Μνήμη: Ο προσωπικός μας σκληρός δίσκος

Αυγεράκη Ευαγγελία, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc Κλινική Διατροφή.

Πολύ συχνά παρομοιάζουμε τη μνήμη μας με τον προσωπικό μας σκληρό δίσκο αποθήκευσης πληροφοριών και δεδομένων, όπως αυτόν που χρησιμοποιούμε για τους υπολογιστές μας. Αν ο τρόπος που αποθηκεύει πληροφορίες ο υπολογιστής μας φαίνεται πολύπλοκος, σκεφτείτε πόσο πολύπλοκος είναι ο τρόπος που αποθηκεύει τις πληροφορίες ο εγκέφαλός μας!

Πώς δημιουργείται μια ανάμνηση;

Η διαδικασία της μνήμης χωρίζεται σε 3 ξεχωριστά στάδια:

1.    Κωδικοποίηση

Είναι το στάδιο κατά το οποίο δημιουργούμε αναμνήσεις με βάση τις πληροφορίες και τις εικόνες που λαμβάνουμε από τις αισθήσεις μας

2.    Αποθήκευση

Δημιουργείται ένας ειδικός χώρος για κάθε ανάμνηση στον εγκέφαλο

3.    Ανάκληση

Αφορά την ικανότητα για χρήση των αναμνήσεων που έχουν αποθηκευτεί

Ο εγκέφαλος που γερνά, ξεχνά!

Με την πάροδο του χρόνου παρατηρούνται προβλήματα στη μνήμη, τα οποία μπορεί να εξελιχθούν σε άνοια και Alzheimer. Για πολλά χρόνια πιστεύαμε ότι αυτή η φθορά της μνήμης ουσιαστικά κατέστρεφε τις αποθηκευμένες αναμνήσεις. Όμως, πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι οι αναμνήσεις παραμένουν ανέπαφες και το πρόβλημα έγκειται στην ικανότητα του ατόμου να ξεχωρίζει τη μια ανάμνηση από την άλλη. Πρακτικά, οι αναμνήσεις μας δε χάνονται αλλά μπερδεύονται μεταξύ τους.

Πώς είναι η μνήμη μας ανά δεκαετία;

Η μνήμη ξεκινά να αναπτύσσεται κατά τη μέση παιδική ηλικία, δηλαδή κατά τα σχολικά έτη. Σε αυτή την περίοδο αυξάνονται οι γνώσεις του παιδιού και αυτό συντελεί στην καλύτερη αποθήκευση πληροφοριών με τέτοιο τρόπο που μπορεί να ανασυρθεί και να χρησιμοποιηθεί εύκολα. Η εκπαίδευση βοηθά σε αυτή τη διαδικασία και συνοδεύει το άτομο μέχρι την ενηλικίωση. Από εκεί και πέρα βελτιστοποιούνται αλλά αρχίζουν και εκπίπτουν διάφορες δραστηριότητες του εγκεφάλου. 

Όπως είδαμε και στον παραπάνω πίνακα, οι αλλαγές στη μνήμη αρχίζουν να γίνονται αντιληπτές από το άτομο και το περιβάλλον του περίπου κοντά στην ηλικία των 50 ετών. Όμως, κάποιες από τις δεξιότητές του αρχίζουν να φθίνουν από τη δεκαετία των 40. Για αυτό το λόγο είναι σημαντικό να παρατηρούμε τις αλλαγές που συμβαίνουν στη συμπεριφορά των ατόμων στο οικογενειακό και φιλικό μας περιβάλλον, έτσι ώστε να μπορούμε έγκαιρα να τους προσφέρουμε την κατάλληλη βοήθεια. Ας μην ξεχνάμε- η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να αποτελέσει την καλύτερη θεραπεία!

Πηγές:
Ed Susman et al., (2019) Combating Memory Loss: Common problems and treatments. Mind, Mood & Memory in cooperation with Massachusetts General Hospital Boston, Massachusetts

Piaget, J. Piaget’s Theory, Handbook of Child Psychology, Vol 1, New York: Willey, 1983