Μέσα από το δημοφιλές στα κοινωνικά δίκτυα "Ημερολόγιο Κορωνοϊού", ο παθολόγος, διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Γιώργος Παππάς (φωτογραφγία), αναδείχτηκε ως μια από τις πιο αξιόπιστες και ορθολογικές φωνές επιστημονικής πληροφόρησης χιλιάδων πολιτών για τις ιογενείς λοιμώξεις, την πανδημία COVID-19, τους κινδύνους, τους τρόπους προφύλαξης, τα λάθη και τις αβλεψίες που οδήγησαν σε τραγωδίες.

Σχεδόν 2,5 έτη από την έναρξη της πανδημίας εξέδωσε βιβλίο, με τον εύστοχο τίτλο "Οι επόμενες δύο εβδομάδες θα είναι κρίσιμες". Σε αυτό, επιχειρεί μια ανασκόπηση των κύριων σταθμών της μέχρι τώρα πορείας, επισημαίνοντας τα "φάλτσα" πολιτικών, συναδέλφων του επιστημόνων και πολιτών. Στη συνέντευξή του στο iatronet.gr μιλά για τις προσωπικές και συλλογικές ήττες αυτής της διαδρομής, διευκρινίζοντας πως ο κύριος στόχος της καταγραφής είναι η αποφυγή των ίδιων λαθών, τόσο στη συνέχεια της πανδημίας - που δεν έχει τελειώσει - όσο και στην επόμενη. Ο ίδιος αξιολογεί το μέγεθος της απειλής από την ευλογιά των πιθήκων, εκτιμώντας πως παρά την περιορισμένη του μεταδοτικότητα σε σχέση με τον κορωνοϊό μπορεί να εγκατασταθεί και να γίνει τακτικό νόσημα στην κοινότητα.

Ποιο μήνυμα στέλνει ο ευρηματικός τίτλος του βιβλίου; η συγκεκριμένη φράση έχει χρησιμοποιηθεί και απαξιωτικά από κάποιους…

Υπήρχαν πραγματικά κάποιες "κρίσιμες δύο εβδομάδες" στην πρώτη φάση, μετά το lockdown που θα καθόριζαν πώς θα πήγαινε η πανδημία στη συνέχεια. Μετά, χρησιμοποιήσαμε αυτή τη φράση κατ’επανάληψη, ενώ δεν ήταν ο χρόνος πλέον το κρίσιμο στοιχείο, αλλά οι ανεπάρκειές μας στην αντιμετώπιση της πανδημίας ήταν αυτές που καθόρισαν το αποτέλεσμα. Κάποια στιγμή, όντως, την έκφραση την πήραν κάποιοι και την καπηλεύτηκαν, αλλά ουσιαστικά την καπηλεύτηκαν και αυτοί που την επανέλαβαν καταχρηστικά και άνευ λόγου.

Είναι όμως και μια φράση η οποία συνοψίζει το συνεχώς μεταβαλλόμενο τοπίο της πανδημίας. Τα πάντα ήταν κρίσιμα συνέχεια: ήταν κρίσιμη η στιγμή που εμφανίστηκε το στέλεχος Όμικρον και άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο κινήθηκε η πανδημία στην κοινότητα. Ήταν κρίσιμες οι δύο εβδομάδες που περιμέναμε να μάθουμε τα αποτελέσματα των δοκιμών των εμβολίων. Ήταν κρίσιμες οι ατομικές στιγμές του καθενός, όταν έμπαινε ένας δικός του άνθρωπος στο νοσοκομείο και μπορεί να παρέμενε για δύο εβδομάδες μέσα. Είναι γεμάτη από δύο εβδομάδες αυτή η πανδημία, που είναι κρίσιμες σε ατομικό ή συλλογικό, σε εθνικό ή παγκόσμιο επίπεδο.

Καταγράφετε στο βιβλίο λάθη και ήττες. Ποια είναι τα σημαντικότερα;

Προσπάθησα να δω τι πήγε λάθος, πού την πατήσαμε, πού θα έπρεπε να επιμείνουμε περισσότερο και να πείσουμε τον κόσμο και την πολιτεία. Σαφώς υπήρξαν ήττες στο προσωπικό επίπεδο γιατί όλοι χάσαμε ανθρώπους στον κοινωνικό μας περίγυρο. Από εκεί και πέρα είναι ήττες είναι και αλλού: Είναι ήττα και της επιστημονικής κοινότητας εν μέρει, που δεν έπεισε επαρκώς την πολιτεία και το κοινό για το τι πρέπει να κάνει προκειμένου να περιορίσουμε και να λήξουμε την πανδημία. Είναι ήττα της πολιτείας και αυτών που σχεδιάζανε τις πολιτικές, γιατί είδαν ορισμένα πράγματα μανιχαϊστικά: ότι είτε κάνουμε lockdown α λα Κίνα ή αφήνουμε τον ιό να κυκλοφορεί ελεύθερος χωρίς μάσκες. Υπάρχει και το ενδιάμεσο. Έχουμε εμβόλια, έχουμε όπλα, ενημερώνουμε και πείθουμε τον κόσμο, τον παίρνουμε μαζί μας και από εκεί και πέρα εξαντλούμε τη χρήση των όπλων που έχουμε. Δηλαδή τη χρήση της μάσκας σε κλειστούς χώρους και κυρίως τον καλό αερισμό σε κλειστούς χώρους, για τον οποίο κανείς δεν μιλάει σε αυτή τη χώρα. Η πανδημία δεν έχει τελειώσει ακόμα, ακόμα κι αν κάποιοι πιστεύουν το αντίθετο.

Ήττες μπορεί να υπάρχουν και προσωπικές. Εγώ είχα ινδάλματα κάποιους ανθρώπους στην αρχή της πανδημίας, και δυστυχώς όλοι κριθήκαμε στη διάρκεια, από τη συστηματικότητα με την οποία εκφράσαμε σωστές απόψεις, από τον αυτοέλεγχο τον οποίο είχαμε στο να εκφράζουμε απόψεις, από τις λάθος ερμηνείες που κάναμε.

Αφού η πανδημία δεν έχει τελειώσει, ποιος είναι ο λόγος της αναδρομής σήμερα;

Ο πρώτος λόγος είναι ακριβώς γιατί η πανδημία είναι παρούσα και πρέπει να αποφύγουμε τα ίδια λάθη όταν την ξαναβρούμε μπροστά μας. Στην Πορτογαλία, μια υπερ-εμβολιασμένη χώρα, έχουμε μια νέα έξαρση που οφείλεται στα νέα στελέχη Όμικρον 4 και Όμικρον 5 και φοβάμαι πως θα το δούμε κι εδώ, γιατί τα κρούσματα ήδη έχουν πάρει την ανιούσα.

Ο δεύτερος είναι ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε. Τα τελευταία κεφάλαια του βιβλίου ασχολούνται με το γιατί είναι αναπόφευκτο ότι θα ξαναδούμε πανδημίες. Γιατί η ανθρώπινη συμπεριφορά με ποικίλους τρόπους οδηγεί στο να συναντάμε καινούργια παθογόνα, τα οποία θα εξαπλώνονται με τάχιστους ρυθμούς - βλέπε monkeypox. Είναι καλύτερα να καταλάβουμε πώς συμπεριφερθήκαμε σε μια ιστορική στιγμή που έχει αλλάξει πολλά στον ρου της ανθρωπότητας, για να δούμε πώς θα συμπεριφερθούμε την επόμενη φορά.

Πώς αξιολογείτε τον κίνδυνο από την ευλογιά των πιθήκων;

Στην παρούσα φάση, φαίνεται ότι το συγκεκριμένο παθογόνο κινείται μέσα σε συγκεκριμένες οδούς μετάδοσης. Κατά κύριο λόγο εκμεταλλεύτηκε την στενή επαφή πολλών και αγνώστων ανθρώπων μεταξύ τους σε κάποια δίκτυα, ώστε να εξαπλωθεί και να είναι διάσπαρτο σε πολλές περιοχές του κόσμου. Θα έχουμε όμως και σκόρπια κρούσματα κι αυτά μπορεί να μας δίνουν μικροσυρροές. Μπορεί να εκθέσουμε και ανθρώπους ανυποψίαστους. Σύμφωνα με την βρετανική κλίμακα κινδύνου των επαφών, υπάρχει κίνδυνος ακόμα και για έναν άνθρωπο ο οποίος κάθεται πολλή ώρα δίπλα σε κάποιον που νοσεί σε ένα αεροπλάνο. Οπότε δεν είναι τόσο βέβαιο ότι θα περιοριστεί σε αυτά τα δίκτυα.

Σαφώς δεν είναι ο ιός που μεταδίδεται τόσο εύκολα όσο ο κορωνοϊός. Μπορεί όμως να έρθει και σε εμένα και σε εσένα από μια αθώα στενή επαφή ή ακόμα και σε έναν εργαζόμενο ο οποίος αλλάζει τα σεντόνια στο νοσοκομείο. Είναι παράξενες οι ευκαιρίες που βρίσκει αυτός ο ιός για να περνάει από έναν άνθρωπο σε έναν άλλον. Μπορεί να εγκατασταθεί στην κοινότητα και να γίνει ένα τακτικό νόσημα της κοινότητας.

Επίσης, δεν ξέρουμε σε ποιο βαθμό στην πραγματικότητα είμαστε έτοιμοι από πλευράς αντιμετώπισης. Θεωρητικά, ακούμε "υπάρχουν φάρμακα, υπάρχουν εμβόλια, μην ανησυχείτε". Υπάρχουν, αλλά έχουμε; Το καινούργιο εμβόλιο το πιο εκλεπτυσμένο, για την ευλογιά, έχει πάρει το "ΟΚ" στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. Έχουμε εμείς τέτοιο εμβόλιο; Όχι. Υπάρχει διαθέσιμη μεγάλη παραγωγή; Όχι, με το σταγονόμετρο τα παράγει η εταιρία και ήδη έχουν κλείσει οι παραγγελίες για το 2023. Έχουμε φάρμακο; Υπάρχει ένα φάρμακο το οποίο πρέπει να δουλεύει, αλλά ακόμα σήμερα τρέχουν οι μελέτες στην Αφρική. Δεν το έχουμε.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Η κλιματική αλλαγή απειλεί την υγεία του 70% των εργαζομένων παγκοσμίως
Nέα προσέγγιση για τον καρκίνο του ήπατος που δεν αντιμετωπίζεται εύκολα
Ο ΕΟΔΥ για την Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Εμβολιασμών 21 - 27 Απριλίου