Η κινηματογραφοθεραπεία, γνωστή και ως cinematherapy, αποτελεί μία καινοτόμο ψυχοθεραπευτική παρέμβαση που αξιοποιεί τον κινηματογράφο για την ψυχοσυναισθηματική στήριξη και ενίσχυση ασθενών με χρόνια νοσήματα. Η τεχνική έχει τις ρίζες της  στη βιβλιοθεραπεία της δεκαετίας του ’90.1 Πρόσφατες ερευνητικές μελέτες δείχνουν πως δεν είναι απλώς μια εναλλακτική μορφή ψυχοθεραπείας  αλλά μπορεί και βελτιώνει την ποιότητα ζωής των συμμετεχόντων, τη συναισθηματική τους ευεξία και τη διαχείριση του άγχους.2-6

Σε μια συνεδρία κινηματογραφοθεραπείας ο τηλεθεατής  καλείται να παρακολουθήσει επιλεγμένες ταινίες και στη συνέχεια να συμμετάσχει σε συζητήσεις με τον/την ψυχολόγο ή ψυχοθεραπευτή. Η προβολή λειτουργεί ως “καθρέφτης” — μέσω ταύτισης με χαρακτήρες ή καταστάσεις, ο θεατής αναγνωρίζει δικά του συναισθήματα, φόβους ή ελπίδες.1-3 Η κινηματογραφοθεραπεία αξιοποιεί οπτικοακουστικά στοιχεία — εικόνα, ήχο, μουσική — που ενεργοποιούν τα πολυαισθητηριακά “κανάλια” και οδηγούν σε βαθύτερη συναισθηματική επεξεργασία και αυτογνωσία . Επιπλέον, οι ομαδικές συζητήσεις ενισχύουν τη θεραπευτική συμμαχία και διευκολύνουν την ανταλλαγή εμπειριών.1-3

Τα στοιχεία από επιστημονικές μελέτες που έχουν γίνει σε χρόνια πάσχοντες είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Σε πιλοτική μελέτη 30 γυναικών με γυναικολογικό καρκίνο, προβλήθηκαν 12 ταινίες σε διάστημα 6 μηνών, ακολουθούμενες από ομαδική συζήτηση με ψυχοθεραπευτές . Τα αποτελέσματα κατέγραψαν σημαντική μείωση άγχους και κατάθλιψης (CORE‑OM, STAI), καθώς και αύξηση της ενσυναίσθησης (BEES), της ικανότητας διαχείρισης (COPE) και της ποιότητας ζωής (EORTC QLQ‑C30). Βελτιώθηκαν επίσης οι σχέσεις του ζευγαριού και η έκφραση των συναισθημάτων.2 Σε άλλη μελέτη που αφορούσε 236 ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας συνέκρινε ομάδες με και χωρίς κινηματογραφοθεραπεία . Διαπιστώθηκε σημαντική βελτίωση στην κατανόηση της νόσου (Brief‑IPQ), στη θεώρηση της δυνατότητας ελέγχου της θεραπείας, καθώς και στην αυτοεπίγνωση της λειτουργικότητας (MSSE). Οι αλλαγές αυτές ήταν εμφανείς μετά 1 και 3 μήνες προβολών.3 Μια σύνοψη συστηματικών ανασκοπήσεων έδειξε ότι οι θεραπείες μέσω δημιουργικών τεχνών (όπως μουσική, ζωγραφική, κινηματογράφος) σε ασθενείς με καρκίνο μειώνουν το άγχος, την κατάθλιψη, τον πόνο και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής.4-5

Η θεραπευτική δράση της κινηματογραφοθεραπείας επιτυγχάνεται μέσω της:

  • Ταύτισης με χαρακτήρες: ο θεατής προσδιορίζεται με εμπειρίες χαρακτήρων που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα ή συναισθήματα, κάτι που μειώνει την απομόνωση και το αίσθημα μοναξιάς.
  • Ασφαλής απόσταση: μέσω της παρακολούθησης «ασφαλούς» ιστορίας, ο θεατής αντιμετωπίζει υποσυνείδητα προβλήματα, φοβίες ή στερεότυπα χωρίς πίεση.
  • Πολλαπλής μορφής εξωτερίκευσης: οι προβολές ενεργοποιούν νοητικές και συναισθηματικές διεργασίες, ενισχύουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητα — διεργασίες χρήσιμες στην αντιμετώπιση νοσημάτων 
  • Ομαδικής συζήτησης: οι ψυχοθεραπευτικές συνεδρίες επιτρέπουν την έκφραση και συζήτηση συναισθημάτων με ασφάλεια, δημιουργώντας υποστηρικτικό πλαίσιο.1-2

Ανάμεσα στα πλεονεκτήματα που προσφέρει η εναλλακτική αυτή μέθοδος θεραπείας δεν είναι μόνο η προσιτή και ελκυστική μορφή παρέμβασης για ασθενείς όλων των ηλικιών. Είναι μια μέθοδος που έχει τη δυνατότητα να εφαρμοστεί και διαδικτυακά καθώς παράλληλα ενδυναμώνει την αυτογνωσία και τη θεραπευτική σχέση. Από την άλλη μεριά βέβαια, απαιτείται η κατάλληλη επιλογή ταινιών από ειδικούς.1 Επίσης, ο χρόνος και η συχνότητα προβολών πρέπει να προσαρμοστούν στις ανάγκες κάθε πάθησης. Η κινηματογραφοθεραπεία αναδεικνύεται ως ένα πολλά υποσχόμενο συμπλήρωμα στις συμβατικές θεραπείες για χρόνια νοσήματα.2-5 Έξυπνα σχεδιασμένα προγράμματα προβολών και συζητήσεων σε νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης ή διαδικτυακό χώρο μπορούν να επεκτείνουν την εφαρμογή και να ενισχύσουν τα ποσοτικά στοιχεία. Μακροχρόνιες μελέτες παρακολούθησης και ανάλυση κόστους-αποτελεσματικότητας θα υποστηρίξουν την ευρεία ένταξη στην ψυχοκοινωνική φροντίδα. Εν κατακλείδι, η κινηματογραφοθεραπεία αξιοποιεί τη δύναμη της τέχνης ως θεραπευτικού εργαλείου, δημιουργώντας ενσυναίσθηση, αυτογνωσία και συναισθηματική ανάταξη. Σε χρόνιους ασθενείς, όπως γυναικολογικοί καρκινοπαθείς ή πάσχοντες από σκλήρυνση κατά πλάκας, έχει αποδειχτεί ότι βελτιώνει την ψυχολογική κατάσταση, την αντίληψη ασθένειας και την ποιότητα ζωής. Η μέθοδος αξίζει να ενσωματωθεί στο φάσμα ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, με στόχο την πιο ολοκληρωμένη φροντίδα των ανθρώπων με χρόνια προβλήματα υγείας.

 

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

  1. Βασική θεωρητική ανάλυση κινηματογραφοθεραπείας στην Ελλάδα. Εφημερίδα των Συντακτών. 2023.
  2. Ciarlo E, et al. Medi‑Cinema: A Pilot Study on Cinematherapy and Cancer… 30 Gynecological Oncological Patients. Psycho‑Oncol. 2022;
  3. Chiong‑Rivero H, Roberts M, Martinez A, et al. Effectiveness of film as a health communication tool to improve perceptions and attitudes in multiple sclerosis. Mult Scler Relat Disord. 2021;49:102829.
  4. Kong JH, Lee S, Jeon MY. Effects of the healing movie programs… Korean cancer survivors. J Korean Biol Nurs Sci. 2024.
  5. Plakhotnik R, et al. Effects of Creative Arts Therapies on Psychological Symptoms and Quality of Life in Patients With Cancer. JAMA Int Med. 2013;173(11):1178‑85.
  6. Plakhotnik R, et al. Effectiveness of creative arts therapy for adult patients with cancer: a systematic review and meta‑analysis. Psychooncology. 2024 Jun;33(6):1234‑44.

 

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Κουραμπιέδες, μελομακάρονα και μια αίσθηση ανεκπλήρωτου
Το πρώτο και μοναδικό βιο - ομοειδές φάρμακο για την πολλαπλή σκλήρυνση μπαίνει στις ΗΠΑ
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί