Τα τελευταία χρόνια οι γιατροί παρατηρούν μια σταθερή άνοδο στις διαγνώσεις ουρολογικών καρκίνων - δηλαδή του προστάτη, της ουροδόχου κύστης, των νεφρών και των όρχεων. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι καρκίνοι αυτοί αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 13% όλων των καρκίνων παγκοσμίως.

Ο καρκίνος του προστάτη είναι πλέον ο πιο συχνός καρκίνος στους άνδρες σε πολλές χώρες, ενώ η ουροδόχος κύστη ανέβηκε το 2022 στις δέκα συχνότερες μορφές καρκίνου. Μια πρόσφατη μεγάλη μελέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες (2024) έδειξε ότι οι νέες διαγνώσεις καρκίνου του προστάτη αυξάνονται κατά περίπου 7% κάθε χρόνο την τελευταία δεκαετία.

Στην Ευρώπη, ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης σημειώνει ανοδική πορεία, ενώ ο καρκίνος των νεφρών συνδέεται πλέον στενά με την αύξηση της παχυσαρκίας.

Ακόμη και ο καρκίνος των όρχεων - αν και σπάνιος - παρουσιάζει μια μικρή αλλά σταθερή αύξηση στα ποσοστά εμφάνισης, κυρίως σε νεότερους άνδρες. Ενθαρρυντικό παραμένει ότι, σε αρκετές από αυτές τις μορφές, οι θεραπείες έχουν βελτιωθεί τόσο που η θνησιμότητα μειώνεται ή παραμένει σταθερή, ακόμα κι αν οι διαγνώσεις αυξάνονται.

Γιατί παρατηρούμε αύξηση

Ο πρώτος και πιο προφανής λόγος είναι η γήρανση του πληθυσμού. Όσο αυξάνεται το προσδόκιμο ζωής, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχουμε να αναπτύξουμε καρκίνο.

Ένας δεύτερος σημαντικός παράγοντας είναι η πρόοδος στη διάγνωση. Εξετάσεις όπως το PSA για τον προστάτη, η πολυπαραμετρική μαγνητική τομογραφία και τα εξειδικευμένα απεικονιστικά πρωτόκολλα έχουν αυξήσει θεαματικά τα ποσοστά εντοπισμού όγκων, ακόμα και αν αυτοί δεν δημιουργούν κανένα σύμπτωμα, ή ακομα και αμα ανευρίσκονται τυχαία στα πλαίσια διερεύνησης κάποιας άλλης νόσου.

Δεν μπορούμε όμως να αγνοήσουμε και τις συνήθειες ζωής.

  • Το κάπνισμα εξακολουθεί να είναι ο βασικός παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης και του νεφρού . Η επίπτωση του στο ουροθήλιο , σε ασθενείς που καπνίζουν έστω και λίγα τσιγάρα ημερησίως είναι αξιοσημείωτη.
  • Η παχυσαρκία και η υπέρταση έχουν ισχυρή συσχέτιση με τον καρκίνο νεφρού.
  • Η κακή διατροφή, πλούσια σε ζωικά λιπαρά και επεξεργασμένα τρόφιμα, φαίνεται να αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο προστάτη.
  • Η χαμηλή σωματική δραστηριότητα επιβαρύνει συνολικά τον κίνδυνο ανάπτυξης νεοπλασιών.

Τι δείχνουν οι πρόσφατες έρευνες

Τα τελευταία χρόνια, μεγάλες μελέτες σε Ευρώπη και Αμερική αναδεικνύουν νέους παράγοντες που δεν γνωρίζαμε καλά μέχρι πρόσφατα:

  • Ρύπανση αέρα: Μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Journal of the National Cancer Institute το 2024 έδειξε ότι η μακροχρόνια έκθεση σε μικροσωματίδια (PM2.5) αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο νεφρού και ουροδόχου κύστης.
  • Χημικοί ρύποι (PFAS): Βρίσκονται σε συσκευασίες τροφίμων, υφάσματα και νερό βρύσης, συνδέονται σε πρόσφατες μελέτες με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου νεφρού.
  • Μικροπλαστικά: Ερευνητές από την Ιταλία (2023) βρήκαν ίχνη μικροπλαστικών σε ιστούς ουροδόχου κύστης ασθενών με καρκίνο, ανοίγοντας νέους προβληματισμούς για την επίδραση του περιβάλλοντος στην καρκινογένεση.
  • Ορμονικοί και ενδοκρινικοί διαταράκτες: Φυτοφάρμακα, πλαστικοποιητές (όπως BPA) και άλλες ουσίες φαίνεται να επηρεάζουν την ανάπτυξη καρκίνων του προστάτη και των όρχεων. Εχουν κατηγορηθεί επίσης οτι επηρεάζουν την γονιμότητα.
  • Γενετική προδιάθεση: Νέα δεδομένα δείχνουν ότι έως και 10% των καρκίνων νεφρού και προστάτη μπορεί να οφείλονται σε κληρονομούμενες μεταλλάξεις, γεγονός που δίνει μεγαλύτερη σημασία στο οικογενειακό ιστορικό.Ιδιαίτερη σημασία φαίνεται να παίζουν τα γονίδια BRCΑ1 ,BRCA2. Στην Ελλάδα, αυτές οι μεταλλάξεις εντοπίζονται σε ποσοστό περίπου 32% σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών .

Οι μελέτες αυτές δεν σημαίνουν ότι κάθε άτομο που εκτίθεται θα νοσήσει, αλλά δείχνουν μια σαφή τάση: το περιβάλλον μας και οι καθημερινές μας συνήθειες παίζουν ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο.

Τι μπορούμε να κάνουμε στην πράξη

Η αύξηση των ουρολογικών καρκίνων δεν πρέπει να μας γεμίζει πανικό, αλλά να μας κινητοποιεί για πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση.

  • Διακοπή καπνίσματος: Ο πιο σημαντικός τρόπος να μειώσουμε τον κίνδυνο καρκίνου της κύστης.
  • Υγιεινή διατροφή: Περισσότερα φρούτα, λαχανικά, ψάρια και φυτικές ίνες, λιγότερα κόκκινα κρέατα και επεξεργασμένα τρόφιμα.
  • Σωματική άσκηση: Η τακτική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο για καρκίνο νεφρού και προστάτη, αλλά και βελτιώνει την ποιότητα ζωής συνολικά.
  • Έλεγχος βάρους και πίεσης: Σημαντικός παράγοντας για την υγεία των νεφρών.
  • Τακτικός προληπτικός έλεγχος: Οι άνδρες άνω των 50 ετών καλό είναι να συζητούν με τον γιατρό τους για PSA και τακτικό έλεγχο . Οι καπνιστές ή άτομα με επαγγελματική έκθεση σε χημικά χρειάζονται συχνό έλεγχο με γενική εξέταση ούρων , καθώς μεγάλο ποσοστό των καρκίνων του ουροποιητικού προκαλεί μικροσκοπική ή μακροσκοπική αιματουρία.

Συμπέρασμα

Οι ουρολογικοί καρκίνοι αυξάνονται διεθνώς, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είμαστε αβοήθητοι. Οι επιστημονικές έρευνες μας δείχνουν ξεκάθαρα τους λόγους: ο τρόπος ζωής, το περιβάλλον και η καλύτερη διάγνωση. Παράλληλα, οι σύγχρονες θεραπείες προσφέρουν όλο και καλύτερα αποτελέσματα, μειώνοντας τη θνησιμότητα.

Πηγές

  1. Sung H, et al. Global Cancer Statistics 2022. CA Cancer J Clin. 2023.
  2. European Association of Urology (EAU) Guidelines 2024.
  3. Siegel RL, et al. Cancer statistics, 2024. CA Cancer J Clin. 2024.
  4. Ljungman P, et al. Air pollution and kidney/bladder cancer risk. J Natl Cancer Inst. 2024.
  5. Mancuso MR, et al. PFAS exposure and renal cell carcinoma. Environ Health Perspect. 2023.
  6. GLOBOCAN 2022 – International Agency for Research on Cancer (IARC).
  7. Ελληνική Ουρολογική Εταιρεία – Δεδομένα επιδημιολογίας 2023.
  8. ΕΟΔΥ: «Καρκίνος στην Ελλάδα – Ετήσια Έκθεση 2023».

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Κουραμπιέδες, μελομακάρονα και μια αίσθηση ανεκπλήρωτου
Το πρώτο και μοναδικό βιο - ομοειδές φάρμακο για την πολλαπλή σκλήρυνση μπαίνει στις ΗΠΑ
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί