Υπερτρίχωση - δασυτριχισμός στη γυναίκα

Η αυξημένη τριχοφυΐα ή υπερτρίχωση αποτελεί σήμερα ένα από τα περισσότερο σημαντικά προβλήματα που απασχολούν τη σύγχρονη γυναίκα, δεδομένου ότι οι κανόνες αισθητικής της εποχής μας επιβάλλουν ένα μοντέλο γυναίκας με πρόσωπο και σώμα από τα οποία να απουσιάζουν τελείως οι τρίχες.

Αξιοσημείωτο δε είναι το γεγονός ότι στις μέρες μας όλο και περισσότεροι άνδρες για λόγους αισθητικής ενοχλούνται από την τριχοφυΐα τους. Έτσι η πλειοψηφία των γυναικών αλλά και αρκετοί άνδρες έχουν επιδοθεί σ’ ένα ανελέητο αγώνα αντιμετώπισης της τριχοφυΐας με κάθε μέσο, που συχνά αγγίζει τα όρια του παραλόγου και που μεταφράζεται σε μεγάλο οικονομικό κόστος αλλά και με επιπρόσθετα προβλήματα, κυρίως ψυχολογικά, που πολλές φόρες καταλήγουν ακόμα και σε νευρώσεις.

Οπωσδήποτε είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι η τρίχα είναι ένα φυσιολογικό και αναγκαίο εξάρτημα του δέρματος, που σκοπό έχει να μας προφυλάξει από το κρύο. Από την άλλη πλευρά θα πρέπει να έχουμε κατά νου ότι η εμφάνιση αυξημένης τριχοφυΐας μπορεί να αφορά ένα πιο σοβαρό πρόβλημα και να αποτελεί σύμπτωμα κάποιας υποκείμενης ενδοκρινικής ή άλλης νόσου για τη διερεύνηση της οποίας θα πρέπει να συμβουλευτούμε τον ειδικό γιατρό.

Η παρουσία αυξημένης τριχοφυΐας αφορά δύο νοσολογικές καταστάσεις που ορίζονται ως υπερτρίχωση και δασυτριχισμός.

Ο ορός υπερτρίχωση αναφέρεται σε καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από αυξημένη τριχοφυΐα, σε διάφορα σημεία του σώματος, με φυσιολογική όμως για το φύλο κατανομή. Αφορά και τα δύο φύλα (άνδρες και γυναίκες) και οφείλεται σε:

• Yπερβολική ευαισθησία των θυλάκων των τριχών στις ανδρικές ορμόνες (ανδρογόνα), που όμως εκκρίνονται σε φυσιολογικά για το αντίστοιχο φύλο επίπεδα.
• Yψηλά επίπεδα έκκρισης των ανδρογόνων ορμονών στο αίμα, που παρατηρούνται σε διάφορες ενδοκρινικές παθήσεις (των επινεφριδίων, των ωοθηκών, της υπόφυσης κ.α.). Ένα ποσοστό περίπου 10% των γυναικών παρουσιάζει αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων στο αίμα όπως τεστοστερόνη, που εμπλέκονται σε υπερτρίχωση και δασυτριχισμό.
• Oρισμένα φάρμακα όπως αντισυλληπτικά, ορμόνες, αναβολικά, κορτιζόνη κ.α.
• Tο αυξημένο βάρος και η παχυσαρκία είναι δυνατό να είναι η αιτία εμφάνισης υπερτρίχωσης.
• H εμμηνόπαυση μπορεί να είναι η αιτία αυξημένης τριχοφυΐας στις γυναίκες, γιατί παύουν να βρίσκονται κάτω από την επήρεια οιστρογόνων. Εδώ θα πρέπει βέβαια να αναφερθούμε και στην ιδιοπαθή υπερτρίχωση, που παρατηρείται σε ορισμένες φυλετικές ή εθνικές ομάδες, όπως επίσης και σε ορισμένες οικογένειες, όπου υπάρχει αυξημένη τριχοφυΐα, που αφορά αποκλειστικά και μόνο ένα ιδιαίτερο οικογενειακό ή φυλετικό χαρακτηριστικό και όχι παθολογία. Εμφανίζεται κυρίως στους λευκούς, λιγότερο στους μαύρους και ακόμα λιγότερο στους Ασιάτες.

Ο όρος δασυτριχισμός, από την άλλη πλευρά, αναφέρεται και αφορά μονό στις γυναίκες. Χαρακτηρίζει την κατάσταση εκείνη κατά την οποία έχουμε αυξημένη παρουσία τελικών τριχών (αυξημένη τριχοφυΐα) σε περιοχές του προσώπου και του σώματος των γυναικών, που κανονικά είναι άτριχες και φυσιολογικά η εμφάνιση τριχοφυΐας σ’ αυτές τις περιοχές αφορά μόνο τους άνδρες και την τοπική δράση των ανδρογόνων (περιοχές ανδρογονοεξαρτώμενες).

Τέτοιες περιοχές είναι το άνω χείλος, οι παρειές, η μέση γραμμή του στήθους, οι μαστοί, το υπογάστριο, η πλάτη, οι γλουτοί και η έσω επιφάνεια των μηρών.

Ο δασυτριχισμός οφείλεται:

• Σε ενδοκρινολογικές διαταραχές
• Στη λήψη διαφόρων φαρμάκων
• Ιδιοπαθής δασυτριχισμός

Στις ενδοκρινολογικές διαταραχές έχουμε κυρίως:

• Παθήσεις των επινεφριδίων και υπόφυσης: σύνδρομο Cushing, νόσος Cushing, έκτοπη παραγωγή ACTH, καλοήθεις και κακοήθεις όγκοι επινεφριδίων, υπόφυσης, συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων κλπ.
• Παθήσεις των ωοθηκών όπως: όγκοι ωοθηκών, σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών (PCO). Το σύνδρομο αυτό είναι η πιο συχνή αιτία εμφάνισης υπερτρίχωσης ή δασυτριχισμού στις γυναίκες και μπορεί να συνδυάζεται με ακμή, αλωπεκία, παχυσαρκία, ολιγοαμηνόρροια ή και αμηνόρροια, στειρότητα κλπ. Εργαστηριακά μπορεί να ανευρεθούν αυξημένα επίπεδα LH καθώς και του λόγου LH/FSH και αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων.
• Τα φάρμακα που μπορεί να προκαλέσουν μεγάλη αύξηση της τριχοφυΐας-δασυτριχισμό είναι κυρίως τα ανδρογόνα, τα αναβολικά στεροειδή, τα κορτικοστεροειδή σε συστηματική κυρίως χορήγηση αλλά και σε τοπική εφαρμογή με ηπιότερες όμως εκδηλώσεις. Επίσης άλλα φάρμακα (κυκλοσπορίνη, στρεπτομυκίνη, πενικιλλαμίνη, διφαινυλυδαντοΐνη κ.α.).
• Ο ιδιοπαθής δασυτριχισμός όπως και η ιδιοπαθής υπερτρίχωση, αφορά συγκεκριμένες φυλές ή οικογένειες και αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτών των φυλών ή οικογενειών χωρίς να υποκρύπτεται κάποια παθολογία.

Συνήθως οι ασθενείς που προσέρχονται στα διάφορα κέντρα αισθητικής ή στους δερματολόγους για να αντιμετωπίσουν και να απαλλαχτούν από την αυξημένη τριχοφυΐα, ανήκουν στις ομάδες ιδιοπαθούς υπερτρίχωσης ή δασυτριχισμού. Παρ’όλα αυτά, καλό είναι πριν τεθεί στον ασθενή η διάγνωση της ιδιοπαθούς αιτιολογίας να αποκλεισθεί πιθανή υποκείμενη νόσος που μπορεί να είναι και σοβαρή.

Η αξιολόγηση των ασθενών πρέπει να γίνεται με προσοχή και από ειδικούς γιατρούς-ενδοκρινολόγους. Ιδιαίτερα δε αν αναφέρεται αιφνίδια έναρξη της τριχοφυΐας, ταχεία εξέλιξη και συνεχώς επιδεινούμενη εικόνα ή αν η εμφάνιση της τριχοφυΐας συνοδεύεται στις γυναίκες από αλωπεκία, ακμή και διαταραχές της εμμήνου ρύσεως.

Θεραπευτική αντιμετώπιση της υπερτρίχωσης - δασυτριχισμού

Στην περίπτωση που εντοπιστεί υποκείμενη νόσος, ο ενδοκρινολόγος θα πρέπει πρωταρχικά να αντιμετωπίσει φαρμακευτικά το αίτιο, δηλαδή τη νόσο και δευτερευόντως ο ασθενής θα πρέπει να αντιμετωπίσει την τριχοφυΐα με αισθητικές μεθόδους.

Κατά τη συστηματική θεραπεία χορηγούνται, ανάλογα βέβαια και με τη νόσο:

• Αντιανδρογόνα (οξική κυπροτερόνη)
• Σπιρονολακτόνη η φιναστερίδη με σκοπό τη μείωση του ενζύμου 5-ρεδουκτάση, που ευθύνεται για τη μετατροπή της τεστοστερόνης σε διυδροξυτεστοστερόνη στο τρίχινο θυλάκιο
• Αντισυλληπτικά, που εμποδίζουν τη σύνθεση ανδρογόνων κυρίως από τις ωοθήκες αλλά κι από τα επινεφρίδια και οδηγούν σε μείωση των επίπεδων LH, FSH
• Κορτικοστεροειδή, στην περίπτωση της συγγενούς υπερπλασίας των επινεφριδίων. Στις περιπτώσεις βέβαια όγκων, που εντοπίζονται στις ωοθήκες ή στα επινεφρίδια και που παράγουν αυξημένη ποσότητα ανδρογόνων, η αντιμετώπιση είναι έκτος των άλλων και χειρουργική.

Μέθοδοι τοπικής αντιμετώπισης

• Ξύρισμα, κερί, χαλάουα
• Αποτριχωτικές κρέμες
• Ηλεκτρόλυση. Ακριβή και χρονοβόρα μέθοδος κατά την οποία καταστρέφεται ο θύλακας της τρίχας, δια μέσου της χορήγησης χαμηλής έντασης ηλεκτρικού ρεύματος
• Θερμόλυση. Μέθοδος παρόμοια με την ηλεκτρόλυση
• Φωτόλυση
• Ακτίνες Λέιζερ. Είναι η πιο σύγχρονη μέθοδος. Υπάρχουν διάφορα μηχανήματα με ακτίνες λέιζερ και συνεχώς βγαίνουν και πιο εξελιγμένα και ακριβή. Η λειτουργία τους βασίζεται στην αρχή ότι η δέσμη φωτός απορροφάται επιλεκτικά μόνο από τη ρίζα της τρίχας και προκαλεί θερμική νέκρωση του βολβού της τρίχας. Φαίνεται ότι είναι η περισσότερο αποτελεσματική μέθοδος, σχετικά ανώδυνη, που εφαρμόζεται σε όλα τα σημεία του σώματος και του προσώπου και φαίνεται επίσης ότι στους περισσότερους ασθενείς που την εφαρμόζουν έχει οριστικά αποτελέσματα.

Το συμπέρασμα που συνάγεται είναι ότι οι ασθενείς που εμφανίζουν αυξημένη τριχοφυΐα θα πρέπει αρχικά να συμβουλεύονται κάποιον ενδοκρινολόγο και στη συνέχεια, εφόσον θα έχει αποκλειστεί η περίπτωση ύπαρξης κάποιας υποκείμενης νόσου, μπορούν να προβούν στην αντιμετώπιση της τριχοφυΐας με τοπικές εφαρμογές και μεθόδους σε εξειδικευμένα κέντρα και κάτω από τη συνεχή και αυστηρή επίβλεψη των ειδικών.

Πηγές:
Ευαγγελία Κανάκη, Ενδοκρινολόγος, Τμήματος Ενδοκρινολογίας, Μεταβολισμού και Οστεοπόρωσης, Νοσοκομείο ΙΑΣΩ.