Health Coaching: Μια πρωτοποριακή υπηρεσία στον τομέα της Υγείας

Ο θεσμός του Health Coach (Προπονητή Υγείας) δημιουργήθηκε για να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στους επαγγελματίες υγείας - ιατρούς και νοσηλευτές- και στους ασθενείς.

Είναι αδιαμφισβήτητο το γεγονός ότι ο χρόνος που μπορεί να διαθέσει ένας γιατρός για τον κάθε ασθενή - ιδιαίτερα στις δημόσιες δομές - είναι εξαιρετικά περιορισμένος (15’ με 20’;). Μέσα στο χρονικό αυτό διάστημα πρέπει να  εξετάσει, να διαγνώσει και να συμβουλεύσει - θεραπεύσει τον ασθενή. Όπως γίνεται κατανοητό, αυτό είναι αρκετά δύσκολο και δεν περισσεύει χρόνος ώστε  ο επαγγελματίας υγείας να ασχοληθεί με τις ιδιαιτερότητες και τις ανάγκες κάθε ατόμου, να το καθοδηγήσει στις αλλαγές του τρόπου ζωής που οφείλει να κάνει προκειμένου να βελτιώσει την υγεία του.

Επιπρόσθετα, ενώ η πρωτοβάθμια περίθαλψη είχε ως σκοπό την πρόληψη ασθενειών, στις μέρες μας γίνεται κυρίως παρακολούθηση και θεραπεία χρόνιων παθήσεων και νοσημάτων. Ο προϋπολογισμός για τη θεραπεία έχει ξεπεράσει κατά πολύ τις δαπάνες για την πρόληψη στην υγεία. Και ενώ αυτά συμβαίνουν στην αμερικανική ήπειρο, μπορεί κανείς εύκολα να διακρίνει τις ομοιότητες και στο ελληνικό σύστημα υγείας και περίθαλψης.

Ως αποτέλεσμα, δημιουργήθηκε αυτό το χάσμα στις υπηρεσίες υγείας το οποίο έρχεται να γεφυρώσει ο Health Coach. Τι είναι λοιπόν, ο Health Coach;

Είναι εκείνος ο επαγγελματίας υγείας ο οποίος:

• Θα συνεργαστεί στενά με τον ασθενή και θα του παρέχει τις πληροφορίες και τα απαραίτητα εργαλεία ώστε να αναλάβει ευθύνη της υγείας του.
• Θα γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στον ασθενή και τον ιατρό. Θα ρωτήσει για τις ανάγκες του ασθενή και θα εκμαιεύσει τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε να τον βοηθήσει να κατανοήσει την ανάγκη της θεραπείας, τις αλλαγές που πρέπει να κάνει στον τρόπο ζωής του. Επίσης, είναι δίπλα στον ασθενή για να του δώσει τα εργαλεία και την ενθάρρυνση που είναι απαραίτητα για να ξεπεράσει εμπόδια που θα συναντήσει στην προσπάθεια αλλαγής.
• Παρέχει συνεχή υποστήριξη, συναισθηματική και συμβουλευτική με τρόπο ώστε ο ασθενής να αναλάβει τελικά ο ίδιος ευθύνη της υγείας του και των προβλημάτων του.

Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητο να αναφερθεί και στο τι δεν κάνει ένας Health Coach. Έτσι, ο Health Coach:

• Δεν θα κάνει διάγνωση μιας νόσου.
• Δεν θα χορηγήσει φάρμακα (εκτός εάν στο ρόλο του Health Coach είναι ένας κλινικός ιατρός με δυνατότητα συνταγογράφησης).
• Δεν θα αντικαταστήσει τον θεράποντα ιατρό, αντιθέτως θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση της ασθένειας.
• Δεν θα δώσει ειδική διατροφή και δίαιτα.
• Δεν θα δώσει πλάνα και προγράμματα γυμναστικής.
• Δεν θα δώσει εντολές στον ασθενή - πελάτη τι να κάνει και τι όχι. Μέσα από την παρακίνηση, τη θετική στάση και την υποστήριξη θα βοηθήσει τον ασθενή να ανακαλύψει ο ίδιος τον τρόπο, με τις δυνάμεις και τη θέληση που διαθέτει, να διαχειριστεί το πρόβλημά του.

Επομένως, σύμφωνα με τα παραπάνω, σε ποιους απευθύνονται οι υπηρεσίες ενός Health Coach; Θεωρητικά, οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν την ανάγκη ενός Health Coach στη ζωή τους. Ωστόσο, αναφέρονται μερικές κατηγορίες ατόμων που θα μπορούσαν να “εκμεταλλευτούν” τις υπηρεσίες του:

1. Άτομα που πάσχουν από χρόνιες ασθένειες, αυτοάνοσα νοσήματα και είναι αναγκαία η πραγματοποίηση αλλαγών στον τρόπο ζωής. Έρευνα σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 έδειξε ότι η παρακολούθηση συνεδριών health coaching για 6 μήνες βοήθησε σε αξιοσημείωτη μείωση της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης (HbA1c) και σε σημαντική βελτίωση των διαιτητικών συνηθειών στους ασθενείς αυτούς.  Η συγκεκριμένη έρευνα έδειξε ότι άτομα με χρόνια νοσήματα που ακολούθησαν συνεδρίες health coaching είχαν πολύ καλύτερη διαχείριση σωματικού βάρους, ασκούνταν περισσότερο, είχαν καλύτερη διατροφή με αποτέλεσμα και η έκβαση της ασθένειας να είναι αισιότερη.
2. Άτομα που θέλουν να βάλουν την πρόληψη στη ζωή τους. Είναι εκείνοι οι πολίτες που είτε λόγω κληρονομικότητας, είτε λόγω τρόπου ζωής που πιθανό να οδηγεί σε αυξημένη πιθανότητα εκδήλωσης χρόνιων νοσημάτων (π.χ. καρδιαγγειακά νοσήματα, αρτηριακή υπέρταση, παθήσεις γαστρεντερικού κ.α.) θέλουν να αλλάξουν συνήθειες και δεν ξέρουν τον τρόπο και από που να ξεκινήσουν.
3. Άτομα που θέλουν να χάσουν βάρος, είτε δοκιμάζοντας πρώτη φορά είτε έχοντας δοκιμάσει διάφορους τρόπους στο παρελθόν, χωρίς αποτέλεσμα. Είναι εκείνοι που ακολουθούσαν συγκεκριμένες συνήθειες για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, είχαν αποτέλεσμα, αλλά επιστρέφοντας στις παλιές τους συνήθειες επέστρεψαν και στο προηγούμενο αποτέλεσμα.
4. Άτομα που επιθυμούν, για διάφορους λόγους, να αλλάξουν τρόπο ζωής και να ακολουθήσουν έναν υγιή τρόπο διατροφής, άσκησης, ύπνου, διαχείρισης στρες κτλ. αλλά χρειάζονται κάποιον ο οποίος να τους στηρίζει και να τους δώσει τα εργαλεία και την καθοδήγηση που χρειάζονται ώστε να τα καταφέρουν.

Η αλλαγή συνηθειών είναι πολύ δυσκολότερη από ότι ακούγεται και φαίνεται. Απαιτεί ιδιαίτερη νοητική προσπάθεια, πειθαρχία, αυτοπεποίθηση και αυτοκυριαρχία. Κάθε νέα συνήθεια αποτελεί και νέα σύνδεση μεταξύ νευρώνων (νευρικών κυττάρων). Για να σταθεροποιηθεί η σύνδεση αυτή είναι απαραίτητο μια καινούργια συμπεριφορά να εκτελείται για 6 συνεχείς μήνες τουλάχιστον.

Για αυτό, για κάποιον που επιθυμεί πραγματική αλλαγή και απόκτηση μόνιμων υγιών συνηθειών στη ζωή του, αλλά δυσκολεύεται, είναι απαραίτητη η συνεισφορά του Health Coach. Είναι ο επαγγελματίας υγείας ο οποίος με παρακινητική συνέντευξη και τεχνικές γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας θα βοηθήσει τον ενδιαφερόμενο να “ξεκολλήσει” από το σημείο Α που βρίσκεται και να φτάσει στο σημείο Β που θέλει. Σέβεται τις αποφάσεις του, το τι θέλει και τι όχι να αλλάξει, είναι δίπλα για να του δείξει το πώς θα κάνει δυνατή την αλλαγή που φάνταζε αδύνατη.

Τα οφέλη του Health Coaching είναι πολλά, μερικά από τα οποία αποδεικνύονται στις παρακάτω μελέτες:

• Η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε ότι άτομα που ακολούθησαν τουλάχιστον 3 μήνες συνεδρίες health coaching είχαν σημαντική βελτίωση σε Αρτηριακή Πίεση, Ρύθμιση Σακχάρου, Επίπεδα Χοληστερίνης και Τριγλυκεριδίων, Ρύθμιση σωματικού βάρους, Καρδιαγγειακά προβλήματα.
• Μια άλλη έρευνα έδειξε μείωση νοσηλειών σε ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (Χ.Α.Π.) και βελτίωση της σχετιζόμενης με τη νόσο ποιότητα ζωής.
• Τέλος, σε αυτή τη μελέτη, φαίνεται η αποτελεσματικότητα του health coaching στην πρόληψη και αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών.

Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, εύκολα συμπεραίνει κανείς ότι η αναγκαιότητα στη χώρα μας του νέου και πρωτοποριακού θεσμού του Health Coaching είναι πλέον ορατή. Η αλλαγή προς έναν υγιή τρόπο ζωής μπορεί να επηρεάσει την ενέργεια, τη διάθεση, την κίνηση και να κάνει ο καθένας πολλά περισσότερα από όσα μπορεί ως τώρα και να ζει τη ζωή του στο μέγιστο.