Έχουν περάσει πάνω από 100 χρόνια από την ανακάλυψη της ινσουλίνης (την ορμόνη της ζωής) από τους Banding & Best. Τα τελευταία χρόνια επίσης η φαρμακευτική μας φαρέτρα για τη θεραπεία του διαβήτη εμπλουτίστηκε με νέα καινοτόμα φάρμακα που όχι μόνο κατόρθωσαν να βελτιώσουν τη γλυκαιμική ρύθμιση αλλά συγχρόνως προστατεύουν και τις επιπλοκές από τα όργανα στόχο του διαβήτη (καρδιά, νεφρά, ήπαρ κλπ) και επιδρούν και στις μεταβολικές καταστάσεις (παχυσαρκία, υπερλιπιδαιμία, υπέρταση και άλλα). Περάσαμε λοιπόν από την εποχή της γλυκοκεντρικής προσέγγισης, όπου ο στόχος μας ήταν η μείωση του ζαχάρου στην ολιστική ανθρωποκεντρική προσέγγιση με στόχο όλο τον οργανισμό του διαβητικού ασθενή. 

Και τώρα περνάμε στις εβδομαδιαίες ινσουλίνες. Για τις προσδοκίες που υπάρχουν για αυτές αλλά και για τις προκλήσεις και τον προβληματισμό μίλησε στο iatronet.gr ο ειδικός παθολόγος με εξειδίκευση στα καρδιομεταβολικά νοσήματα, κ. Νίκος Γεωργιάδης.

Θα μπορούσε λοιπόν να ρωτήσει κανείς, χρειαζόμαστε μια καινούργια ινσουλίνη και τι παραπάνω μπορεί να μας προσφέρει κ. Γεωργιάδη;

Εδώ θα σταθώ ότι στον Διαβήτη τύπου 1 η ινσουλίνη είναι απαραίτητη 100%, σε όλους μια και μιλάμε για τον  αυτοάνοσο ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη. Αλλά και στον Διαβήτη τύπου 2 (μεταβολικός διαβήτης λόγω αντίστασης στην ινσουλίνη), ένα ποσοστό (μπορεί μέχρι και 30%) των ασθενών καταλήγει στην αναγκαία αγωγή για ινσουλίνη.

Οι διαβητικοί όμως, δεν συμπαθούν, ούτε καν σκέφτονται την ινσουλίνη σαν λύση για διάφορους λόγους, όπως ο φόβος των ενέσεων, η ταλαιπωρία της ένεσης αν θέλω να πάω ένα ταξίδι, ο φόβος πιθανής υπογλυκαιμίας, η διάχυτη γνώση ότι η ινσουλίνη παχαίνει, η δυσκολία για την προμήθεια των αναλωσίμων της ένεσης (βελονάκια κλπ). Καμιά φορά δε και ο γιατρός φοβάται και καθυστερεί να προτείνει την ενέσιμη θεραπεία με ινσουλίνη.

Όλα αυτά όμως, οδηγούν σε κακή συμμόρφωση, καθυστερημένη έναρξη με αρρύθμιστο διαβήτη για πολλά χρόνια και έτσι οδηγούμαστε σε αυτό που ονομάζουμε ‘’θεραπευτική ή κλινική αδράνεια’’ που καταλήγει στις επιπλοκές, καρδιαγγειακά επεισόδια με έμφραγμα, εγκεφαλικό, καρδιακή ανεπάρκεια, αποφράξεις αγγείων όπως στα περιφερικά αγγεία των ποδιών ή στις καρωτίδες.

Όλο το φάσμα λοιπόν των μακρο και μικρο-αγγειακών επιπλοκών του διαβήτη. Δυστυχώς, οι μελέτες δείχνουν ότι οι μισοί διαβητικοί δεν έχουν πετύχει τον στόχο της σωστής ρύθμισης και η γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c) είναι πάνω από το 7% και μέχρι να προστεθεί η απαραίτητη ινσουλίνη περνούν σχεδόν 7 χρόνια ή και περισσότερο. Και αν νομίζει κανείς ότι αυτό συμβαίνει στον μη ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη τύπου 2, δείτε και αυτό. Ακόμα και στον ΣΔτ1 που η ινσουλίνη είναι απαραίτητη για τη ζωή, το 17,7% των διαβητικών μέσα σε διάστημα 2 εβδομάδων, ξεχνάει ή έστω ‘’χάνει’’ μια δόση ινσουλίνης και το 3,6% χάνει 2 δόσεις ινσουλίνης με αντίκτυπο βέβαια σε μια όχι και τόσο πετυχημένη ρύθμιση. Και για όλα αυτά, φταίχτης θεωρείται ότι είναι η δυσκολία-ταλαιπωρία της καθημερινής υποχρεωτικής ένεσης.

Φαίνεται λοιπόν ότι υπάρχει χώρος για κάτι καινούργιο, για μια καινούργια ινσουλίνη αρκεί αυτή να προσφέρει λύσεις, αποτελεσματικότητα και ασφάλεια.

Πριν αναφερθώ στις νέες μορφές των εβδομαδιαίων ινσουλινών θα αναφερθώ με λίγα λόγια στη Φυσιολογία. Ο οργανισμός μας όταν τρώμε, εκκρίνει άμεσα ινσουλίνη ώστε να μπορέσει να μετακινήσει τη γλυκόζη από τα τρόφιμα στα κύτταρα, που θα χρησιμοποιηθεί για ενέργεια. Αυτή ονομάζεται ‘’γευματική ινσουλίνη’’. Και οι διαβητικοί ασθενείς χρησιμοποιούν εξωγενώς ινσουλίνες γευματικές με ταχεία ή υπερταχεία δράση, στα γεύματα, ακριβώς για να υποκαταστήσουν την έλλειψη της έκκρισης από το πάγκρεας.

Όμως ο οργανισμός μας έχει ανάγκη ινσουλίνης και ενδιάμεσα από τα γεύματα και κατά τη διάρκεια του ύπνου (εκείνη την ώρα ο οργανισμός παράγει γλυκόζη από τα αποθέματα που έχει στο ήπαρ – γλυκογόνο) ώστε να διατηρούνται σταθερά τα επίπεδα ζαχάρου στο αίμα. Για αυτό υπάρχει μια μικρή έκκριση που ονομάζεται ‘’βασική ινσουλίνη’’. Και οι διαβητικοί ασθενείς χρησιμοποιούν εξωγενώς βασική ινσουλίνη, μια φορά την ημέρα για να καλύψουν τις ανάγκες τους για καλή ρύθμιση.

Οι διαβητικοί τύπου 2 συνήθως χρησιμοποιούν βασική ινσουλίνη πχ glargine (= Toujeo ή Abasaglar) και degludec (= Tresiba) σε σχήμα 1 φορά την ημέρα με δράση 24 ώρες ή και λίγο παραπάνω και την detemir (= Levemir) που χρειάζεται συνήθως 2 δόσεις. Η βασική ινσουλίνη συνήθως συνδυάζεται και με φάρμακα από το στόμα από άλλες κατηγορίες (πχ Μετφορμίνη, αναστολείς DPP4, αναστολείς SGLT2 κλπ) ή και ενέσιμο GLP-1 αγωνιστή και πιο σπάνια μπορεί να υπάρχει ανάγκη και για χρήση γευματικών ινσουλινών.

Οι διαβητικοί τύπου 1 όμως έχουν ανάγκη συνδυασμού ‘’βασικής ινσουλίνης’’ αλλά και ‘’γευματικών’’ δόσεων ινσουλίνης σε εντατικοποιημένο σχήμα με πολλαπλές ενέσεις (ονομάζεται basal bolus). Αρκετοί βέβαια από αυτούς (περίπου 15-20%) σταδιακά αποφασίζουν να χρησιμοποιήσουν αντλίες ινσουλίνης. 

Και ερχόμαστε στις εβδομαδιαίες ινσουλίνες. Τι έχουν να προσφέρουν στον ασθενή;

Η εβδομαδιαία ινσουλίνη είναι μια βασική ινσουλίνη [Α] ICODEC της εταιρείας Novo Nordisk. Έχει ήδη πάρει έγκριση στον Καναδά, Αυστραλία, Ιαπωνία, Ελβετία και ΕΜΑ-Ευρώπη και σύντομα μάλλον και από τον FDA-Αμερική.

Η συγκεκριμένη βασική ινσουλίνη συνδέεται με την ανθρώπινη αλμπουμίνη και έχει και 3 διαφορετικά αμινοξέα στην Ινσουλινική αλυσίδα. Αυτό της δίνει μια παρατεταμένη δράση στη φαρμακοκινητική της που φτάνει τις 8 ημέρες (196 ώρες). Στην ουσία είναι ένα υπερσυμπυκνωμένο διάλυμα (700 IU/ml) και ο διαβητικός ενώ θα κάνει σχεδόν τον ίδιο όγκο ποσότητας ινσουλίνης σε σύγκριση με την ημερήσια βασική, αυτό θα περιέχει περίπου επταπλάσια ποσότητα μια και γίνεται 1 φορά την εβδομάδα.

Η νέα εβδομαδιαία ινσουλίνη Icodec μελετήθηκε στο πρόγραμμα Onwards σε διάφορες ομάδες, άλλοτε σε διαβητικούς τύπου 2 που δεν έκαναν προηγουμένως βασική ινσουλίνη, άλλοτε σε διαβητικούς που έκαναν μετάβαση από ημερήσια ινσουλίνη στην εβδομαδιαία και μια μελέτη σε διαβητικούς τύπου 1.

Τα αποτελέσματα του προγράμματος Onwards έδειξαν:

  • Πολύ καλή γλυκαιμική ρύθμιση και μάλιστα σε σύγκριση με την ημερήσια βασική η εβδομαδιαία είχε μια μικρή υπεροχή, με λίγο καλύτερη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (όφελος HbA1c = 0,3%).

  • Τα ποσοστά υπογλυκαιμίας ήταν συγκρίσιμα ανάμεσα στην ημερήσια και εβδομαδιαία βασική ινσουλίνη, με μια μικρή αυξημένη επίπτωση υπογλυκαιμίας στην ομάδα των διαβητικών τύπου 1. Παρ’ όλα αυτά οι υπογλυκαιμίες δεν ήταν σοβαρές. Οι διαβητικοί τύπου 1 καλό είναι να γνωρίζουν ότι οι υπογλυκαιμίες εμφανίζονται κοντά στην 3η ημέρα της ένεσης (2 η -3 η -4 η ) και έτσι καλό είναι αυτές τις ημέρες να είναι πιο προσεκτικοί, να κάνουν πιο συχνό έλεγχο-μετρήσεις και να μειώσουν λίγο τις γευματικές ινσουλίνες.

  • Όσον αφορά το σωματικό βάρος, στην ουσία δεν υπήρχε στατιστική διαφορά στη σύγκριση ημερήσιας και εβδομαδιαίας ινσουλίνης.

Δοσολογικό σχήμα

  • Αν ο διαβητικός δεν έκανε προηγουμένως ημερήσια ινσουλίνη, τότε όπως θα ξεκινάγαμε με 10 μονάδες τώρα κάνουμε 10x7=70 μονάδες
  • Αν γίνεται μετάταξη από ημερήσια που ήδη έκανε πχ 20 μονάδες, τότε χορηγούμε 20x7=140 μονάδες αλλά μόνο για την πρώτη φορά προσθέτουμε ακόμα 50% δηλαδή 140+70=210 (αυτό γίνεται γιατί αλλιώς θα χρειαζόταν να περάσουν 4 δόσεις ώστε να φτάσουμε στην επίτευξη σταθερής κατάστασης -steady state- ινσουλίνης)
  • Ελέγχουμε τις τιμές του πρωινού ζαχάρου τις 3 ημέρες πριν την επόμενη δόση.

Αν είναι 130mg/dl προσθέτουμε ακόμα 20 μονάδες στην εβδομαδιαία δόση. Αν είναι 80mg/dl αφαιρούμε 20 μονάδες, ενώ αν το ζάχαρο είναι 80-130mg/dl αφήνουμε τις ίδιες μονάδες.

Τελικά συμπεράσματα

Οι μελέτες έδειξαν ότι ακόμα και αν γίνει διπλασια δόση, ή το αντίθετο αν ξεχαστεί να γίνει η δόση, η σταθερή φαρμακοκινητική της εβδομαδιαίας ινσουλίνης συγχωρεί τέτοια λάθη υπερ ή ύποδοσολογίας και η επίδραση στη γλυκαιμία είναι ανεπαίσθητη.

  • Σε περιπτώσεις νεφρικής ή ηπατικής ανεπάρκειας οι διαφορές των επιπέδων της Icodec ήταν χωρίς ιδιαίτερη σημασία και δεν απαιτείται προσαρμογή της δοσολογίας.
  • Ακόμα και σε μελέτη ήπιας, μέτριας ή και έντονης άσκησης δεν παρουσιάστηκε αυξημένος κίνδυνος υπογλυκαιμίας της Icodec σε σύγκριση με την ημερήσια.
  • Απαιτούνται λιγότερα τρυπήματα (52 αντί 365 στη διάρκεια 1 έτους) και αυτό οδηγεί σε καλύτερη συμμόρφωση και αποδοχή και έτσι καταπολεμάται η αδράνεια. Σε ερώτηση σε όσους πήραν μέρος στη μελέτη, το 93,7% απάντησε ότι προτιμάει την εβδομαδιαία ινσουλίνη σε σχέση με την ημερήσια.
  • Η εβδομαδιαία Icodec έχει και πρακτικά οφέλη, αν πχ υπάρχουν προβλήματα όρασης, σε οίκους υπερηλίκων με ανάγκη φροντιστών, σε ηλικιωμένους ή ίσως και σε παιδιά.
  • Υπάρχουν προβληματισμοί πχ οι μονάδες που πρέπει να γίνουν σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί λίγο να τρομάζουν (πχ αν κάποιος κάνει 40 μονάδες ημερήσιας θα πρέπει να κάνει την πρώτη φορά 40x7=280 και 50% =420 μονάδες …… είναι λίγο θα έλεγα φοβιστικό).
  • Τι γίνεται αν κάποιος έχει κάνει αυτές τις πολλές μονάδες και παραστεί ανάγκη ενός χειρουργείου (ότι έχει μπει ……. δεν βγαίνει) όπου σε άλλη περίπτωση θα χορηγούσαμε μόνο ινσουλίνη ταχείας ή διορθωτική ανάλογα με τα ζάχαρα στο αίμα.
  • Πάντως, παρ’ όλους αυτούς τους προβληματισμούς δεν φαίνεται να υπάρχουν προβλήματα.

[Β]. EFSITORA ALFA της εταιρείας Eli Lilly

  • Αν και έχει τελειώσει τις μελέτες (φάση ΙΙΙ) τώρα ετοιμάζεται να καταθέσει τον φάκελο για να πάρει την έγκριση (και όπως φαίνεται μάλλον δεν θα έχει πρόβλημα).
    Είναι μια παραλλαγή ινσουλίνης που συνδέεται με το τμήμα Fc μιας ανθρώπινης IgG2 δημιουργώντας ένα πολύ βαρύ μόριο. Σε αυτό μαζί με και πάλι 3 διαφορετικά αμινοξέα στην ινσουλινική αλυσίδα οφείλει την παρατεταμένη δράση που φτάνει τις …… 17 ημέρες. Θεωρητικά θα μπορούσε να χορηγείται και κάθε 2 εβδομάδες αλλά φάνηκε ότι τότε θα απαιτούσε μεγαλύτερες δόσεις για σταθερή θεραπευτική δράση.

Το πρόγραμμα που μελέτησε τη δράση, αποτελεσματικότητα και ασφάλεια ήταν το πρόγραμμα Qwint σε διαφορετικές ομάδες, άλλη που δεν έκανε προηγουμένως ημερήσια ινσουλίνη, άλλη σε μετάταξη και μια ομάδα για τον διαβήτη τύπου 1.

Ποια είναι τα αποτελέσματα του προγράμματος Qwint;

Πολύ καλά αποτελέσματα στη γλυκαιμική ρύθμιση, στην HbA1c και στο TIR (Time In Range) στη σύγκριση με τις ημερήσιες βασικές ινσουλίνες.

  • Οι συνολικές μονάδες ινσουλίνης κάθε εβδομάδα ήταν λιγότερες στην εβδομαδιαία Efsitora από ότι στην ημερήσια βασική
  • Οι υπογλυκαιμίες ήταν παρόμοιες στη σύγκριση με μικρή αυξημένη επίπτωση στην εβδομαδιαία (αλλά και εδώ δεν ήταν σοβαρές, αν και περισσότερες στους
    διαβητικούς τύπου 1)
  • Μικρές μη στατιστικές διαφορές στην αύξηση του σωματικού βάρους
  • Καλύτερη ασφάλεια και αποδοχή από τους ασθενείς.

Για επίλογο θα ήθελα να κλείσω με τα λόγια του καθηγητή Γ. Δημητριάδη, πραγματικά ασυναγώνιστου σε θέματα φυσιολογίας.
"Το επίπεδο και αμετάβλητο προφίλ των εβδομαδιαίων ινσουλινών έρχεται όσο πιο κοντά γίνεται στη φυσιολογία και μπορεί να είναι το μέλλον στην ινσουλινοθεραπεία’.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Αίγιο: Ασθενής - μποξέρ χτυπούσε επί 20 λεπτά γιατρό - Τον έστειλε στο χειρουργείο
Αεροαλλεργιογόνα και αλλεργικά νοσήματα του αναπνευστικού στα παιδιά
Να ρωτήσω το ChatGPT ή τον γιατρό μου; Μύθοι και αλήθειες