Νέες γνώσεις για το πώς ορισμένα λιπίδια του αίματος (λιποπρωτεΐνες – lipoproteins) μπορεί να επηρεάζουν τις πιθανότητες εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ (Alzheimer’s disease) αποκάλυψε πρόσφατη μελέτη στην οποία επικεφαλής ήταν Έλληνας επιστήμονας, ο δρ Σωκράτης Χαρίσης, Ερευνητής του Ινστιτούτου Glenn Biggs για τη νόσο Αλτσχάιμερ και τις Νευροεκφυλιστικές Παθήσεις.

Πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της γνωστής Μελέτης Καρδιάς του Framingham (Framingham Heart Study) και οι ερευνητές παρακολούθησαν πάνω από 800 ηλικιωμένους—κυρίως στις αρχές των 70 ετών—που δεν παρουσίαζαν σημάδια άνοιας στην αρχή της έρευνας. Εξέτασαν δείγματα αίματος που είχαν συλλεχθεί από τη δεκαετία του 1980 και παρακολούθησαν τους συμμετέχοντες για περισσότερο από μια δεκαετία για να δουν ποιοι εμφάνισαν Αλτσχάιμερ. (Association of Blood Lipoprotein Levels With Incident Alzheimer Disease in Community-Dwelling Individuals; The Framingham Heart Study. Συγγραφείς: Sokratis Charisis, Sophia Lu, Jesus David Melgarejo, Claudia L. Satizabal, Ramachandran S. Vasan, Alexa S. Beiser, and Sudha Seshadri. Περιοδικό: Neurology, Ινστιτούτο: Glenn Biggs Institute for Alzheimer’s and Neurodegenerative Diseases, UT Health San Antonio, TX, USA).

Αυτό που βρήκαν ήταν εκπληκτικό!

Κακά λίπη, καλά λίπη—και μερικές εκπλήξεις

«Ένας τύπος χοληστερόλης, η μικρής πυκνότητας και μικρού μεγέθους LDL (sdLDL-C – small dense LDL cholesterol), που συχνά χαρακτηρίζεται ως «κακή», συνδέθηκε σαφώς με αυξημένο κίνδυνο Αλτσχάιμερ. Όσο περισσότερη sdLDL-C υπήρχε στο αίμα, τόσο μεγαλύτερος ήταν ο κίνδυνος. Αντίθετα, υψηλότερα επίπεδα ενός άλλου δείκτη που ονομάζεται ApoB48 (Apolipoprotein B48)—ο οποίος σχετίζεται με το πώς το σώμα μεταβολίζει τα λίπη από τις τροφές—φάνηκαν να προστατεύουν από το Αλτσχάιμερ.

Ακόμα πιο απροσδόκητο; Άτομα με τα χαμηλότερα επίπεδα HDL χοληστερόλης (HDL – High-Density Lipoprotein)—η οποία συχνά αποκαλείται «καλή»—είχαν μικρότερο κίνδυνο για Αλτσχάιμερ σε σύγκριση με εκείνα με υψηλότερα επίπεδα HDL. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με ό,τι γνωρίζαμε μέχρι τώρα για την υγεία της καρδιάς και του εγκεφάλου», αναφέρει ο κ. Σπύρος Ευθυμιόπουλος Καθηγητής Νευροβιολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Μεγαλύτερος κίνδυνος για τις γυναίκες;

Όταν οι ερευνητές εξέτασαν τα αποτελέσματα ανά φύλο, οι συσχετίσεις ήταν ισχυρότερες στις γυναίκες. Για παράδειγμα, γυναίκες με υψηλά επίπεδα sdLDL-C και ApoB (Apolipoprotein B) είχαν μεγαλύτερο κίνδυνο για Αλτσχάιμερ, αλλά οι γυναίκες με υψηλότερα επίπεδα ApoB48 είχαν μικρότερο κίνδυνο. Αυτά τα πρότυπα δεν παρατηρήθηκαν στους άνδρες, κάτι που υποδηλώνει ότι ορμόνες ή άλλοι παράγοντες σχετιζόμενοι με το φύλο μπορεί να παίζουν ρόλο.

Ενδιαφέρον είναι ότι δεν βρέθηκαν ισχυρές συνδέσεις ανάμεσα στην παραδοσιακή LDL χοληστερόλη (LDL – Low-Density Lipoprotein) ή στη λιποπρωτεΐνη (α) [Lipoprotein(a)], δύο δείκτες που συχνά σχετίζονται με καρδιοπάθειες, και τη νόσο Αλτσχάιμερ σε αυτήν την ομάδα.

Γιατί η «καλή» χοληστερόλη μπορεί να είναι πρόβλημα;

Αυτό το σημείο εξακολουθεί να προβληματίζει τους επιστήμονες. Ενώ η HDL είναι γενικά προστατευτική σε νεότερους ενήλικες, μπορεί να αλλάζει σε «ποιότητα» με την ηλικία. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι στους ηλικιωμένους, η HDL μπορεί να χάνει τις αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της—ή ακόμα και να προκαλεί βλάβη. Άρα, δεν έχει σημασία μόνο πόση HDL έχετε, αλλά και πόσο καλά λειτουργεί.

Τι κάνει αυτή τη μελέτη σημαντική;

Παρακολούθησε άτομα για περισσότερα από 12 χρόνια, προσφέροντας ισχυρές ενδείξεις για τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο.
Είναι από τις πρώτες που εξετάζουν τον ρόλο του ApoB48 στην υγεία του εγκεφάλου.
Αναδεικνύει διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών—κάτι που πολλές μελέτες παραμελούν.
Ωστόσο, υπάρχουν περιορισμοί. Τα δείγματα αίματος λήφθηκαν μόνο μία φορά, δεκαετίες πριν. Όλοι οι συμμετέχοντες ήταν λευκοί, πράγμα που σημαίνει ότι δεν γνωρίζουμε αν τα ίδια πρότυπα ισχύουν και για άλλες πληθυσμιακές ομάδες. Και επειδή δεν παρακολουθήθηκαν άλλοι παράγοντες υγείας με την πάροδο του χρόνου, δεν μπορούμε να είμαστε 100% σίγουροι για την αιτία των αποτελεσμάτων.

Ποιο είναι το συμπέρασμα;

Αυτή η μελέτη, μας δίνει έναν ακόμη λόγο να προσέχουμε τη χοληστερόλη μας—αλλά όχι με τον συνηθισμένο τρόπο. Δεν έχει να κάνει μόνο με υψηλά ή χαμηλά επίπεδα. Ο τύπος και η λειτουργία των λιποπρωτεϊνών μπορεί να βοηθήσουν τους γιατρούς να προβλέψουν ποιος διατρέχει μεγαλύτερο κίνδυνο για Αλτσχάιμερ και ίσως να οδηγήσουν σε νέους τρόπους πρόληψης.

Χρειάζεται περισσότερη έρευνα—ειδικά σε διαφορετικές πληθυσμιακές ομάδες και με πιο σύγχρονα εργαλεία—αλλά αυτό είναι ένα πολλά υποσχόμενο βήμα προς την καλύτερη υγεία του εγκεφάλου μέσω της κατανόησης των λιπών του αίματος.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Πνευμονία: Βακτηριακό ένζυμο είναι πιθανό να προκαλεί μοιραίες καρδιακές επιπλοκές [μελέτη]