Εμπιστοσύνη στον εαυτό μου: Πώς το καταφέρνω;

Η αυτοεκτίμηση έχει να κάνει με το πώς βλέπω και αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου. Διαφέρει, ωστόσο, από την αυτοεικόνα, η οποία περιγράφει περισσότερο ένα σύνολο χαρακτηριστικών (π.χ. είμαι ψηλή, είμαι αδύνατη, κλπ).

Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στη συνολική άποψη που έχω σχηματίσει για τον εαυτό μου και στην αξία που μου αποδίδω ως άτομο. Βέβαια, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε ανάμικτες απόψεις για τον εαυτό μας, αλλά εάν η γενική αντίληψη είναι πως αποτελώ ένα ανεπαρκές ή κατώτερο άτομο ή εάν αισθάνομαι διαρκώς πως δεν αξίζω πραγματικά, δεν είμαι σημαντική για τους γύρω μου και πως δεν δικαιούμαι να μου συμβαίνουν καλά πράγματα στη ζωή, τότε αυτό σημαίνει πως η αυτοεκτίμησή μου βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα. Το γεγονός αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό να το αναγνωρίσω, γιατί η χαμηλή αυτοεκτίμηση μπορεί να έχει οδυνηρές, ακόμα και καταστροφικές επιπτώσεις στη ζωή μου.

Τι είναι, όμως, αυτό που προκαλεί τη χαμηλή αυτοεκτίμηση;

Αυτό που συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις είναι ότι οι πεποιθήσεις που έχω για τον εαυτό μου μοιάζουν με πραγματικά γεγονότα, ενώ ουσιαστικά αποτελούν προσωπικές απόψεις και μόνο. Παραδείγματος χάριν, επειδή πιστεύω πως ποτέ κανείς δεν θα με αγαπήσει, δημιουργώ μια πραγματικότητα στην οποία θεωρώ πως όντως δεν υπάρχει κανείς γύρω μου που να με νοιάζεται και να με αγαπάει.

Φαίνεται πως οι πρώιμες εμπειρίες διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της αυτοεκτίμησης. Ανάλογα με το τι έχω δει, ακούσει και βιώσει μέσα στην οικογένειά μου κυρίως, αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό μου περίγυρο, καθώς μεγαλώνω και αναπτύσσομαι, επηρεάζεται και ο τρόπος που αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου. Μερικά παραδείγματα πρώιμων εμπειριών που μπορεί να με κάνουν να σκέφτομαι αρνητικά για τον εαυτό μου είναι τα παρακάτω:

• Αδυναμία να ανταποκριθώ στις απαιτήσεις των γονέων, αλλά και των συνομηλίκων μου
• Αυστηροί και άκαμπτοι κανόνες μέσα στην οικογένεια
• Παραμέληση, κακοποίηση, έλλειψη ζεστασιάς, ενδιαφέροντος και αποδοχής
• Βίωση προκατάληψης όχι μόνο σε προσωπικό επίπεδο, αλλά και βάσει της κοινωνικής ομάδας στην οποία ανήκω
• Βίωση έντονου στρες στο σχολείο ή / και την οικογένεια

Ωστόσο, μερικές φορές η αρνητική θεώρηση του εαυτού μπορεί να προκύψει και μετέπειτα στην πορεία της ζωής, λόγω της εμπειρίας ενός τραυματικού γεγονότος κυρίως στο χώρο της εργασίας και σε επίπεδο ερωτικών σχέσεων.

Πώς μπορώ, όμως, να ανακτήσω την εμπιστοσύνη στον εαυτό μου;

Η τόνωση της αυτοεκτίμησης είναι κάτι που μπορεί να επιτευχθεί, αλλά σίγουρα χρειάζεται χρόνο και πολλή προσπάθεια. Βασικό σημείο αποτελεί ο εντοπισμός του προβλήματος, η απόφαση να έρθω αντιμέτωπη με τους φόβους μου, αλλά και το να μπορέσω να αξιολογήσω τα λάθη μου μαθαίνοντας μέσα από αυτά. Συχνά, στη διαδικασία αυτή της αλλαγής απαιτείται η βοήθεια ενός Ψυχολόγου.

Ακολουθούν μερικές συμβουλές που μπορεί να σου φανούν χρήσιμες

• Προσδιόρισε τους παράγοντες πυροδότησης αρνητικών σκέψεων για τον εαυτό σου. Μήπως παίρνεις προσωπικά τα διάφορα στρεσογόνα γεγονότα που μπορεί να προκύπτουν στη ζωή σου (π.χ. κριτική στον χώρο εργασίας, εκνευρισμός από τον σύντροφό σου, κλπ) με αποτέλεσμα να οδηγείσαι σε λανθασμένα συμπεράσματα για τον εαυτό σου; Μήπως συγχέεις την αποτυχία σου σε μεμονωμένα γεγονότα (π.χ. δεν παίρνω καλούς βαθμούς, δεν πήρα το δίπλωμα οδήγησης, χώρισα με τον σύντροφό μου) με την αξία σου ως άτομο;
• Αναγνώρισε τα δυνατά σου σημεία. Συχνά επικεντρωνόμαστε στα αρνητικά στοιχεία μας και παίρνουμε ως δεδομένα και αυτονόητα τα θετικά. Φτιάξε μια λίστα με τα 10 πιο σημαντικά πράγματα που έχεις πετύχει μέχρι τώρα στη ζωή σου και τοποθέτησέ την σε ένα εμφανές σημείο, ώστε ανά πάσα στιγμή να σου υπενθυμίζει τους τομείς στους οποίους έχεις επιτύχει. Αναζήτησε στοιχεία σε μικρές καθημερινές στιγμές και όχι απαραίτητα σε κάτι πολύ εξεζητημένο (π.χ. ότι σημείωσες τις υψηλότερες πωλήσεις του μήνα, ότι βοήθησες την ομάδα σου να κερδίσει τον αγώνα, ότι βοήθησες ένα αγαπημένο σου πρόσωπο σε μια δύσκολη στιγμή, κλπ)
• Διαχειρίσου τις αρνητικές σκέψεις που σε κατακλύζουν. Μάθε να αντιμετωπίζεις τις δυσλειτουργικές σου πεποιθήσεις και σκέψεις, αντικαθιστώντας τες με άλλες πιο ρεαλιστικές. Αντί να οδηγείσαι σε αυθαίρετα συμπεράσματα αναρωτήσου: «Τι στοιχεία έχω που να στηρίζουν την άποψη που έχω σχηματίσει για τον εαυτό μου;», «Μήπως αυτό που μου συμβαίνει μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες, έξω από εμένα;»
• Σπάσε τον φαύλο κύκλο. Σε αυτό μπορεί να σε βοηθήσει η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία. Πρόκειται για μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση κατά την οποία το άτομο κατανοεί όχι μόνο τα αίτια του προβλήματος, αλλά και τους παράγοντες διαιώνισής του. Μέσω της συγκεκριμένης ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας θα μπορέσεις να τροποποιήσεις τις πεποιθήσεις σου, αλλάζοντας τη συμπεριφορά σου. Σε συνεργασία με τον θεραπευτή σου θα ανακαλύψεις νέους τρόπους συμπεριφοράς και θα παρατηρήσεις με ποιον τρόπο αυτές επηρεάζουν το συναίσθημά σου και κατ’ επέκτασιν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεσαι τον εαυτό σου
• Μην ξεχνάς να διεκδικείς. Είναι σημαντικό να εκφράζεις τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τις επιθυμίες σου με ευθύτητα και ειλικρίνεια, δείχνοντας πως είσαι υπεύθυνη για τη ζωή σου. Έχε το θάρρος να αποδεχτείς τα λάθη σου, αλλά και το σθένος να υπερασπιστείς τις απόψεις σου
• Μάθε να θέτεις μικρούς, ρεαλιστικούς στόχους. Μην ξεχνάς να επιβραβεύεις κάθε φορά τον εαυτό σου! Η επιτυχία και η αλλαγή έρχονται σταδιακά!
• Θυμήσου πως το «τέλειο» δεν υπάρχει! Αποδέξου πως όλοι κάνουμε λάθη όταν δοκιμάζουμε κάτι καινούριο. Διαφορετικά δεν θα υπήρχε μάθηση και εξέλιξη

Όλοι κάποια στιγμή στη ζωή μας νιώθουμε την αυτοεκτίμησή μας να μειώνεται και έχουμε την ανάγκη οι δικοί μας άνθρωποι να μας ενθαρρύνουν και να τονώνουν το ηθικό μας. Το καλό είναι, πως επειδή η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας μεταβάλλεται με το πέρασμα των χρόνων, τα επίπεδα της αυτοεκτίμησής μας μπορούν να βελτιώνονται, αρκεί, βέβαια, να το θέλουμε και να το προσπαθούμε!