Ακανόνιστη περίοδος: Μπορεί να είναι φυσιολογική;

O κύκλος εμμήνου ρύσεως μιας γυναίκας έχει διάρκεια γύρω στις 28 ημέρες.

Κάθε μήνα το εσωτερικό στρώμα της μήτρας, το ενδομήτριο, παχαίνει υπό την επίδραση των γυναικείων ορμονών -οιστρογόνα και προγεστερόνη. Αν δεν υπάρξει εγκυμοσύνη σταματά η επίδραση των ορμονών και το ενδομήτριο «πέφτει». Η απόπτωση αυτή του ενδομητρίου από τη μήτρα προς τον κόλπο και τελικά έξω από το γυναικείο σώμα με τη μορφή της αιμορραγίας είναι η περίοδος.
Μέχρι να επουλωθεί πλήρως το ενδομήτριο και να αρχίσει να αναπτύσσεται περνούν άλλες 5-7 ημέρες κατά τις οποίες παρατηρείται η κολπική αιμορραγία. Καθώς τα αγγεία του ενδομητρίου επουλώνονται σταδιακά σταματάει και η περίοδος.

Θεωρούμε ότι ένας κύκλος μεταξύ 21-35 ημερών είναι φυσιολογικός. Αυτό σημαίνει ότι γυναίκες οι οποίες έχουν κύκλο 24 ή 32 ημερών με αποκλίσεις 2-3 ημερών είναι φυσιολογικές.

Η περίοδος είναι ουσιαστικά η χρονική διάρκεια που διαρκεί η αιμορραγία, δηλαδή κατά την οποία ανανεώνεται το ενδομήτριο. Αυτή η χρονική περίοδος διαρκεί 3-7 ημέρες στις περισσότερες γυναίκες και χαρακτηρίζεται από απώλεια αίματος που μπορεί να είναι από μικρή έως έντονη. Όταν λοιπόν λέμε ότι έχουμε ακανόνιστη περίοδο εννοούμε ότι έχει ένα εύρος μεγαλύτερο από 2 -3 ημέρες ή/και έρχεται σε πολύ αραιά ή σύντομα χρονικά διαστήματα.

Γενικά θεωρούμε ότι η ακανόνιστη περίοδος είναι:

• αιμορραγία που διαρκεί περισσότερες από 7 ημέρες (δυσλειτουργική αιμορραγία της μήτρας)
• έμμηνος ρύση με έντονη αιμορραγία (μηνομητρορραγία)
• περίοδος που έρχεται πολύ αραιά (περισσότερο από 35 μέρες)
• περίοδος που έρχεται πολύ συχνά (λιγότερο από 21 ημέρες)
• αμηνόρροια (εάν η καθυστέρηση είναι περισσότερο είναι 90 μέρες)

Τι μπορεί να επηρεάσει τη διάρκεια του κύκλου μιας γυναίκας;

• Εγκυμοσύνη και θηλασμός
• Έντονο στρες ή στενοχώρια
• Έντονη άσκηση
• Απότομη αλλαγή βάρους (αύξηση ή μείωση)
• Ορμονικές διαταραχές
  -των Γυναικολογιών ορμονών: FSH, LH, προγεστερόνη
  -της Προλακτίνης (υπερπρολακτιναιμία)
  -της λειτουργίας του θυρεοειδούς
• Πολυκυστικές ωοθήκες / Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών
• Εμμηνόπαυση / κλιμακτήριος
• Αντισυλληπτικά χάπια
• Άλλες φαρμακευτικές θεραπείες
• Πολύποδες μήτρας
• Ινομυώματα
• Συμφύσεις μήτρας
• Ενδομήτριο σπείραμα (σπιράλ).

Αναλυτικότερα, είναι προφανές ότι η εγκυμοσύνη, ο θηλασμός, η πρόωρη ή μη εμμηνόπαυση προκαλούν ορμονικές διαταραχές που επηρεάζουν τον κύκλο ή και τον σταματούν τελείως.

Επίσης, η απότομη αλλαγή βάρους, η έντονη άσκηση, η στενοχώρια, επηρεάζουν πάρα πολύ την έκκριση των γυναικολογικών ορμονών και μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και σε πλήρη αναστολή της περιόδου.
Μπορεί όμως η ανωμαλία στον κύκλο και η ορμονική ανωμαλία να προκληθεί από δυσλειτουργία της υπόφυσης (προλακτίνη), του θυρεοειδή, των ωοθηκών (πολυκυστικές ωοθήκες).

Ειδικά οι πολυκυστικές ωοθήκες, που είναι πολύ συχνό εύρημα στην Ελλάδα, έχουν μεγάλη ποικιλία στον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν τον κύκλο της γυναίκας και προκαλούν αντίστοιχη ανησυχία. Όμως πρέπει να γίνει κατανοητό ότι όσο εντυπωσιακή και αν είναι η επίπτωσή τους, είναι εύκολα αντιμετωπίσιμη.

Όλα αυτά διερευνώνται εύκολα με τον ορμονικό έλεγχο.

Τα αντισυλληπτικά χάπια αν δεν λαμβάνονται σωστά ή αν δεν ταιριάζουν με το ορμονικό προφίλ της γυναίκας μπορούν να προκαλέσουν διαταραχές, όπως επίσης τα φάρμακα που επηρεάζουν την έκκριση ορμονών (αντικαταθλιπτικά).
Σε επίπεδο ανατομικό, τα ινομυώματα και οι πολύποδες του ενδομητρίου προκαλούν είτε άστατη αιμορραγία εκτός της περιόδου, είτε πολύ έντονη αιμορραγία κατά την περίοδο. Το υπερηχογράφημα εύκολα αποκαλύπτει την ύπαρξή τους και η αντιμετώπιση είναι προφανώς χειρουργική με αφαίρεσή τους λαπαροσκοπικά ή υστεροσκοπικά.

Το ίδιο συμβαίνει και με αντισυλληπτικά σπιράλ τα οποία μπορεί να μετακινηθούν στη μήτρα και να προκαλούν μικρές ή μεγάλες αιμορραγίες. Και από μόνα τους όμως τα σπιράλ μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση της αιμορραγίας ή αντίστροφα σε αναστολή της περιόδου.

Τέλος, παλαιότερες επεμβάσεις στη μήτρα ενδεχομένως να έχουν δημιουργήσει συμφύσεις –κολλήματα-στο ενδομήτριο που λεπταίνουν και προκαλούν έντονη μείωση της αιμορραγίας ή και αμηνόρροια (σύνδρομο Asherman).
Ανάλογη με την αιτία της αλλαγής του κύκλου είναι και η θεραπεία. Φτάνει να γίνει η σωστή διερεύνησή της.

Το πρώτο που πρέπει να κάνει μια γυναίκα είναι να ενημερώσει τον γυναικολόγο της και αυτός να:

• λάβει πλήρες ιστορικό
• εξετάσει αν γίνεται λήψη φαρμάκων
• δει μήπως έχουμε κάποιες από τις αλλαγές στον τρόπο ζωής στις οποίες αναφερθήκαμε (αλλαγή βάρους, στρες κλπ)
• κάνει οπωσδήποτε διακολπικό υπερηχογράφημα
• πραγματοποιήσει ορμονικό έλεγχο

Σε θεραπευτικό επίπεδο, αντίστοιχη με τα ευρήματα είναι και η θεραπεία. Ο γυναικολόγος ενδεχομένως να ξεκινήσει ή να αλλάξει το αντισυλληπτικό χάπι που χρησιμοποιεί μια γυναίκα ή να την παραπέμψει σε ενδοκρινολόγο για το θυρεοειδή. Επίσης μπορεί να δώσει οδηγίες για το βάρος και τη ρύθμιση των πολυκυστικών ωοθηκών.

Είναι πιθανό να χρειάζεται υστεροσκόπηση προκειμένου να ελεγχθεί αν η μήτρα έχει πολύποδες στους οποίους οφείλονται οι μεγάλες αιμορραγίες ή συμφύσεις από παλαιότερες αποξέσεις.
Τέλος, αν υπάρχουν ινομυώματα θα γίνει λαπαροσκόπηση και θα αφαιρεθούν με ελάχιστο μετεγχειρητικό πόνο.