Κλινική κατάθλιψη: Εικόνα και αντιμετώπιση

Ένα από τα κυριότερα σημάδια της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής – ή, πιο απλά, κλινικής κατάθλιψης – είναι η συνεχής αίσθηση απόγνωσης. Η κατάθλιψη κάνει τη ζωή μας δύσκολη σε πολλούς τομείς· επηρεάζει την απόδοσή μας στη δουλειά, την προσοχή μας και την ικανότητα να ευχαριστιόμαστε την καθημερινή μας ζωή. Υπάρχουν άνθρωποι που θα βιώσουν κατάθλιψη μια φορά στη ζωή τους, ενώ για άλλους αποτελεί επαναλαμβανόμενο πρόβλημα. Σε πολλές περιπτώσεις, φαίνεται να είναι κληρονομική, αλλά δεν είναι ασυνήθιστο να επηρεάζει ανθρώπους χωρίς το ανάλογο οικογενειακό ιστορικό.

Τι είναι η κλινική κατάθλιψη;

Οι περισσότεροι άνθρωποι θα έχουν κάποια περίοδο στη ζωή τους που θα βιώσουν δυστυχία. Αυτό, όμως, δεν είναι κατάθλιψη. Η κλινική μορφή της κατάθλιψης χαρακτηρίζεται από άσχημη διάθεση τις περισσότερες ώρες της ημέρας, ειδικά το πρωί, και έλλειψη ενδιαφέροντος για φυσιολογικές δραστηριότητες και σχέσεις. Αν αυτά τα συμπτώματα παρατηρούνται καθημερινά, για τουλάχιστον δύο εβδομάδες, τότε μπορούμε να μιλήσουμε για κλινική κατάθλιψη. Περισσότερα συμπτώματα είναι τα εξής:

• Κούραση ή έλλειψη ενέργειας καθημερινά
• Αισθήματα αναξιότητας ή ενοχών καθημερινά
• Έλλειψη προσοχής και αναποφασιστικότητα 
• Είτε αϋπνία είτε υπερβολικός ύπνος
• Σημαντικά μειωμένο ενδιαφέρον για οποιοδήποτε είδος τέρψης
• Ανησυχία
• Συχνές σκέψεις σχετικά με τον θάνατο ή την αυτοκτονία
• Σημαντικές αυξομειώσεις στο βάρος (περίπου 5% του συνολικού βάρους μέσα σε έναν μήνα)

Υπολογίζεται πως 20-25% των ενηλίκων θα βιώσουν ένα καταθλιπτικό επεισόδιο κάποια στιγμή στην ζωή τους. Η εμφάνισή της σε υπερήλικες, έφηβους και παιδιά είναι επίσης αρκετά συχνό φαινόμενο, αλλά σπάνια υπάρχει διάγνωση.

Ισχύει ότι οι γυναίκες κινδυνεύουν περισσότερο;

Σχεδόν διπλάσια είναι τα κρούσματα κατάθλιψης στις γυναίκες σε σχέση με τους άντρες. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε ορμονικές αλλαγές κατά την εφηβεία, στην έμμηνο ρύση, στο στρες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή την τραυματική εμπειρία μιας αποβολής, ακόμα και στην εμμηνόπαυση. Επιπλέον, παράγοντες που καθιστούν τις γυναίκες ευάλωτες στην κατάθλιψη είναι το άγχος της ισορροπίας καριέρας και οικογένειας, η φροντίδα που πρέπει να δείχνουν, ή αν μια γυναίκα είναι ανύπαντρη μητέρα.

Ποια είναι τα σημάδια στους άντρες;

Η κατάθλιψη στους άντρες αναφέρεται – δυστυχώς – αρκετά σπάνια, καθώς οι άντρες που υποφέρουν από την ασθένεια έχουν μικρότερες πιθανότητες να αναζητήσουν βοήθεια, ή ακόμα και να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους. Σημάδια μπορεί να είναι η οξυθυμία ή η κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ – με το δεύτερο να είναι εξίσου πιθανός υπαίτιος για την κατάθλιψη. Η εσωτερίκευση και η καταπίεση των συναισθημάτων στους άντρες μπορεί να οδηγήσει σε βίαια ξεσπάσματα, είτε προς τον εαυτό τους, είτε προς τρίτους.

Τι πυροδοτεί την κατάθλιψη;

• Η θλίψη όταν χάνουμε ένα αγαπημένο πρόσωπο
• Ο κοινωνικός αποκλεισμός και η αίσθηση ότι στερούμαστε πράγματα
• Μεγάλες αλλαγές στη ζωή (μετακόμιση, πτυχίο, αλλαγή δουλειάς)
• Σωματική, σεξουαλική ή συναισθηματική κακοποίηση

Διάγνωση και θεραπεία

Δεν υπάρχει κάποιος “πρακτικός” τρόπος να διαγνωστεί η κατάθλιψη, όπως με τις σωματικές ασθένειες. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει η δυνατότητα να γίνουν τεστ για να ανακαλυφθεί αν πάσχουμε από κάποια ασθένεια που εμφανίζει ίδια συμπτώματα με την κατάθλιψη – μερικά παραδείγματα είναι ο υποθυρεοειδισμός, η εξάρτηση από αλκοόλ/ναρκωτικά ή το εγκεφαλικό.

Η κλινική κατάθλιψη είναι σοβαρή ασθένεια, αλλά θεραπεύσιμη. Ανάλογα με τη σοβαρότητα των κρουσμάτων, ο γιατρός σας μπορεί να προτείνει θεραπεία με αντικαταθλιπτικά φάρμακα, καθώς και ψυχοθεραπεία. Κάποιες φορές, μαζί με τα αντικαταθλιπτικά, χορηγούνται περαιτέρω φάρμακα για να ενισχύσουν τη δράση τους. Να θυμάστε ότι τα αντικαταθλιπτικά μπορούν να έχουν διαφορετική επίδραση στον κάθε άνθρωπο, συνεπώς μπορεί να είναι αναγκαίο για τον γιατρό σας να δοκιμάσει διάφορες θεραπείες και δόσεις μέχρι να καταλήξει τι είναι κατάλληλο για εσάς.

Μπορούμε να προλάβουμε την κατάθλιψη;

Από τη στιγμή που έχουμε βιώσει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, διατρέχουμε υψηλό κίνδυνο να επαναληφθεί. Ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπίσουμε μελλοντικά κρούσματα είναι να γνωρίζουμε ποια είναι τα πράγματα που πυροδοτούν τα επεισόδια (triggers) και – αν λαμβάνουμε φαρμακευτική αγωγή – να μην σταματήσουμε.

Επιμέλεια: Θοδωρής Διάκος