Η Αλεξάνδρα Κερλίδου γεννήθηκε με σπαστική τετραπληγία και δεν είχε τη δυνατότητα να μάθει ανάγνωση και γραφή. Ο Παναγιώτης Χατζής είχε τυπική ανάπτυξη μέχρι τα 17 του χρόνια, πέρασε στην Ιατρική Σχολή του ΑΠΘ, αλλά ένα απροσδόκητο γεγονός σε μια εκδρομή του στέρησε την ομιλία και την κινητικότητα.

Με διαφορετικές αφετηρίες, οι δύο νέοι δεν είχαν τη δυνατότητα λεκτικής επικοινωνίας. Σήμερα, μπορούν να "μιλούν" γράφοντας με τα μάτια και να επικοινωνούν με τους γονείς και τους φίλους, είτε δια ζώσης είτε μέσω διαδικτύου, χάρη στην καινοτόμο μέθοδο εκμάθησης ανάγνωσης και γραφής ελληνικής γλώσσας που ανέπτυξε έπειτα από πολυετή έρευνα με τη δική τους συνδρομή, η Μαρία Βαρσαμά.

Η μεταδιδακτορική ερευνήτρια του Τμήματος Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ, μιλάει στο iatronet.gr για τη διττή στόχευση του μοντέλου, που φέρει το όνομά της και παρουσίασε πριν από λίγες μέρες σε μια συγκινητική εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη με τίτλο "Μιλάμε και με τα Μάτια", παρουσία των δύο νεαρών και άλλων χρηστών του.

Σε ποιους απευθύνεται

Υπάρχοντα λογισμικά οπτικής ανάγνωσης και γραφής, χρησιμοποιούν αντάπτορες βλέμματος, κάποιες ειδικές κάμερες, οι οποίες βαθμονομούν το βλέμμα του χρήστη, "κλειδώνοντάς" τον τρόπο που διαχέεται το φως στην κόρη του ματιού του, καθώς εκείνος εστιάζει σε κάποιες κουκίδες σε επτά περιοχές. Τα πιο διαδεδομένα, δωρεάν ή επί πληρωμή, δίνουν τη δυνατότητα γραφής και στην ελληνική γλώσσα, αλλά δεν υπάρχει φωνητική απόδοση όσων γράφει ο χρήστης στα ελληνικά. 

Το μοντέλο που σχεδίασε η Ελληνίδα ερευνήτρια χρησιμοποιεί αυτά τα εργαλεία, με στόχο να εκπαιδεύσει εξατομικευμένα τον χρήστη στην ανάγνωση και γραφή ελληνικής γλώσσας με τα μάτια. Απευθύνεται σε δύο κύριες ομάδες - στόχους:

  • Άτομα που δεν γνωρίζουν καθόλου ανάγνωση και γραφή, δεν έχουν μάθει την άλφα βήτα και δεν έχουν αναπτύξει λόγο. "Για παράδειγμα, άτομα με σπαστική παραπληγία και εγκεφαλική παράλυση. Το 95% των παιδιών αυτών δεν μιλάνε ποτέ", εξηγεί η ερευνήτρια και προσθέτει: "Με αυτό το εργαλείο και με ειδική μεθοδολογία, μπορούμε να του μάθουμε τα γράμματα, τις συλλαβές, τις λέξεις, τις φράσεις και πώς να χρησιμοποιεί τα λογισμικά για την επικοινωνία του".
  • Άτομα που γνώριζαν τη γλώσσα και την ομιλία, αλλά έχασαν την δυνατότητα επικοινωνίας και κινητικότητας λόγω δευτερογενών παραγόντων, όπως ενός ατυχήματος. "Και εκεί χρειάζεται μια εκπαίδευση, γιατί παρόλο που αυτά τα άτομα γνωρίζουν τα γράμματα, πρέπει να εκπαιδευτούν με ειδικό τρόπο στην αλληλουχία των γραμμάτων στο πληκτρολόγιο και πως να την χρησιμοποιούν με τα μάτια", σημειώνει.

"Η τεχνολογία ελίσσεται διαρκώς και είναι διαθέσιμη, αλλά καθίσταται πρακτικά άχρηστη όταν ο δυνητικός χρήστης δεν μπορεί να την χρησιμοποιήσει", παρατηρεί η κ. Βαρσαμά, η οποία εργάστηκε εντατικά επί πέντε χρόνια πλάι στους δυνητικούς χρήστες, προκειμένου να αναπτύξει το μοντέλο της και να αποδείξει την λειτουργικότητά του στην πράξη.

Η Αλεξάνδρα, που ανήκει στην πρώτη ομάδα - στόχο, δεν είχε μάθει γράμματα μέχρι τα 13 της χρόνια. Σήμερα χάρη στο λογισμικό και τη μέθοδο εκμάθησης επικοινωνεί πληκτρολογώντας με τα μάτια, μετατρέπει το κείμενο σε ομιλία, ενώ μέσω ενός άλλου καινοτόμου προγράμματος, του EyeHarp, μπορεί να παίζει μουσική και να δίνει συναυλίες.

Ο Παναγιώτης, από την πλευρά του, ο οποίος μετά από τετράμηνο κώμα απώλεσε την κινητικότητα και την ομιλία του εκπροσωπεί την δεύτερη ομάδα. "Έκτοτε, μπορεί να κουνήσει μόνο τα μάτια και επί χρόνια δεν μπορούσε να μιλήσει με τους γονείς του. Εκείνοι του έβαζαν το ‘ναι’ και το ‘όχι’ στον αντίχειρα και στον δείκτη, τοποθετούσαν το χέρι κοντά στη μύτη του και αυτός επέλεγε μια από τις δύο απαντήσεις", αναφέρει η κ. Βαρσαμά, προσθέτοντας: "Τώρα μπορεί να επικοινωνεί συντάσσοντας προτάσεις με τα μάτια και επειδή παίζει κι εκείνος μουσική, μου είπε πως θέλει να παίξει σε συναυλία με τον Λέκκα"!

Η Μιλένα, ο Φίλιπ και ο Κωνσταντίνος

Μια τρίτη ομάδα ατόμων που μπορεί να επωφεληθεί από την καινονόμο εφαρμογή είναι αυτή των ατόμων που μπορούν να μιλήσουν και να επικοινωνήσουν, αλλά δεν έχουν κινητικότητα στα άκρα. Η Μιλένα Ευσταθοπούλου, ο Φίλιπ Φιλίποφ και ο Κωνσταντίνος Αμανατίδης που έδωσαν το παρόν στην εκδήλωση, είναι τρία παιδιά με αυτά τα χαρακτηριστικά. "Τα άτομα που είτε δεν είχαν εκ γενετής κινητικότητα είτε την έχασαν στην πορεία, μπορούν μεν να επικοινωνήσουν, αλλά δεν μπορούν να στείλουν για παράδειγμα ένα email. Με τη μέθοδο αυτή κερδίζουν ανεξαρτησία, καθώς μπορούν να γράψουν μόνοι τους να γράψουν και να στείλουν ηλεκτρονικά μηνύματα, να δικτυωθούν και να επικοινωνήσουν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης", σημειώνει η ερευνήτρια.

Από τη μέθοδο, η οποία έχει καταχωρηθεί ως ευρεσιτεχνία και διατίθεται δωρεάν, μπορούν να επωφεληθούν μόνο στην Κεντρική Μακεδονία περίπου 138 μαθητές, όπως προκύπτει από την εμπειρία άλλου ερευνητικού προγράμματος στην ίδια ομάδα - στόχο.

Η εκδήλωση παρουσίασης

Οι χρήστες της μεθόδου συγκίνησαν το ακροατήριο εκφράζοντας σκέψεις, απόψεις και όνειρα, στη διάρκεια της μιας συγκινητικής εκδήλωσης συμπερίληψης που πραγματοποιήθηκε στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης. Η διοργάνωση έγινε από την Εταιρεία Σπαστικών Βορείου Ελλάδος, σε συνεργασία με τον διευθυντή της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής του Ιπποκράτειου νοσοκομείου και πρόεδρο του Επιστημονικού Συμβουλίου Ψυχιατρικής της 4ης ΥΠΕ, δρ Βάιο Νταφούλη, το Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του ΑΠΘ και το 2ο Ειδικό Σχολείο Θεσσαλονίκης - ΕΛΕΠΑΠ, με την υποστήριξη της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Πνευμονία: Βακτηριακό ένζυμο είναι πιθανό να προκαλεί μοιραίες καρδιακές επιπλοκές [μελέτη]