τα τυποποιημένα τρόφιμα: Όχι βιομηχανοποιημένα ή τρόφιμα εστιατορίου, όχι κονσέρβες, όχι σάλτσες σόγιας ή κρεάτων, κύβους ζωμών κρέατος, έτοιμες σούπες, τσιπς, κρακεράκια. Πίνετε οινόπνευμα με μέτρο ή καθόλου.
• Να πλένετε καλά τα τρόφιμα και να μαγειρεύετε επαρκώς το κρέας και το ψάρι. Να πλένετε τα χέρια, πριν από κάθε γεύμα.
• Μην αμελείτε την ετήσια ιατρική τακτική προληπτική εξέταση. Εάν πάσχετε από χρόνια πάθηση να εφαρμόζετε τα ενδεικνυόμενα διατροφικά προγράμματα και τις ιατρικές οδηγίες που είναι ειδικές για την πάθησή σας.
• Να αποφεύγετε την έκθεση στον ήλιο μεταξύ 10.30πμ-18.00μμ κατά τους ζεστούς μήνες και να χρησιμοποιείτε αντηλιακά προϊόντα με υψηλό δείκτη προστασίας.
• Να χρησιμοποιείτε ζώνες ασφαλείας στο αυτοκίνητο και κράνος στα δίκυκλα.
• Σε περίπτωση έκθεσης σε ουσίες στο επαγγελματικό περιβάλλον, να λαμβάνετε προστατευτικά μέτρα σε συνεννόηση με τον τεχνικό ασφαλείας και τον ιατρό εργασίας της εταιρίας σας.
• Nα χρησιμοποιείτε προφυλακτικό κατά τις ερωτικές επαφές.
• Αποφύγετε την έκθεση σε ασύρματα δίκτυα και ακτινοβολία κινητών τηλεφώνων έως ότου ολοκληρωθούν μεγάλες μελέτες που βρίσκονται σε εξέλιξη.