Ινομυαλγία: Πώς εκδηλώνεται και πώς γίνεται η διάγνωση

Τι είναι η ινομυαλγία και ποιους προσβάλλει;

Πρόκειται για μία νοσολογική οντότητα, αναγνωρισμένη από το Αμερικάνικο Κολλέγιο Ρευματολόγων  από το 1990.  Στην Ινομυαλγία, υπάρχει διάχυτος, χρόνιος, μυοσκελετικός πόνος.  

Δηλαδή έντονος  πόνος, ο οποίος  εντοπίζεται εξωαρθρικά (κυρίως στους μυς),  και στα δύο ημιμόρια  του σώματος (αριστερά και δεξιά), πάνω και κάτω από τη μέση (συμπεριλαμβανομένης και της Σπονδυλικής Στήλης).

Ο πόνος αυτός, συνήθως διαρκεί πάνω από 3 μήνες. Υπάρχουν 18 συγκεκριμένα γνωστά ανατομικά σημεία του σώματος, τα οποία εμφανίζουν έντονη ευαισθησία (γνωστά και ως “tender points”). Tα σημεία αυτά βρίσκονται στην πρόσθια και οπίσθια επιφάνεια  του σώματος  και είναι συμμετρικά κατανεμημένα-  στον αυχένα, στην ωμοπλάτη, στον αγκώνα,  στην οσφύ, στο γλουτό, στο γόνατο.

Εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες, νεαρής και μέσης ηλικίας, ωστόσο μπορεί να προσβληθούν και οι άντρες και τα παιδιά.

Εμφανίζεται σε ποσοστό 2-10% στο γενικό πληθυσμό και φαίνεται ότι σε κάποιες περιπτώσεις η διάγνωση μπορεί να καθυστερήσει  έως και πάνω από 2 χρόνια.

Πού οφείλεται αυτή η διαταραχή;

H ινομυαλγία είναι αγνώστου αιτιολογίας.

Ενοχοποιούνται  γενετικοί, περιβαλλοντικοί  και ψυχολογικοί παράγοντες. Το έντονο  στρες, πιθανόν συμβάλλει στην εμφάνισή της (πχ μετά από ένα βαρύ τραυματισμό, μετά από μια σοβαρή λοίμωξη, σε ψυχικά προβλήματα ή σε κάποια άλλη σοβαρή νόσο).

Συνδέεται είτε  με δυσλειτουργία νευροδιαβιβαστών (προκαλείται  υπεραλγησία)  είτε με  μειωμένα επίπεδα σεροτονίνης, ενδορφινών  ή με τον  συνδυασμό και των δύο αυτών καταστάσεων.

Οι ασθενείς που πάσχουν από Ινομυαλγία, γενικά  παρουσιάζουν μικρότερη ανοχή στον πόνο και σε άλλα αισθητικά ερεθίσματα (οπτικο-ακουστικά, οσφρητικά, αφής). Τα άτομα αυτά δεν αντέχουν τους δυνατούς ήχους, τα δυνατά φώτα, το άγγιγμα, τις έντονες οσμές, το κρύο κ.α.)

Πώς εκδηλώνεται κλινικά η Ινομυαλγία;

• Με χρόνιο, διάχυτο πόνο (όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, με πόνο, που διαρκεί πάνω από  3 μήνες και είναι σε όλο το σώμα: μυς, τένοντες, περιαρθρικά).
• Δυσκαμψία: η οποία μπορεί να είναι πρωινή και να διαρκεί λίγα λεπτά έως και μερικές ώρες, σε κάποιες περιπτώσεις.
• Κόπωση: Οι ασθενείς, αναφέρουν μια παρατεταμένη και μη αναμενόμενη κούραση. Συχνά, αναφέρουν ότι «ξυπνάνε κουρασμένοι», δυσκολεύονται να εργαστούν, να γυμναστούν και γενικά να αντεπεξέλθουν στις ανάγκες της καθημερινότητάς τους. Οι ασθενείς αυτοί, παρουσιάζουν συνδυασμό κόπωσης και αυξημένου μυϊκού πόνου, μετά από κάποια δραστηριότητα. Αναφέρουν  πως, τα συμπτώματά τους είναι «σαν να έχουν γρίππη».
• Διαταραχές ύπνου:  Οι ασθενείς με Ινομυαλγία, σε ποσοστό ~70%, αναφέρουν μη συνεχόμενο, μη αναζωογονητικό ύπνο κατά τη διάρκεια της νυκτός, με αποτέλεσμα το πρωί να ξυπνάνε κουρασμένοι. Πάντα βέβαια, θα πρέπει να γίνεται έλεγχος και για άλλες πρωτοπαθείς διαταραχές ύπνου (πχ σύνδρομο ανήσυχων κνημών, υπνική άπνοια κ.α)
• Γνωσιακές διαταραχές: αναφέρεται ελάττωση μνήμης και γνωσιακών λειτουργιών (αντίληψη, προσοχή, σκέψη , χρήση γλώσσας/λεξιλογίου).

Συχνά χρησιμοποιείται ο όρος «Fibro-fog» , από τις λέξεις : Fibromyalgia = Ινομυαλγία και  Fog= Ομίχλη.

Τα είδη μνήμης που επηρεάζονται σε ασθενείς με Ινομυαλγία είναι η βραχυπρόθεσμη (η προσωρινή συγκράτηση μιας πληροφορίας), η μνήμη εργασίας (πχ ο υπολογισμός, η κατανόηση κ.α.), η βιωματική μνήμη (αυτοβιογραφικά γεγονότα), η σημασιολογική μνήμη (γενική γνώση για τον κόσμο) και η διαδικαστική μνήμη (μη συνειδητή).

• Πολλαπλά άλλα συμπτώματα, τα οποία επηρεάζουν την καθημερινότητα αυτών  των  ασθενών

-         Άγχος, Κατάθλιψη, Αϋπνία

-         Μουδιάσματα / μυρμηγκιάσματα

-         Κεφαλαλγία, ημικρανίες, εμβοές ώτων, ζάλη

-         Σύνδρομο Ευερέθιστου εντέρου, δυσκοιλιότητα ή διάρροια, ναυτία, κοιλιακά άλγη

-         Σύνδρομο ανήσυχων κνημών

-         Συχνουρία, επώδυνη ούρηση

-         Κνησμός, υπεριδρωσία κ.α.

Πώς γίνεται η διάγνωση της Ινομυαλγίας;

Πολύ σημαντικό είναι να αναφερθεί, ότι δεν υπάρχουν παθογνωμονικές εξετάσεις (εργαστηριακές, απεικονιστικές ή ιστολογικές), που να θέτουν τη διάγνωση της Ινομυαλγίας.

Επομένως, η  διαγνωστική προσέγγιση στηρίζεται στο λεπτομερές Ιστορικό και  στην ενδελεχή κλινική εξέταση, που θα πρέπει να πραγματοποιούνται από Ιατρό που έχει εμπειρία στη διάγνωση και διαχείριση αυτών των  ασθενών.

Ο εργαστηριακός ή και απεικονιστικός  έλεγχος, εφόσον κριθεί σκόπιμο, πραγματοποιείται για τη διάγνωση ή τον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων, που μπορεί να συνυπάρχουν με την Ινομυαλγία ή που έχουν παρόμοια συμπτωματολογία (πχ. Φλεγμονώδεις αρθρίτιδες,  φλεγμονώδεις ή μεταβολικές μυοπάθειες, ενδοκρινοπάθειες, λοιμώξεις, νευρολογικές παθήσεις κ.α.).

Μείζονος σημασίας για τη διάγνωση της Ινομυαλγίας, είναι η συμπλήρωση ειδικών ερωτηματολογίων από τους ίδιους τους ασθενείς, τα οποία αφορούν στη συμπτωματολογία τους.

 Π.χ. : Απαντήστε με ναι ή όχι στις παρακάτω ερωτήσεις:

1.  Έχετε πόνο σε όλο σας το σώμα;
2. Ο πόνος σας συνοδεύεται από συνεχή και δυσάρεστη κόπωση;
3. Ο πόνος σας μοιάζει με κάψιμο ή κράμπα;   κ.α.

Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι o πόνος, η κόπωση και η δυσκαμψία είναι από τα κύρια συμπτώματα των Ρευματολογικών Παθήσεων, καθώς και ότι συχνά η Ινομυαλγία μπορεί να συνδυάζεται με κάποια άλλη Ρευματολογική νόσο (πχ Ινομυαλγία – Ρευματοειδής Αρθρίτιδα, Ινομυαλγία- Συστηματικός Ερυθηματώδης  Λύκος, Ινομυαλγία- Σπονδυλαρθροπάθεια, Ινομυαλγία-Οστεοαρθρίτιδα, Ινομυαλγία- Σύνδρομο Sjogren  κ.α.).

Ποια  είναι η Θεραπεία της Ινομυαλγίας;

Καθώς η Ινομυαλγία είναι ένα πολυδιάστατο νόσημα, θα πρέπει και η θεραπεία της, να έχει ως στόχο την αντιμετώπιση όλων των παραμέτρων της νόσου  (τον πόνο, τη λειτουργικότητα, την κόπωση, την ψυχική υγεία ), έτσι ώστε να επιτευχθεί η συνολική βελτίωση της ποιότητας  ζωής αυτών των ασθενών.

Η  EULAR (Ευρωπαϊκός  Οργανισμός, για τη διάγνωση και τη Διαχείριση των Ρευματικών Νοσημάτων), δίνει οδηγίες τόσο για Φαρμακευτική όσο και Μη-Φαρμακευτική αντιμετώπιση αυτών των ασθενών.

Μη Φαρμακευτική:

• Σημαντικό ρόλο παίζει η ενημέρωση και εκπαίδευση του ασθενούς για την πάθησή του, ενώ παράλληλα θα πρέπει να τροποποιήσει τον τρόπο ζωής του, για την ανακούφιση της συμπτωματολογίας του.
• Μείζονος σημασίας είναι η άσκηση και μάλιστα φαίνεται ότι η αερόβια άσκηση, μέσα από ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα, έχει ευεργετική επίδραση, όχι μόνο στον πόνο και στη λειτουργικότητα, αλλά και στο άγχος των ασθενών με Ινομυαλγία. Η υδροθεραπεία (aquatic exercise) και ο βελονισμός, συστήνονται επίσης
• Γνωσιακή Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία, σε περιπτώσεις έντονου άγχους και κατάθλιψης κ.α.

Φαρμακευτική Αντιμετώπιση:

• Χορηγούνται κυρίως τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά (Αμιτριπτυλίνη), αντιεπιληπτικά (pregabalin, Gabapentin), Αναστολείς επαναπρόσληψης Σεροτονίνης- Νοραδρεναλίνης (SNRI’s) (duloxetine, Venlafaxine)
• Ήπια οπιοειδή αναλγητικά (Tramadol)
• Τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη και τα κορτικοστεροειδή, θα πρέπει να αποφεύγονται.

Συμπερασματικά λοιπόν, 

Επειδή δεν υπάρχει «μοναδικός» τρόπος Διάγνωσης και Θεραπείας (το λεγόμενο «gold standard»),  θα πρέπει η διαχείρισή του, να γίνεται από Ρευματολόγους, Ψυχιάτρους- Ψυχοθεραπευτές.