Αυτό είναι ένα σύνηθες ερώτημα ανθρώπων που ενώ δεν έχουν πυρετό, δεν αισθάνονται δύσπνοια, τα επίπεδα οξυγόνου τους έχουν αποκατασταθεί, τα συμπτώματα από το αναπνευστικό έχουν υποστρέψει πλήρως, οι συνήθεις εργαστηριακοί έλεγχοι που παραγγέλλονται μετά την ανάρρωση είναι φυσιολογικοί, βιώνουν μια ανεξήγητη για τα προσωπικά τους δεδομένα κόπωση μετά τον κορωνοιό. Οπωσδήποτε κάθε περίπτωση είναι διαφορετική και η ενδελεχής ιατρική εξέταση από έμπειρο παθολόγο είναι απαραίτητη σε κάθε κόπωση που επιμένει. Παρά ταύτα και στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για δύο διακριτές κατηγορίες ασθενών:

Α. Ασθενείς με COVID-19 που προσβλήθηκαν από σοβαράς μορφής λοίμωξη από κορωνοιό, νοσηλεύτηκαν ή διασωληνώθηκαν

Η κατηγορία των ασθενών αυτών αναμένεται να έχει μακρύ δρόμο για την ανάρρωσή της. Ο χρόνος που θα χρειαστούν αυτοί οι ασθενείς για να συνέλθουν πλήρως εξαρτάται από την έκταση της αρχικής φλεγονής των πνευμόνων, τον βαθμό της υποξίας, τις επιπλοκές που εμφάνισαν κατά τη νοσηλεία, την ποιότητα της νοσοκομειακής φροντίδας, τη διάρκεια της ακινησίας και το είδος των χρόνιων νοσημάτων από τα οποία πάσχουν. Κάθε ασθενής που νοσηλεύεται από οποιαδήποτε σοβαρή ασθένεια που απαιτεί παρατεταμένη νοσηλεία, χρειάζεται χρόνο για να συνέλθει. Αυτό συμβαίνει διότι η μάχη με την ασθένεια ή με κακής ποιότητας νοσηλεία (εάν και εφόσον έλθουν σε επαφή και με αυτό το ενδεχόμενο) εξαντλεί τις ενεργειακές αποθήκες του σώματος, οι οποίες ανεφοδιάζονται κατά τη διάρκεια παρατεταμένης περιόδου ανάρρωσης. Αρκετοί ασθενείς μετά από νοσηλεία χρειάζονται ένα εξάμηνο για να συνέλθουν πλήρως.

Β. Ασθενείς με COVID-19 που προσβλήθηκαν από ήπια ασθένεια ή ασυμπτωματικό covid19

Άνω του 80% των ασθενών με χρόνια κόπωση μετά από κορωνοιό  είχαν ήπια ασθένεια ή ασθένεια μέτριας έντασης. Αρκετοί ήταν ασυμπτωματικοί και ο κορονοιός εντοπίστηκε στα πλαίσια ανιχνευτικού ελέγχου.Ασθενείς με παχυσαρκία και κατάθλιψη είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση κόπωσης μετά τον COVID σε σειρές ασθενών στις ΗΠΑ.

Οι άνθρωποι που νόσησαν ήπια από κορονοιό,  αναμένεται να έχουν συνέλθει πλήρως ένα μήνα μετά την προσβολή από τον ιό. Όταν η κόπωση επιδεινώνεται ή επιμένει ή εμφανίζεται ένα μήνα μετά τη νόσο πρόκειται για την επιπλοκή της χρόνιας κόπωσης στα πλαίσια long covid. Συχνά συνοδά συμπτώματα είναι η δυσανεξία στην άσκηση, η δυσκολία συγκέντρωσης, ο μη αναζωογονητικός ύπνος. Το σύνδρομο ομοιάζει με το σύνδρομο μυαλγικήςεγκεφαλομυελίτιδας / σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ( ME / CFS ).

Καταστάσεις που συνδέονται με τη χρόνια κόπωση μετά από COVID, είναι το σύνδρομο ορθοστατικής ταχυκαρδίας (POTS) και συμπτώματα δυασαυτονομίας όπως ζάλη κατά την ορθοστασία, κακή πέψη, αίσθημα παλμών. Επί του παρόντος δεν υπάρχει συγκεκριμένη εργαστηριακή εξέταση που να θέτει τη διάγνωση της κόπωσης οφειλόμενης στον κορονοιό. H ανοσολογική απορύθμιση φαίνεται ότι είναι βασικός παθογενετικός μηχανισμός.Παρά ταύτα σε μερίδα πασχόντων από long covid υπάρχει υποκείμενος παράγοντας ή νόσημα που πρέπει να εντοπιστεί κατά την διάρκεια της σωστής παθολογικής εξέτασης από έμπειρο παθολόγο και συντελεί στην πυροδότηση της κόπωσης από long covid όπως είναι η υπερκόπωση, η σιδηροπενία, η αναιμία, οι ορμονικές διαταραχές, η χρόνια φλεγμονή, το αυτοάνοσο νόσημα, ο καρκίνος, οι παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος, οι αναπνευστικές παθήσεις, το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης ώστε να χορηγηθεί η δέουσα αποτελεσματική θεραπεία.

Γενικά μέτρα που πρέπει να τηρούν οι πάσχοντες

  1. Μην πιέζετε τον εαυτό σας, αυξήστε σταδιακά τα λεπτά της ημερήσιας βάδισης στο βαθμό που το «αντέχετε» και δεν επιδεινώνει την κόπωσή σας. Αυξήστε το ποσοστό του χρόνου σας που διαθέτετε για χαλάρωση, δίνοντας χρόνο στον εαυτό σας.
  2. Αποφύγετε κάπνισμα, αλκοόλ και υιοθετήστε μεσογειακά παραδοσιακά διατροφικά πρότυπα. Αποφύγετε ατμοσφαιρικούς ρύπους. Ατμοσφαιρικοί ρύποι εσωτερικών χώρων ενδέχεται να εκλύονται και από προϊόντα καύσης όπως τζάκια.
  3. Η υψηλή ποιότητα ύπνου επιταχύνει την ανάκτηση των ενεργειακών εφεδρειών. Σήμερα με τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, την τηλεόραση, την τηλεργασία, τις νυχτερινές βάρδιες, πολλοί άνθρωποι κάνουν τη μέρα νύχτα. Η υπερβολική έκθεση ωστόσο στο μπλε φως αποσυντονίζει το σώμα και δυσχεραίνει την ομαλή αναπλήρωση των ενεργειακών αποθηκών σε περιπτώσεις λοιμώξεων. Υιοθετήστε σταθερό ωράριο ύπνου που να ακολουθεί κατά το δυνατόν τις ώρες της φυσικής συσκότισης και ηλιοφάνειας, τοποθετήστε το γραφείο σας κοντά σε παράθυρο, χαμηλώστε τα φώτα μετά το σούρουπο, προσπαθήστε το υπνοδωμάτιό σας να είναι ευάερο χωρίς φως (ιδιαιτέρως μπλε φως) και θορύβους, απομακρύνετε τηλεόραση, κινητά τηλέφωνα,  ηλεκτρονικές συσκευές και ζώα από το υπνοδωμάτιο, φροντίστε για τη βέλτιστη ποιότητα στρώματος.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
"Και τώρα...αγωνιζόμαστε" - Από το σοκ της διάγνωσης, στη μάχη με τον καρκίνο
Μ. Θεμιστοκλέους: Με ποιο νέο όργανο αλλάζουν διοίκηση του ΕΣΥ και υπουργείο Υγείας
Οι επιτροπές και ο Μεγάλος Αδερφός από το υπουργείο Οικονομικών στην ΕΚΑΠΥ