Η Κλωθώ της ελληνικής μυθολογίας ήταν η νεότερη από τις τρεις Μοίρες. Κόρη του Δία και της Νύχτας ή της Θέμιδος, συμβόλιζε το παρόν στη ζωή των ανθρώπων. Ύφαινε το νήμα της ζωής, ορίζοντας τη γέννηση και την πορεία κάθε ανθρώπου, επιλέγοντας ποιος θα σωθεί και ποιος θα χαθεί.

Η διεπιστημονική ερευνητική φοιτητική ομάδα συνθετικής βιολογίας iGEM Thessaly του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας εμπνεύστηκε από την μορφή της Κλωθώς και έδωσε το όνομά της στο φετινό project, με το οποίο θα διεκδικήσει μια ακόμη διάκριση στον διεθνή διαγωνισμό iGEM Competition που θα πραγματοποιηθεί τον Οκτώβριο στο Παρίσι.

Το εγχείρημα στοχεύει να προτείνει μια θεραπευτική προσέγγιση στο παγκρεατικό αδενοκαρκίνωμα που πόρου, έναν από τους πιο επιθετικούς και κακής πρόγνωσης τύπους καρκίνου. Φιλοδοξία της ομάδας είναι η πρότασή τους να εξελιχθεί σε μια θεραπεία που θα δώσει τη δυνατότητα στους ασθενείς να «"πιμηκύνουν το νήμα της ζωής τους", όπως θα έκανε η ίδια η Κλωθώ.

Οι δύο team leaders της ομάδας εξηγούν στο iatronet.gr την θεραπευτική τους προσέγγιση, η οποία ακολουθεί τα πρότυπα της γονιδιακής θεραπείας και δεν περιορίζεται στον παγκρεατικό καρκίνο, αλλά μπορεί με κάποιες τροποποιήσεις να στοχεύσει σε διαφορετικές μορφές.

Η κεντρική ιδέα

Η iGEM Thessaly θα προτείνει ένα θεραπευτικό σκεύασμα με τη μορφή ένεσης, που θα περιέχει έναν ιό (αδενο-σχετιζόμενος ιός – AAV), μη παθογόνο, που χρησιμοποιείται στις γονιδιακές θεραπείες.

"Ως κεντρική ιδέα έχουμε προτείνει μια τροποποίηση στο συγκεκριμένο ιό, ώστε να παράγει δύο βασικά συστατικά: το κυκλικό RNA μας και ένα ένζυμο", λέει η Άννα Κοτσιφάκη, τεταρτοετής φοιτήτρια του Τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του ΠΘ στη Λάρισα και μέλος του wet lab. Ο στόχος, όπως εξηγεί, είναι διπλός:

  • "Με το κυκλικό RNA πετυχαίνουμε την ευαισθητοποίηση των καρκινικών κυττάρων - ένα σοβαρό πρόβλημα στις θεραπείες είναι ότι εμφανίζουν ανθεκτικότητα μετά από ένα χρονικό διάστημα, οπότε ο ασθενής δεν ανταποκρίνεται στις θεραπείες".
  • "Στη συνέχεια, με τον ασθενή να λαμβάνει ένα προφάρμακο, μη τοξικό, το ένζυμο μετατρέπει αυτό το προφάρμακο σε τοξικό, μόνο στα καρκινικά κύτταρα. Έτσι τα καρκινικά κύτταρα δεν επιβιώνουν και πεθαίνουν".

Τα μέλη της ομάδας αναπτύσσουν την πρότασή τους χρησιμοποιώντας συστήματα προσομοίωσης σε υπολογιστή, ενώ την συμπληρώνουν στο dry lab.

"Κάνουμε στο εργαστήριο διάφορα πειράματα που στηρίζονται στις αρχές κλωνοποίησης για το proof of concept της ιδέας, οπότε δεν μπορούμε να πάμε στο επόμενο βήμα όσο είμαστε στο διαγωνισμό, με πειράματα σε ζώα και τα άλλα βήματα που χρειάζεται μια θεραπεία", εξηγεί η φοιτήτρια, προσθέτοντας πως η προσέγγιση θα μπορούσε να αναπτυχθεί περαιτέρω μελλοντικά, αλλά και να τροποποιηθεί για εφαρμογή και σε άλλες μορφές καρκίνου.

Η ιδέα και το στάδιο υλοποίησης

Όπως αναφέρει η Ιωάννα Κισίρη, η οποία εισέρχεται το φθινόπωρο στο 3ο έτος του Τμήματος Πληροφορικής με εφαρμογές στη Βιοιατρική, του ΠΘ, στη Λαμία, η ιδέα της στόχευσης στον παγκρεατικό καρκίνο προέκυψε έπειτα από έρευνα, ανταλλαγή ιδεών και επαφές με συλλόγους ασθενών.

"Πήγαμε σε ογκολογικά συνέδρια, μιλήσαμε με τον Σύλλογο Καρκινοπαθών Λάρισας και είδαμε ότι ο παγκρεατικός καρκίνος έχει τα χειρότερα ποσοστά θνησιμότητας προς τη διάγνωση, είναι από τους πιο θανατηφόρους. Η επικεφαλής του Συλλόγου μας είπε χαρακτηριστικά, πως πολλές φορές κάνουν αίτηση εγγραφής στον Σύλλογο άτομα με παγκρεατικό καρκίνο αλλά δεν τους βλέπουν ποτέ, γιατί δυστυχώς φεύγουν από τη ζωή πριν εγγραφούν", σημειώνει, προσθέτοντας: "Είδαμε τα ποσοστά, πίσω από τα οποία βρίσκονται άνθρωποι και σκεφτήκαμε αν μπορούμε να προτείνουμε μια λύση, λαμβάνοντας υπόψη και το γεγονός ότι η έρευνα στον συγκεκριμένο καρκίνο έχει λίγο ατονήσει σε σχέση με άλλους τύπους".

Αναφορικά με την υλοποίηση της πρότασης, σημειώνει πως μέσω προσομοιώσεων αρχικά έπρεπε να αποδειχτεί ότι η ιδέα είναι λειτουργική, βασισμένη σε βιβλιογραφικές αναφορές και πειράματα. "Στο dry lab έχουμε χτίσει κάποιες διαφορικές εξισώσεις προκειμένου να ελέγξουμε τη σωστή έκφραση του γονιδίου, έτσι ώστε να σιγουρευτούμε ότι το δικό μας παρασκεύασμα εκφράζεται μόνο σε καρκινικά και όχι σε υγιή κύτταρα", αναφέρει και συμπληρώνει: "Από εκεί και πέρα θα φτιάξουμε έναν αλγόριθμο, ο οποίος προσομοιώνει την συγκέντρωση του ιού μέσα στο ανθρώπινο σώμα. Πρακτικά θέλουμε να δούμε πώς λειτουργεί ο ιός από τη στιγμή που εισάγεται στο ανθρώπινο σώμα, πώς πολλαπλασιάζεται με τι ρυθμό πεθαίνουν τα καρκινικά κύτταρα, σε ποιο βαθμό προσβάλλονται και υγιή κύτταρα, αναπροσαρμόζοντας τη δόση. Τέλος, για να εξασφαλίσουμε την σωστή λειτουργία του παρασκευάσματος, έχουμε έναν άλλο αλγόριθμο ο οποίος βλέπει το κατάλληλο κυκλικό μόριο που στοχεύει αυτά τα micro RNAs προκειμένου να γίνει πιο αποτελεσματική η θεραπεία".

Η ομάδα

Εκτός από τις δύο team leaders, την iGEM Thessaly απαρτίζουν οι:

  • Αλέξανδρος Θωμάς - Head of wet lab.
  • Λίνα θεοδώρου - Head of wet lab.
  • Γιώργος Χατζής - Head of dry lab.
  • Ποσούλα Ντουμπάκη - Head of fundraising, μέλος του dry lab.
  • Ζένια Κουφοπαντελή - Head of integrated human practices, μέλος του wet lab.
  • Ορέστης Μπέσιος - wiki developer, μέλος του dry lab.
  • Βασίλης Κερμανίδης - Social media manager, graphic designer.

Η ομάδα δεν επικεντρώνεται μόνο στο ερευνητικό κομμάτι, αλλά ακολουθεί μια ανθρωπιστική προσέγγιση κάνοντας συμμέτοχο την κοινωνία. Στο πλαίσιο αυτό, οργανώνει δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον παγκρεατικό καρκίνο, για τον ρόλο της υγιεινής διατροφής, του τρόπου ζωής και της αποχής από το κάπνισμα σε επίπεδο πρόληψης.

Στο πλαίσιο σχετικού webinar που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Δευτέρα, παρουσιάστηκαν ζητήματα όπως:

  • Κοινά προβλήματα των ασθενών στην πρόσβαση στις θεραπείες.
  • Επικοινωνία μεταξύ γιατρού και ασθενή για την διαμόρφωση του θεραπευτικού πλάνου.
  • Ψυχολογική/συναισθηματική διάσταση αυτής της ασθένειας στην προσωπική ζωή του ασθενούς.

Παράλληλα, γίνονται ενημερωτικές δράσεις σε σχολεία, προτείνοντας στους σημερινούς μαθητές και αυριανούς φοιτητές να ασχοληθούν με την συνθετική βιολογία που συνδυάζει πολλά διαφορετικά επιστημονικά αντικείμενα.

Η ομάδα είναι αυτοχρηματοδοτούμενη και έχει ανοίξει έναν λογαριασμό για croudfunding, καλώντας όποιον επιθυμεί και μπορεί να συνεισφέρει στην υλοποίηση του project.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Πνευμονία: Βακτηριακό ένζυμο είναι πιθανό να προκαλεί μοιραίες καρδιακές επιπλοκές [μελέτη]