Από το 2009 οι ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού εξέδωσαν από κοινού 29 αντιμονοπωλιακές αποφάσεις κατά φαρμακευτικών εταιρειών. Με τις αποφάσεις αυτές έχουν επιβληθεί κυρώσεις (με πρόστιμα που υπερβαίνουν συνολικά το 1 δισ. EUR) ή δεσμευτικές υποχρεώσεις για την αντιμετώπιση της αντιανταγωνιστικής συμπεριφοράς. Όπως αναφέρεται σε έκθεση της ευρωπαϊκής επιτροπής, την περίοδο 2009-2017 οι ευρωπαϊκές αρχές ανταγωνισμού διερεύνησαν πάνω από 100 άλλες υποθέσεις, ενώ επί του παρόντος εξετάζονται πάνω από 20 υποθέσεις πιθανών παραβιάσεων της αντιμονοπωλιακής νομοθεσίας. Για να διασφαλιστεί ότι οι αγορές του φαρμάκου δεν εμφανίζουν υψηλό βαθμό συγκέντρωσης λόγω των συγχωνεύσεων, η Επιτροπή εξέτασε πάνω από 80 πράξεις συγκέντρωσης. Ανησυχίες ως προς τον ανταγωνισμό διαπιστώθηκαν σε 19 υποθέσεις συγκεντρώσεων και η Επιτροπή ενέκρινε τις εν λόγω συγκεντρώσεις μόνον αφότου οι εταιρείες προσφέρθηκαν να διορθώσουν τα προβληματικά σημεία και να τροποποιήσουν την πράξη συγκέντρωσης.

Όπως αναφέρεται στην έκθεση, στον φαρμακευτικό κλάδο απαιτούνται αυστηροί έλεγχοι βάσει της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού και οι υποθέσεις που έχουν αναφερθεί σχετικά με τις αντιμονοπωλιακές πρακτικές και τις συγκεντρώσεις παρέχουν ευρύ φάσμα παραδειγμάτων για τον τρόπο με τον οποίο η επιβολή της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού συμβάλλει στη διασφάλιση της πρόσβασης των ασθενών της ΕΕ σε οικονομικώς προσιτά και καινοτόμα φάρμακα.

Η επίτροπος Μαγκρέιτε Βέστεϊγιερ, αρμόδια για την πολιτική ανταγωνισμού, δήλωσε: «Μία από τις κύριες προκλήσεις και τους στόχους της Ευρώπης είναι να παρέχεται στους Ευρωπαίους ασθενείς και τα συστήματα υγείας πρόσβαση σε οικονομικώς προσιτά και καινοτόμα φάρμακα. Με την έκθεση που δημοσιεύεται σήμερα παρέχονται βασικές πληροφορίες σχετικά με το πολύτιμο έργο που επιτελούν οι αρχές ανταγωνισμού σε ολόκληρη την Ευρώπη, ώστε να διασφαλίσουν ότι οι φαρμακευτικές αγορές συμβάλλουν στην επίτευξη αυτού του στόχου. Είναι σημαντικό να συνεχίσουμε να δίνουμε υψηλή προτεραιότητα στο έργο μας σε αυτόν τον τομέα.»  

Οι αντιανταγωνιστικές πρακτικές που ακολουθήθηκαν την εξεταζόμενη περίοδο ήταν κυρίως οι ακόλουθες: i) πρακτικές αποκλεισμού για να καθυστερήσει η είσοδος γενοσήμων στην αγορά, ii) πρακτικές καταμερισμού της αγοράς / καθορισμού των τιμών και iii) συμφωνίες αντίστροφης πληρωμής («pay-for-delay»), κατά τις οποίες εταιρείες παραγωγής πρωτότυπων σκευασμάτων και εταιρείες γενοσήμων συνέπρατταν για να παρεμποδίσουν την είσοδο των γενοσήμων στην αγορά και, στη συνέχεια, μοιράζονταν τα κέρδη που αποκόμιζε η εταιρεία παραγωγής πρωτότυπων σκευασμάτων από αυτήν την πρακτική. Ορισμένες έρευνες αφορούσαν iv) τη χρέωση υπερβολικά υψηλών τιμών για φάρμακα των οποίων η κατοχύρωση με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας έχει λήξει. 

Έκδηλη είναι η ανησυχία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έτσι όπως αυτή αποτυπώνεται στις 2 Μαρτίου 2017 σχετικά με τις επιλογές της ΕΕ για τη βελτίωση της πρόσβασης σε φάρμακα

Μερικά ενδιαφέροντα σημεία είναι τα εξής:

-επισημαίνει με ανησυχία ότι το 5% του συνόλου των εισαγωγών σε νοσοκομείο στην ΕΕ οφείλεται σε παρενέργειες φαρμάκων (ADR), και ότι οι ADR αποτελούν την πέμπτη βασικότερη αιτία θανάτου στα νοσοκομεία·(σημείο 16)

-εκφράζει την αποδοκιμασία του για τις δικαστικές υποθέσεις που αποσκοπούν στην καθυστέρηση της εισόδου των γενόσημων φαρμάκων στην αγορά· επισημαίνει ότι, σύμφωνα με την τελική έκθεση της έρευνας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον φαρμακευτικό κλάδο, ο αριθμός αυτών των δικαστικών υποθέσεων τετραπλασιάστηκε κατά το διάστημα 2000-2007, σχεδόν το 60% των υποθέσεων αφορούσαν διπλώματα ευρεσιτεχνίας δεύτερης γενιάς, και η εκδίκασή τους διήρκεσε κατά μέσο όρο δύο έτη·(σημείο 19)

-επισημαίνει με ανησυχία ότι τα στοιχεία που υποστηρίζουν την αξιολόγηση της προστιθεμένης αξίας των καινοτόμων φαρμάκων συχνά σπανίζουν και δεν είναι αρκετά πειστικά για να στηρίξουν τη λήψη εμπεριστατωμένων αποφάσεων σχετικά με την τιμολόγηση·(σημείο 27)

-υπογραμμίζει ότι ακόμη και όταν η προστιθέμενη αξία ενός νέου φαρμάκου είναι σημαντική, η τιμή δεν πρέπει να εμποδίζει τη βιώσιμη πρόσβαση στο φάρμακο αυτό στην ΕΕ·(σημείο 31)

-επισημαίνει ότι η αλλαγή χρήσης υφιστάμενων φαρμάκων για νέες ενδείξεις μπορεί να συνοδεύεται από αύξηση τιμής· ζητεί από την Επιτροπή να συγκεντρώσει και να αναλύσει τα δεδομένα σχετικά με τις αυξήσεις τιμών σε περίπτωση αλλαγής χρήσης φαρμάκων και να υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο έκθεση σχετικά με την ισορροπία και την αναλογικότητα των κινήτρων που ενθαρρύνουν τη βιομηχανία να επενδύει στην αλλαγή χρήσης φαρμάκων·(σημείο 55)

95.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να ορίσουν σαφείς κανόνες σχετικά με το ασυμβίβαστο, τις συγκρούσεις συμφερόντων και τη διαφάνεια στα θεσμικά όργανα της ΕΕ, και για τους εμπειρογνώμονες που ασχολούνται με θέματα σχετικά με τα φάρμακα· καλεί τους εμπειρογνώμονες που συμμετέχουν στη διαδικασία έγκρισης να δημοσιοποιούν τα βιογραφικά τους και να υπογράφουν δήλωση απουσίας σύγκρουσης συμφερόντων·

96.  καλεί την Επιτροπή και τις εθνικές αρχές ανταγωνισμού να παρακολουθούν τις αθέμιτες πρακτικές προκειμένου να προστατεύουν τους καταναλωτές από τεχνητά υψηλές τιμές φαρμάκων·

97.  καλεί την Επιτροπή και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης να διευκρινίσουν, σύμφωνα με το άρθρο 102 ΣΛΕΕ, τι συνιστά κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης μέσω υψηλών τιμών·

98.  καλεί την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν τα μέτρα ευελιξίας που περιέχονται στη συμφωνία TRIPS του ΠΟΕ, όπως επίσης να συντονίζουν και να αποσαφηνίζουν τη χρήση τους όποτε αυτό είναι αναγκαίο·

99.  καλεί την Επιτροπή να υποβάλλει έκθεση, τουλάχιστον ανά πενταετία, προς το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο, σχετικά με την πρόσβαση σε φάρμακα στην ΕΕ, και να υποβάλλει τακτικότερα εκθέσεις σε περιπτώσεις έκτακτων προβλημάτων όσον αφορά την πρόσβαση στα φάρμακα·

100.  καλεί την Επιτροπή να προτείνει μέτρα για τη βελτίωση του ποσοστού εγκρίσεων νέων θεραπειών και διάθεσής τους σε ασθενείς·

101.  καλεί την Επιτροπή και το Συμβούλιο να διατυπώσουν καλύτερο ορισμό για την έννοια –και να αναλύσουν τις αιτίες– της έλλειψης φαρμάκων, και, στο πλαίσιο αυτό, να αξιολογήσουν τον αντίκτυπο του παράλληλου εμπορίου και των ποσοστώσεων στην προσφορά, να καταρτίσουν και να επικαιροποιούν, σε συνεργασία με τα κράτη μέλη, τον EMA και τους συμφεροντούχους κατάλογο των βασικών φαρμάκων των οποίων η προσφορά δεν επαρκεί, λαμβάνοντας ως σημείο αναφοράς τον κατάλογο της ΠΟΥ, να παρακολουθούν τη συμμόρφωση προς το άρθρο 81 της οδηγίας 2001/83/ΕΚ σχετικά με τις ελλείψεις στον εφοδιασμό, να εξετάσουν τρόπους για να αντιμετωπιστεί η απόσυρση αποτελεσματικών φαρμάκων από την αγορά για καθαρά εμπορικούς σκοπούς, και να λάβουν μέτρα για την αποκατάσταση αυτών των ελλείψεων·

Ειδήσεις υγείας σήμερα
28 κορυφαίοι ειδικοί σε Ελλάδα και Ευρώπη στο 9ο Συνέδριο Αξιολόγησης Τεχνολογιών Υγείας (ΗΤΑ)
Φόρουμ Δελφών: Η ελληνική φαρμακοβιομηχανία ατμομηχανή επενδύσεων και καινοτομίας
Σοβαρός ο αντίκτυπος από το κλείσιμο της Παιδοψυχιατρικής του ΠΑΓΝΗ