Η σημασία των δεδομένων για την Ογκολογική Περίθαλψη

Ο ρόλος των Δεδομένων στην βελτίωση της ογκολογικής περίθαλψης και η συνολική αποτύπωση της κατάστασης στον τομέα της ογκολογικής περίθαλψης κατά το διάστημα της πανδημίας ήταν τα κύρια θέματα που αναδείχθηκαν κατά την διαδικτυακή ημερίδα της All.Can Greece,  με τίτλο «Η σημασία των Δεδομένων για την Ογκολογική Περίθαλψη» η οποία διεξήχθη την Πέμπτη 1η Ιούλιου 2021 από τις 16:00 έως 20:00.

Η Ημερίδα, περιελάμβανε τρεις θεματικές ενότητες, τις οποίες συντόνισαν η κα. Ζένια Σαριδάκη, Πρόεδρος της ΕΟΠΕ, ο Καθηγητής Βασίλειος Κουλουλίας Πρόεδρος της ΕΕΑΟ και η κα. Καίτη Αποστολίδου, Πρόεδρος της ΕΛΛΟΚ.

Η 1η ενότητα ανέδειξε την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στον τομέα της ογκολογικής περίθαλψης και στον τομέα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, κατά την διάρκεια της πανδημίας COVID-19 τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό.

Στην εισήγησή του ο παθολόγος-ογκολόγος κος Νικόλαος Τσουκαλάς παρουσίασε τις σοβαρές διαφοροποιήσεις και αλλαγές που επέφερε η πανδημία στην λειτουργία των συστημάτων υγείας παγκοσμίως, ενώ τα σημαντικά προβλήματα που διαιωνίζονται στην ογκολογική περίθαλψη από την πανδημία απαιτούν ενσωμάτωση των θεραπειών αυτών στα αντίστοιχα προγράμματα θεραπείας της COVID-19, την εξασφάλιση υγειονομικής φροντίδας και περίθαλψης με αύξηση των διαθέσιμων πόρων, την περαιτέρω χρήση της τηλεϊατρικής και την καλύτερη κατανομή ρόλων μεταξύ των επαγγελματιών υγείας.

Στην παρέμβαση που ακολούθησε, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Στυλιανός Λουκίδης αναφέρθηκε στις πολύ μεγάλες μειώσεις που παρατηρήθηκαν στις εισαγωγές ασθενών με χρόνια νοσήματα στις κλινικές κατά το διάστημα της πανδημίας καθώς και στις ολοένα και συχνότερες διαγνώσεις ασθενών με καρκίνο σε προχωρημένα πλέον στάδια εξαιτίας της μη έγκαιρης προέλευσής τους σε κάποια υγειονομική δομή. Η κα Δάφνη Καϊτελίδου, πρόεδρος του ΟΔΙΠΥ, υπογράμμισε τις σημαντικές καθυστερήσεις στους τομείς της διάγνωσης και της θεραπείας για τους ασθενείς με καρκίνο και χρόνια νοσήματα εν γένει, με τον αριθμό θνησιμότητας να αναμένεται σημαντικά αυξανόμενος για την επόμενη 5ετία. Παρόλα αυτά, πρόσθεσε η κα Καϊτελίδου πολλές εξελίξεις που επιταχύνθηκαν ακριβώς εξαιτίας της δημιουργηθείσας από την πανδημία κατάστασης μπορούν να αποβούν εξαιρετικά χρήσιμες για το άμεσο μέλλον.

Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Χρήστος Λιονής αναφέρθηκε στην εισήγηση του στην λειτουργία της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) κατά την διάρκεια της πανδημίας, καθώς και τον καίριο ρόλο που καλείται πλέον αυτή να επιτελέσει στην προσπάθεια επιτήρησης της ανοσίας αλλά και στην ενημέρωση του πληθυσμού τόσο σε επίπεδο κοινότητας όσο και σε ατομικό επίπεδο. Επιπλέον, ο κ.. Λιονής υπογράμμισε τη μεγάλη σημασία της ψηφιακής εγγραμματοσύνης υγείας, ενώ παρουσίασε συστάσεις πολιτικής για την δημιουργία ενός ολοκληρωμένου μοντέλου λειτουργίας των ΠΦΥ.

Ο καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών κος Χαράλαμπος Γώγος στον σχολιασμό του υπογράμμισε το γεγονός πως οι ΠΦΥ κατέβαλλαν, παρά τα προβλήματά τους, τεράστιες προσπάθειες όλο αυτό το διάστημα, επισημαίνοντας ότι η ταχύτητα με την οποία αντέδρασε το σύστημα, αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας για το μέλλον.

Η 2η Ενότητα ήταν αφιερωμένη στην παρουσίαση των δύο νέων μελετών της All.Can Greece από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Πειραιώς κο. Αθανάσιο Βοζίκη.  Η 1η μελέτη της All.Can Greece διερεύνησε τα αίτια καθυστερήσεων στη διάγνωση και την έναρξη των θεραπειών στην χώρα μας και υλοποιήθηκε το διάστημα Ιανουαρίου-Απριλίου.

Σύμφωνα με την μελέτη:

• ένας στους τρεις ασθενείς δηλώνει ότι αντιμετώπισε δυσκολίες ή αδυναμία πρόσβασης στις Δομές Υγείας, με τα ογκολογικά χειρουργεία να επηρεάζονται σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από τις θεραπείες και τις ακτινοθεραπείες
• κατά το δεύτερο κύμα της πανδημίας, ένας στους τρεις ασθενείς αντιμετώπισε δυσκολίες με τον εμβολιασμό του,
• το μεγαλύτερο πρόβλημα και στα δύο στάδια της πανδημίας ήταν η δυσκολία πρόσβασης στα νοσοκομεία και ο φόβος προσέλευσης των ασθενών προς αποφυγή συγχρωτισμού
• τα δεδομένα για το σύνολο Νοσηλειών επιλεγμένων ΚΕΝ σημείωσαν σημαντική πτώση από 54.000 το 2019 σε 42.000 το 2020 (μείωση 22%), με κυμαινόμενες μειώσεις ανά τύπο καρκίνου.

Προκειμένου να υπάρξει περαιτέρω ανάλυση και αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των δεδομένων, η έρευνα προτείνει την συστηματική αξιολόγηση & αξιοποίηση των υφιστάμενων δεδομένων, τη συγκριτική αξιολόγηση των υφιστάμενων στατιστικών στοιχείων, τον αναλυτικό εμπλουτισμό των δεδομένων για τις νοσηλείες για κάθε τύπο καρκίνου ξεχωριστά, την πλήρη και συνολική χαρτογράφηση των υποδομών προς βελτίωση του συντονισμού και του τρόπου λειτουργίας τους και την διευκόλυνση παροχής στοιχείων και δεδομένων εκ μέρους των αρμόδιων φορέων προς τους επιστήμονες και τους ερευνητές.

Η παθολογοανατόμος κα Ελένη Πατσέα ανέφερε κατά τον σχολιασμό της, ότι η πανδημία επιδείνωσε τις χρόνιες καθυστερήσεις που προϋπήρχαν στην έναρξη των θεραπειών εξαιτίας μίας σειράς εμποδίων και δυσχερειών, η αντιμετώπιση των οποίων απαιτεί καλύτερο συνολικό σχεδιασμό εκ μέρους της πολιτείας. Ο επικ. Καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κος Ιωάννης Καραϊτιανός στάθηκε στην αξία δημιουργίας ενός Εθνικού Μητρώου Νεοπλασιών το οποίο θα καταγράφει αναλυτικά τα περιστατικά νεοπλασιών στην χώρα μας, προς συνολική αποτίμηση και χρησιμοποίηση των στατιστικών και άλλων στοιχείων προς αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του καρκίνου.

Η 2η μελέτη της All.Can Greece την οποία παρουσίασε ο κος Βοζίκης διερεύνησε τα αίτια καθυστερήσεων στην υλοποίηση των ακτινοθεραπειών στην χώρα μας. H μελέτη περιλαμβάνει μία συνολική επισκόπηση της ακτινοθεραπείας στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που συγκέντρωσε η μελέτη:

• οι ακτινοθεραπείες αυξήθηκαν κατά 20% το διάστημα 2016-2020, ενώ τα επόμενα χρόνια αναμένεται αύξηση των ακτινοθεραπειών κατά 14%
• οι ογκολογικές και ακτινολογικές μονάδες συνέχισαν κανονικά τη λειτουργία τους, αλλά παρατηρήθηκε μείωση των ραντεβού και της προσέλευσης ασθενών προς αποφυγή συγχρωτισμού
• μόλις 14% των ασθενών δήλωσαν ότι αντιμετώπισαν προβλήματα στις ακτινοθεραπείες κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ σε κάποιες περιοχές υπήρξε ακόμα και αύξηση των ακτινοθεραπειών που υλοποιήθηκαν
• υπήρξε σημαντική αναβάθμιση του εξοπλισμού του δημοσίου τομέα υγείας τα τελευταία χρόνια χάρη στις δωρεές, ενώ οι απογευματινές βάρδιες μείωσαν σημαντικά τον χρόνο αναμονής για τους ογκολογικούς ασθενείς.

Επιπλέον η μελέτη περιλαμβάνει μία αναλυτική χαρτογράφηση ακτινολογικών μηχανημάτων & προσωπικού στη χώρα μας και αναλυτικά δεδομένα χρήσης ακτινοθεραπευτικών υπηρεσιών ανά μήνα για το διάστημα 2016-2020. Προς περαιτέρω αύξηση των ωφελούμενων ασθενών και μείωση του χρόνου αναμονής, η έρευνα προτείνει την υιοθέτηση υφιστάμενων προτύπων λειτουργίας και καλών πρακτικών από υγειονομικές μονάδες της χώρας, όπως π.χ. αυτής του Γ.Ν. Ηρακλείου Κρήτης, με την  ανάλογη διαμόρφωση των ωραρίων λειτουργίας, την παραχώρηση χώρων από άλλα τμήματα προς εξυπηρέτηση των αναγκών και την φιλοξενία των ασθενών από απομακρυσμένες περιοχές.

Σχολιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, ο κ. Πισσάκας, ανέφερε ότι σε αντίθεση με άλλους τομείς υγείας, η ακτινοθεραπεία στην Ελλάδα μπορεί πλέον και στηρίζεται σε λεπτομερή και ακριβή δεδομένα και στατιστικά, τα οποία παρέχουν πλήρη εικόνα και πολύτιμες πληροφορίες για τους επαγγελματίες υγείας ενώ αναφέρθηκε στην μεγάλη βελτίωση των εκβάσεων των ασθενών που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο κ. Βασιλακόπουλος ανέφερε ότι οι ακτινοθεραπείες, με εξαίρεση κάποιο μικρό χρονικό διάστημα στην αρχή του πρώτου κύματος πανδημίας λειτούργησαν χωρίς καθυστερήσεις, ενώ σε σύμπλευση με τους υπόλοιπους ομιλητές αναφέρθηκε στην ελλιπή κωδικοποίηση και συλλογή των στοιχείων για τις διαγνώσεις και τις νοσηλείες, δεδομένο που συνεχίζει να επιφέρει σοβαρά προβλήματα στην συνολική προσπάθεια αντιμετώπισης του καρκίνου στην χώρα μας.

Η 3η και τελευταία Συνεδρία της Ημερίδας περιελάμβανε την παρουσίαση της έκθεσης "Harnessing Data for Better Cancer Care" της All.Can International, την οποία παρουσίασε ο υπεύθυνος προγράμματος της ΕΛΛΟΚ, κ. Άρης Καπαράκης. Η μελέτη, η οποία παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα, δημοσιεύθηκε στο Παγκόσμιο Συνέδριο της All.Can International στις 27 Μαΐου και αναδεικνύει την καίρια σημασία της αξιοποίησης δεδομένων για την βελτίωση της ογκολογικής περίθαλψης.

Η έκθεση περιγράφει αναλυτικά τους τρόπους και τους τομείς της ογκολογικής περίθαλψης στους οποίους συμβάλλει η συλλογή, αξιοποίηση και ανάλυση των δεδομένων, ενώ αναδεικνύει λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο η αξιοποίηση δεδομένων δύναται να οδηγήσει σε βελτίωση της αποδοτικότητας σε κάθε στάδιο της ογκολογικής περίθαλψης. Επιπλέον, παρουσιάζει λεπτομερώς τις προκλήσεις και τα εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν προκειμένου να αξιοποιηθούν πλήρως οι τεράστιες δυνατότητες που παρέχουν πλέον στην σύγχρονη ογκολογική περίθαλψη και φροντίδα τα δεδομένα, προβαίνοντας σε μία σειρά βιώσιμων, καίριων και αποτελεσματικών προτάσεων πολιτικής προς την κατεύθυνση αυτή.

Στον σχολιασμό των ευρημάτων της έρευνας της All.Can International, o καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννης Υφαντόπουλος αναφέρθηκε στην πολυμορφία και τον τεράστιο όγκο δεδομένων που είναι πλέον διαθέσιμος στην ιατρική και επιστημονική κοινότητα, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους θα είναι πλέον δυνατή, αλλά και μετρήσιμη, η βελτίωση σε όλα τα στάδια της ογκολογικής θεραπείας καθώς και η διασύνδεση τους με την υιοθέτηση ορθολογικών αποφάσεων προς τον στόχο της καλύτερης έκβασης των ασθενών.