Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας 2021 - Η ηπατίτιδα δεν μπορεί να περιμένει

Κάθε χρόνο στις 28 Ιουλίου γιορτάζει η Παγκόσμια Ημέρα Ηπατίτιδας που στόχο έχει την ευαισθητοποίηση σχετικά με την ιική ηπατίτιδα, μια φλεγμονή του ήπατος που προκαλεί σοβαρή ηπατική νόσο και καρκίνο του ήπατος. Το φετινό θέμα είναι «Η ηπατίτιδα δεν μπορεί να περιμένει». 

Με ένα άτομο να πεθαίνει κάθε 30 δευτερόλεπτα από μια ασθένεια που σχετίζεται με την ηπατίτιδα - ακόμη και στην τρέχουσα κρίση COVID-19 - δεν μπορούμε να περιμένουμε να δράσουμε για την ιογενή ηπατίτιδα. 
Υπάρχουν πέντε κύρια στελέχη του ιού της ηπατίτιδας - A, B, C, D και E. Μαζί, η ηπατίτιδα B και C είναι οι πιο συνηθισμένες που έχουν ως αποτέλεσμα 1,1 εκατομμύρια θανάτους και 3 εκατομμύρια νέες μολύνσεις ετησίως.

Ακολουθούν κάποια ενημερωτικά στοιχεία για τη νόσο από την ιστοσελίδα του Συλλόγου Ασθενών Ηπατος -Προμηθέα

Τι είναι ηπατίτιδα

Το ήπαρ (συκώτι) είναι ένα ζωτικό όργανο που βρίσκεται στο δεξιό άνω τμήμα της κοιλιακής χώρας. Έχει πολλές λειτουργίες και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο μεταβολισμό, στη σύνθεση παραγόντων πήξης του αίματος για τον έλεγχο αιμορραγιών, στην παραγωγή ουσιών απαραίτητων στη μάχη κατά των λοιμώξεων καθώς και στην απομάκρυνση τοξικών ουσιών και φαρμάκων από τον οργανισμό. Εάν το ήπαρ προσβληθεί από ιούς ή υποστεί βλάβη από άλλα αίτια όπως τοξίνες, φάρμακα, αλκοόλ, αναπτύσσεται φλεγμονή (ερεθισμός) και νέκρωση, κατάσταση η οποία ονομάζεται ηπατίτιδα.

Ποιοι ιοί ευθύνονται για την ιογενή ηπατίτιδα 

Οι πιο γνωστοί ιοί ηπατίτιδας, είναι οι Α, Β, C, D και Ε. Εκτός από τους παραπάνω ιούς ηπατίτιδας υπάρχουν και κάποιοι άλλοι ιοί που δεν προσβάλλουν αποκλειστικά το ήπαρ, αλλά μπορεί να προκαλέσουν ηπατίτιδα ταυτόχρονα με προσβολή και άλλων οργάνων του ανθρώπου και χαρακτηρίζονται ως ηπατοτρόποι ιοί.

Πως αναπτύσσεται η οξεία ηπατίτιδα;

Η οξεία ηπατίτιδα εμφανίζεται λίγες εβδομάδες έως μήνες μετά την είσοδο του ιού της ηπατίτιδας στο ανθρώπινο σώμα.

Τα κύρια συμπτώματα είναι:

• έντονη αδυναμία, κόπωση
• ανορεξία
• ναυτία, έμετοι, διάρροιες
• μυαλγίες
• αίσθημα βάρους στο δεξιό άνω τμήμα της κοιλιάς
• αρθραλγίες, πονοκέφαλος
• πυρετός
• αποστροφή στο κάπνισμα

ενώ κάποιοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν

• ίκτερο (κιτρινίζουν)
• σκούρα ούρα
• αποχρωματισμό κοπράνων

Μερικές φορές δεν υπάρχουν καθόλου συμπτώματα ή είναι πολύ ήπια. Σπάνια (<1-2%) η οξεία ηπατίτιδα έχει πολύ βαριά πορεία, οπότε χαρακτηρίζεται ως κεραυνοβόλος ηπατίτιδα με αυξημένη θνητότητα (70%-90%).

Τι είναι η χρόνια ιογενής ηπατίτιδα;

Χρόνια ιογενής ηπατίτιδα προκαλείται από τους ιούς της ηπατίτιδας Β, C και D κι αναπτύσσεται στους ασθενείς που το αμυντικό τους σύστημα δεν κατορθώνει να αποβάλλει τον ιό. Στους ασθενείς με χρόνια ηπατίτιδα, παρά την έλλειψη συμπτωμάτων πολλές φορές, η ύπαρξη του ιού εξακολουθεί να προκαλεί ερεθισμό και να καταστρέφει το ήπαρ. Αποτέλεσμα αυτού είναι η ανάπτυξη ινώδους ιστού (ουλή) μέσα στο ήπαρ. Εάν τα τρία τέταρτα του ήπατος μετατραπούν σε ινώδη ιστό, το ήπαρ δεν είναι πια σε θέση να λειτουργήσει σωστά, κατάσταση που ονομάζεται κίρρωση.

Οι ασθενείς με κίρρωση μπορεί να είναι ασυμπτωματικοί στα πρώτα στάδια της ασθένειας, αλλά καθώς η ηπατική νόσος προοδευτικά επιβαρύνεται, ενδέχεται να εμφανίσουν ασκίτη (υγρό στην κοιλιά), αιμορραγία από φλέβες του οισοφάγου (κιρσοί), εγκεφαλοπάθεια (αλλαγή της διανοητικής κατάστασης και συμπεριφοράς) ή ίκτερο. Όλοι οι ασθενείς με κίρρωση έχουν αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του ήπατος.

Βασικές πληροφορίες για την ηπατίτιδα Α

Η Ηπατίτιδα A είναι μια οξεία μολυσματική ασθένεια του ήπατος που προκαλείται από τον ιό της ηπατίτιδας A (HAV).

Ο ιός της ηπατίτιδας Α έχει παγκόσμια κατανομή. Ετησίως εμφανίζονται περίπου 1,5 εκατ. νέες περιπτώσεις ηπατίτιδας Α σε όλο τον κόσμο. Η νόσος έχει ενδημικό χαρακτήρα σε περιοχές του πλανήτη καθώς η μετάδοσή του ιού ευνοείται από κακές συνθήκες διαβίωσης. Πιο συγκεκριμένα ο ιός της ηπατίτιδας Α (HAV) μεταδίδεται μέσω της κατάποσης μολυσμένων τροφίμων και νερού ή μέσω άμεσης επαφής με ένα μολυσματικό άτομο.

Η βελτίωση του κοινωνικοοικονομικού επιπέδου του πληθυσμού και των συνθηκών ύδρευσης και αποχέτευσης στη χώρα μας, είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των κρουσμάτων και τα νέα περιστατικά πλέον να αφορούν ταξιδιώτες σε αναπτυσσόμενες χώρες ή άτομα που ήρθαν σε επαφή με ασθενείς.

Πολλοί ασθενείς παρουσιάζουν λίγα ή καθόλου συμπτώματα, ειδικά σε νεαρές ηλικίες. Ο χρόνος μεταξύ μόλυνσης και έναρξης των συμπτωμάτων κυμαίνεται μεταξύ δύο και έξι εβδομάδων. Σπάνια ενδέχεται να παρουσιαστεί οξεία ηπατική ανεπάρκεια, με μεγαλύτερες πιθανότητες να παρουσιαστεί σε μεγαλύτερες ηλικίες.

H διάγνωση της ηπατίτιδας Α γίνεται με ανίχνευση των IgM anti HAV αντισωμάτων στο αίμα του ασθενή. Για την πρόληψη της λοίμωξης από τον ίο της ηπατίτιδας Α υπάρχει εμβόλιο το οποίο είναι εξαιρετικά αποτελεσματικό με ποσοστά που αγγίζουν το 100%.

Βασικές πληροφορίες για την ηπατίτιδα Β

Η ηπατίτιδα Β είναι μια ιογενής λοίμωξη, οφειλόμενη στον ιό της ηπατίτιδας Β (HBV), που προσβάλλει το ήπαρ (συκώτι) και προκαλεί τόσο οξεία όσο και χρόνια λοίμωξη. Η χρόνια λοίμωξη από τον ιό είναι δυνατόν να προκαλέσει χρόνια φλεγμονή στο ήπαρ με τελική κατάληξη τη κίρρωση και/ή τον Ηπατοκυτταρικό καρκίνο.

Η λοίμωξη από τον ιό συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα στους ενήλικες και συνήθως περνά μέσα σε λίγους μήνες χωρίς θεραπεία. Αλλά σε ποσοστό <5% στους ενήλικες και 40-80% στα νεογνά και στα παιδιά ο ιός παραμένει και η λοίμωξη καθίσταται χρόνια. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ιός της ηπατίτιδας Β είναι εξαιρετικά μολυσματικός, (50 έως 100 φορές πιο μολυσματικός από τον ιό HIV).

Πρόκειται για ένα σημαντικό παγκόσμιο πρόβλημα υγείας. Στην Ελλάδα περίπου το 2% του συνολικού πληθυσμού, δηλαδή περίπου 200.000 άνθρωποι είναι χρόνιοι φορείς του  ιού της ηπατίτιδας Β.

Ωστόσο, με μια απλή εξέταση μπορείς να μάθεις εάν έχεις προσβληθεί από τον ιό, ενώ ένα αποτελεσματικό εμβόλιο είναι στη διάθεσή σου για να σε προστατεύσει από αυτόν. Επιπλέον, υπάρχουν εξαιρετικά αποτελεσματικές θεραπείες για την ηπατίτιδα Β, αρκεί να επισκεφθείς έναν ειδικό, ο οποίος θα σε καθοδηγήσει για την ανάγκη ή μη έναρξης θεραπείας.

Βασικές πληροφορίες για την ηπατίτιδα C

Η ηπατίτιδα C είναι μια λοίμωξη που προσβάλει το ήπαρ και οφείλεται στον ιό της ηπατίτιδας C. Ο ιός μπορεί να προκαλέσει τόσο οξεία όσο και χρόνια ηπατίτιδα, που κυμαίνεται σε σοβαρότητα από μια ήπια ασθένεια, που διαρκεί μερικές εβδομάδες, έως μια δυνητικά σοβαρή χρόνια ασθένεια.

Ο ιός της ηπατίτιδας C, που απομονώθηκε το 1989, αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες χρόνιας ηπατοπάθειας, τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα. Περίπου 170 εκατ. άνθρωποι παγκοσμίως έχουν χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας C και 3 με 4 εκατ. νέες περιπτώσεις εμφανίζονται ετησίως.

Στην Ελλάδα υπολογίζεται ότι περίπου το 1-2% του πληθυσμού έχει χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας C. Ο ιός της ηπατίτιδας C μεταδίδεται, κυρίως με την έκθεση ενός ατόμου σε μολυσμένο αίμα και σε παράγωγα αίματος (δεν αποτελεί πλέον κίνδυνο σήμερα σε χώρες που γίνεται έλεγχος των αιμοδοτών),με την χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών (κοινές βελόνες) ή σπάνια με  μη αποστειρωμένο ιατρικό εξοπλισμό (όχι σε ανεπτυγμένες χώρες).
Ένας σημαντικός αριθμός ατόμων που έχουν χρόνια λοίμωξη (20%) θα αναπτύξουν κίρρωση και ενδεχόμενα καρκίνο του ήπατος.

Περίπου 399.000 άνθρωποι πεθαίνουν κάθε χρόνο από ηπατίτιδα C, κυρίως από κίρρωση και Hπατοκυτταρικό καρκίνωμα.Ο έλεγχος για την Ηπατίτιδα C, ξεκινά συνήθως με εξετάσεις αίματος για την ανίχνευση της παρουσίας αντισωμάτων στον ιό της ηπατίτιδας C (αντι-HCV).

Επί του παρόντος δεν υπάρχει εμβόλιο για τον ιό της ηπατίτιδας C. Ωστόσο, η έρευνα στον τομέα αυτό συνεχίζεται.

Τα νέα αντι-ιικά φάρμακα είναι αποτελεσματικά και προκαλούν κάθαρση του ιού σε ποσοστό > 95% των ατόμων με χρόνια λοίμωξη από τον ιό της ηπατίτιδας C.

Ηπατίτιδα D

Ο ιός της ηπατίτιδας D συνδέεται επιδημιολογικά με τον ιό της Ηπατίτιδας Β και απαιτεί την παρουσία του τελευταίου για την εκδήλωση λοίμωξης. Μεταδίδεται κυρίως με επαφή με μολυσμένο αίμα (μεταγγίσεις αίματος, χρήση ενδοφλεβίων ναρκωτικών ουσιών), με σεξουαλική επαφή και από μολυσμένη μητέρα στο νεογνό της κατά τη διάρκεια του τοκετού.

Ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν οι χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών ουσιών, οι ομοφυλόφιλοι άνδρες, οι ασθενείς σε αιμοκάθαρση, οι σεξουαλικοί σύντροφοι πασχόντων και τα νεογνά μολυσμένων μητέρων.

Η ηπατίτιδα D εκδηλώνεται ως:

• συλλοίμωξη, δηλαδή ταυτόχρονη λοίμωξη με τον ιό της ηπατίτιδας Β, που σχετίζεται με σοβαρή οξεία νόσηση και αυξημένο κίνδυνο (2-20%) ανάπτυξης οξείας ηπατικής ανεπάρκειας.
• επιλοίμωξη,δηλαδή εμφάνιση οξείας ηπατίτιδας D σε  χρόνιους φορείς ηπατίτιδας Β. Η επιλοίμωξη είναι πιο συχνή από τη συλλοίμωξη και οδηγεί πιο συχνά σε χρόνια ηπατίτιδα D και κίρρωση.

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για την  ηπατίτιδα D. Οι περισσότερες περιπτώσεις συλλοίμωξης αυτοιώνται, ενώ ασθενείς με επιλοίμωξη χρειάζονται θεραπεία όταν είναι πλέον ξεκάθαρο ότι έχουν χρόνια ηπατίτιδα D (χορήγηση ιντερφερόνης).

Ο μόνος τρόπος πρόληψης έναντι του ιού της ηπατίτιδας D είναι ο εμβολιασμός για την ηπατίτιδα Β, ενώ σε ήδη χρόνιους φορείς ηπατίτιδας Β θα πρέπει να συστήνεται αποφυγή συνηθειών υψηλού κινδύνου για λοίμωξη με τον ιό της ηπατίτιδας D (π.χ. αποφυγή χρήσης ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών).

Ηπατίτιδα Ε

Η ηπατίτιδα Ε είναι υπεύθυνη για επιδημίες που συμβαίνουν σε αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ είναι σπάνια στη Δυτική Ευρώπη και Αμερική. Μεγάλες επιδημίες έχουν περιγραφεί σε χώρες της Δυτικής Ασίας, Βόρειας και Κεντρικής Αφρικής και Κεντρικής Αμερικής.

Η μετάδοση της γίνεται, όπως και της ηπατίτιδας Α, με την κοπρανοστοματική οδό και σχετίζεται με συνθήκες πτωχής υγιεινής και κατανάλωση μολυσμένου νερού και τροφής.

Έχει περίοδο επώασης 15-60 μέρες, είναι λιγότερο μεταδοτική σε σχέση με την ηπατίτιδα Α και δεν οδηγεί σε χρονιότητα. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται σε εγκύους λόγω του αυξημένου ποσοστού οξείας ηπατικής ανεπάρκειας από τη λοίμωξη με τον ιό της ηπατίτιδας Ε.

Ομάδες υψηλού κινδύνου αποτελούν οι ταξιδιώτες στις περιοχές που ήδη αναφέρθηκαν.

Η τήρηση των κανόνων υγιεινής, όπως και στην ηπατίτιδα Α, αποτελεί το μοναδικό τρόπο προστασίας.