Τα πρόσθετα ''E'' της καθημερινής μας διατροφής

Η αλήθεια είναι ότι,τα πρόσθετα τροφίμων δεν μας είναι πάντοτε «ξένα», και σίγουρα δεν αποτελούν επικίνδυνα συστατικά. Αντιθέτως, αν δεν υπήρχαν, δε θα μπορούσαμε να καταναλώσουμε με ασφάλεια - ή με την ίδια ευχαρίστηση- τα περισσότερα συσκευασμένα τρόφιμα και ροφήματα της καθημερινής μας διατροφής.

Τι είναι τα πρόσθετα τροφίμων;

Έχετε προσθέσει ποτέ αυγά στις σπιτικές σας σάλτσες προκειμένου να τις κάνετε πιο πηχτές; Η λεκιθίνη που περιέχεται σε αυτά λειτουργεί ως γαλακτωματοποιητής και συμβάλλει στο να αποκτήσει η σάλτσα σας την επιθυμητή υφή. Με παρόμοιο τρόπο, όταν προσθέτετε λεμόνι ή ξύδι στο φαγητό ή τις σαλάτες, αυτά αποκτούν «ξινή» γεύση λόγω του κιτρικού και του οξικού οξέος που περιέχονται στο λεμόνι και το ξύδι αντίστοιχα. Με την ίδια λογική, ποικίλλα άλλα συστατικά, γνωστά ως «πρόσθετα τροφίμων», προστίθενται από τη βιομηχανία των τροφίμων σε συσκευασμένα τρόφιμα και αρκετά ροφήματα όταν και όπου χρειάζεται προκειμένου να βελτιώσουν ή να διατηρήσουν ορισμένα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά όπως την υφή και τη γεύση, ή για να μειώσουν τη θερμιδική τους αξία τους. Επιπλέον, με δεδομένο ότι η υγρασία, η υψηλή θερμοκρασία, η έκθεση σε μικρόβια και διάφοροι άλλοι περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να μειώσουν τη θρεπτική αξία και να μεταβάλλουν τη σύσταση των τροφίμων, κάποια άλλα «πρόσθετα» χρησιμοποιούνται για να βελτιώσουν τη διάρκεια ζωής των προϊόντων και να εμποδίσουν ή να καθυστερήσουν αλλοιώσεις που θα ήταν επικίνδυνες για την υγεία μας.

Τα πρόσθετα τροφίμων, λοιπόν, είναι οι ουσίες που επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένες νομοθετικά οριοθετημένες ποσότητες όποτε και όπου είναι τεχνολογικά απαραίτητο για να εξασφαλίσουν την επίτευξη και διατήρηση του επιθυμητού βαθμού ασφαλείας και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών πολλά από τα τρόφιμα και ροφήματα της καθημερινής μας διατροφής. Αξίζει να γνωρίζουμε ότι, η χρήση των πρόσθετων δεν γίνεται «ανεξέλεγκτα», αφού η νομοθεσία τροφίμων καθορίζει ποιές ουσίες μπορούν να εγκριθούν ως «πρόσθετα τροφίμων», σε ποιες κατηγορίες τροφίμων και ροφημάτων μπορούν να προστεθούν, και, φυσικά, σε ποιες ποσότητες.

Ποια είναι τα πιο συνηθισμένα πρόσθετα;

Υπάρχουν 26 κατηγορίες πρόσθετων τροφίμων και κάθε μία από αυτές επιτελεί μία ή περισσότερες «λειτουργίες» στα τρόφιμα και τα ροφήματά μας. Τα πιο γνωστά είναι:

• Συντηρητικά (π.χ. σορβικό κάλιο): Επιβραδύνουν σημαντικά την αλλοίωση των τροφίμων, συμβάλλουν στη διατήρηση της φρεσκάδας και αναστέλλουν την ανάπτυξη και δραστηριότητα διαφόρων βακτηρίων και μυκήτων.
• Χρωστικές (π.χ. καραμελόχρωμα): βοηθούν στην εμφάνιση των τροφίμων δίνοντάς του το επιθυμητό χρωματισμό.
  Γλυκαντικές ύλες (π.χ. ασπαρτάμη, γλυκαντικό από το φυτό στέβια): ουσίες με έντονη γλυκαντική ικανότητα που με μικρή ποσότητα χρήσης προσδίδουν γλυκιά γεύση στα τρόφιμα χωρίς όμως να προσθέτουν θερμίδες.
• Γαλακτωματοποιητές (π.χ. λεκιθίνη): βοηθούν στην ένωση συστατικών που κανονικά θα διαχωρίζονταν (πχ λάδι και νερό) και τη διατήρηση σταθερότητάς τους στην παρασκευή διαφόρων τροφίμων.
• Αντιοξειδωτικά (π.χ. τοκοφερόλες): αποτρέπουν ή καθυστερούν την οξείδωση τροφίμων ή των διαφόρων συστατικών τους, η οποία θα οδηγούσε σε στην αλλοιώσεις οσμής και γεύσης, χρώματος κλπ.

Το «Ε» πρακτικά σημαίνει «εγκεκριμένα» και επομένως ασφαλή πρόσθετα

Το γράμμα «Ε» που βλέπετε στις συσκευασίες τροφίμων συνοδευόμενο από έναν τριψήφιο ή τετραψήφιο αριθμό προέρχεται από το αρχικό της «Ε»υρώπης και σημαίνει «Ε»υρωπαϊκή Κωδικοποίηση. Τα πρόσθετα τροφίμων πρέπει βάσει της νομοθεσίας υποχεωτικά να αναγράφονται στον κατάλογο συστατικών στη συσκευασία των προϊοντων, είτε με το όνομά τους (πχ κιτρικό οξύ) ή με την αντίστοιχη κωδικοποίηση με τον αριθμό Ε (πχ Ε330 για το κιτρικό οξύ) που έχουν κωδικοποιηθεί. Στην πράξη κάθε «Ε» είναι ένας κωδικός αριθμός που αντιστοιχεί σε ένα συγκεκριμένο πρόσθετο. Το πρόσθετο στο οποίο αντιστοιχεί έχει περάσει από την εξαιρετικά αυστηρή και μακροχρόνια διαδικασία αξιολόγησης ασφάλειας από διαφόρους διεθνείς οργανισμούς και στη Ευρώπη πιο συγκεκριμένα έχει αξιολογηθεί και εγκριθεί ως ασφαλές για χρήση στις διάφορες κατηγορίες τροφίμων και σε συγκεκριμένες ποσότητες από την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) και τέλος έχει νομοθετηθεί και εγκριθεί για χρήση από την πλέον αρμόδια αρχή, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Έτσι, την επόμενη φορά που θα αναρωτηθείτε τι είναι «αυτά τα Ε» στις ετικέτες των αγαπημένων σας τροφίμων και ροφημάτων θυμήθείτε ότι πρόκειται για εγκεκριμένα συστατικά που συμβάλλουν στην επίτευξη και διατήρηση της ποιότητας, ασφάλειας και οργανοληπτικών χαρακτηριστικών τους.