Χωρίς σύστημα αξιολόγησης των καινοτόμων θεραπειών και εφαρμογών στον χώρο της Υγείας, παραμένει η Ελλάδα.

Παρά το ότι σχετική πρόβλεψη υπήρξε από το πρώτο μνημόνιο, το σύστημα δεν μπορεί να αξιολογήσει επαρκώς και να αποζημιώσει ανάλογα μία σειρά από νέες θεραπείες και φάρμακα.

Η αξιολόγηση καινοτομίας στην Υγεία ή “Health technology assessment” (ΗΤΑ), αποτελεί μία πραγματικότητα για πολλές χώρες στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς, οι οποίες έχουν αναπτύξει ειδικούς οργανισμούς.

Τα παραπάνω ανέφερε, μεταξύ άλλων, ο Νίκος Μανιαδάκης (φωτό), αναπληρωτής κοσμήτορας και διευθυντής του Τομέα Οργάνωσης και Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας, στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), σε ειδική συνάντηση που διοργανώθηκε το Σάββατο στην Καλαμάτα από την Pfizer Hellas.

Σύμφωνα με τον καθηγητή, καινοτομία είναι η διαδικασία με την οποία μια νέα ιδέα μετασχηματίζεται σε ένα νέο ή σημαντικά βελτιωμένο προϊόν ή υπηρεσία σε ό,τι αφορά την αγορά, τη μέθοδο παραγωγής ή την παροχή της υπηρεσίας αντιστοίχως.

Ειδικότερα για τα φάρμακα, η καινοτομία καθορίζεται μέσα από τα οφέλη που αυτή επιφέρει για τους ασθενείς.

Τα οφέλη μπορεί να είναι θεραπευτικά, κλινικά ή σχετιζόμενα με την ποιότητα ζωής ή με άλλες κοινωνικο - οικονομικές εκβάσεις, όπως για παράδειγμα η ικανότητα για εργασία ή η μείωση των νοσοκομειακών εισαγωγών.

Στο χώρο της Υγείας, η καινοτομία έχει εφαρμογή στα φάρμακα, τις ιατρικές συσκευές, τον εξοπλισμό και στο e - health.

Σημαντικά βήματα έχουν γίνει στην κατανόηση και την αποκωδικοποίηση πολλών ασθενειών και πλέον αναπτύσσονται στοχευμένες θεραπείες, με βάση το γονιδιακό προφίλ του ασθενούς και συνεπώς με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και μειωμένες ανεπιθύμητες ενέργειες.

Πολύ χαρακτηριστική για την αξία της φαρμακευτικής καινοτομίας είναι η μελέτη του Lichtenberg, που έδειξε ότι η χρήση νέων φαρμάκων αύξησε το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα κατά 0,87 έτη σε διάστημα 15 ετών (1995 - 2010), ενώ παράλληλα μείωσε σημαντικά τις μέρες παραμονής στα νοσοκομεία της χώρας.

Αξιολόγηση

Ο κ. Μανιαδάκης ανέφερε ότι οι νέες τεχνολογίες είναι ακριβότερες, οι διαθέσιμοι πόροι περιορισμένοι, αλλά και καθετί νέο δεν είναι απαραίτητα και καινοτόμο.

Απαιτείται – είπε – μία διαδικασία αξιολόγησης, ώστε τελικά να επιλέγονται οι στρατηγικές που είναι συμφέρουσες για τον ασθενή και το σύστημα Υγείας.

Η αξιολόγηση μιας τεχνολογίας με εφαρμογή στο χώρο της υγείας πρέπει να είναι περιλαμβάνει τα παρακάτω κριτήρια:

Η ασθένεια για την οποία απευθύνεται (οι επιπτώσεις αυτής, ο επιπολασμός της στη χώρα), το όφελος για τον ασθενή, το κόστος της θεραπείας (εκτίμηση πραγματικού κόστους αφού συνυπολογισθεί η εξοικονόμηση από υποκατάσταση άλλων κέντρων κόστους), η αποδοτικότητα (σχέση κόστους/οφέλους), η επίπτωση στον προϋπολογισμό (budget impact) και λοιπές διαστάσεις (ηθικές, κοινωνικές, νομικές).

Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης δύναται να χρησιμοποιηθούν για την τιμολόγηση, για την αποζημίωση ή για την κατάρτιση των σχετικών θεραπευτικών πρωτοκόλλων.

Μνημόνιο

Η Ελλάδα είναι από τις λίγες χώρες της Δυτικής Ευρώπης χωρίς HTA, κάτι πάντως που προβλέπεται να γίνει ως το τέλος του 2017 (περιλαμβάνεται στο πρόσφατο μνημόνιο).

Για την αξιολόγηση της φαρμακευτικής καινοτομίας, οι περισσότεροι οργανισμοί ΗΤΑ των χωρών θέτουν στο επίκεντρο τον ασθενή χρησιμοποιώντας ως κριτήρια:

  • Κλινικά/θεραπευτικά οφέλη για τον ασθενή (βαθμός και ταχύτητα ίασης, επιβράδυνση εξέλιξης της νόσου, ποσοστά επιβίωσης, μειωμένες ανεπιθύμητες ενέργειες, βελτιωμένη συμμόρφωση με ευκολότερο τρόπο χορήγησης κλπ)
  • Ποιότητα ζωής του ασθενούς (υψηλότερη αυτοδιαχείριση και λειτουργικότητα, βελτίωση ψυχολογικού φορτίου, άνεση κλπ)
  • Κοινωνικο-οικονομικό όφελος (μείωση συνολικού πραγματικού κόστους θεραπείας, αυξημένη παραγωγικότητα, μείωση χαμένων εργατοωρών λόγω ασθένειας, αποφυγή πανδημιών κλπ)

Το πραγματικό κόστος μιας θεραπείας συνίσταται από το άμεσο ιατρικό κόστος, το άμεσο μη ιατρικό κόστος, το έμμεσο κόστος και το αόρατο κόστος.

Αρθρίτιδα

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα όπου υπεισέρχονται διάφορα κέντρα κόστους αποτελεί η θεραπεία της Ρευματοειδούς Αρθρίτιδας (ΡΑ).

Το κόστος των φαρμάκων αντιπροσωπεύει μόνο το 14% της συνολικής δαπάνης ενώ η έλευση των βιολογικών παραγόντων στην αντιμετώπιση της νόσου μείωσε σημαντικά το νοσοκομειακό κόστος, μειώνοντας τις ημέρες νοσηλείας και τον αριθμό των μυοσκελετικών επεμβάσεων των ασθενών με ΡΑ.

Ωστόσο, το έμμεσο κόστος της νόσου είναι πολύ μεγάλο, καθώς το 38.5% των ασθενών με ΡΑ συνταξιοδοτούνται πρόωρα (κατά μέσο όρο σχεδόν 12 χρόνια νωρίτερα από την κανονική ηλικία συνταξιοδότησης).

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου με τη χρήση των βιολογικών παραγόντων αποδείχθηκε ότι αυξάνει σημαντικά την παραγωγικότητα των ασθενών από τον πρώτο χρόνο και μειώνει όλα των κέντρα κόστους (άμεσων και έμμεσων).

Το μεγαλύτερο όφελος προκύπτει από τη μείωση κατά 50% των αναπηριών σε ασθενείς με ΡΑ τα τελευταία 20 χρόνια με τη χρήση αυτών των καινοτόμων βιολογικών φαρμάκων.

Καθυστερήσεις

Ο καθηγητής ανέφερε πως η υιοθέτηση ενός πραγματιστικού μοντέλου αξιολόγησης που δεν οδηγεί σε καθυστερήσεις ή περιορισμούς στην πρόσβαση.

Έχει ασθενοκεντρικό χαρακτήρα και εμπλέκει όλους τους ενδιαφερόμενους εταίρους (κλινικούς, ασθενείς, βιομηχανία) μπορεί να αποτελέσει εργαλείο λήψης αποφάσεων και αποτελεσματικότερης χρήσης των πόρων.

Σε μια εποχή δημοσιονομικών περιορισμών, μεγάλων δημογραφικών αλλαγών και αυξανόμενου ανταγωνισμού, οι πολιτικές υγείας πρέπει να υιοθετούν μια ολιστική προσέγγιση ως προς την αποδοτικότητα των συστημάτων.

Στην κατεύθυνση αυτή είναι επιτακτική η αλλαγή της υφιστάμενης νοοτροπίας των silos, όπου τα επιμέρους κέντρα κόστους δεν συνδέονται μεταξύ τους, με συνέπεια αποσπασματικές και αναποτελεσματικές πολιτικές στο χώρο του φαρμάκου:

Ο ΕΟΠΥΥ ενδιαφέρεται για τη φαρμακευτική δαπάνη, οι διοικήσεις των νοσοκομείων για τη νοσοκομειακή, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για το κόστος των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων και των επιδομάτων.

Δ.Κ.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Να δοκιμάσω να παίρνω μικροδόσεις καφέ;
Κάνε το όπως το "Γ. Παπανικολάου": Δεκάδες πρώιμες διαγνώσεις καρκίνου του πνεύμονα
ΠΟΥ: Εντοπίστηκε ιός γρίπης των πτηνών σε αγελαδινό γάλα