Οξεία γαστρεντερίτιδα: Πώς θα προφυλάξουμε τα παιδιά

Η οξεία γαστρεντερίτιδα αποτελεί πολύ συχνή λοίμωξη του πεπτικού συστήματος (στομάχου και εντέρου) στα παιδιά και προκαλείται κυρίως, σε ποσοστό 70%-80%, από ιούς (ροταϊούς, νοροϊούς, εντεροϊούς, αδενοϊούς), αλλά και από μικρόβια (σαλμονέλα, σιγκέλα, γερσίνια, καμπυλοβακτηρίδιο) ή παράσιτα. Οι ροταϊοί αποτελούν τη συχνότερη αιτία οξείας γαστρεντερίτιδας σε παιδιά μικρότερα των 5 χρόνων.

Η μετάδοση της νόσου γίνεται εύκολα από άτομο σε άτομο, μια που οι ιοί και τα βακτηρίδια αποβάλλονται στα κόπρανα και τον έμετο και επιβιώνουν στις μολυσμένες επιφάνειες για ώρες. Τα παιδιά μεταφέρουν τους λοιμογόνους παράγοντες φέρνοντας τα μολυσμένα χέρια τους στο στόμα ή πιάνοντας παιχνίδια, τα οποία πολύ σύντομα θα βρεθούν στο στόμα κάποιου άλλου παιδιού. Αλλά και οι ενήλικες που τα φροντίζουν μπορεί να μεταδώσουν τη νόσο από το ένα παιδί στο άλλο και από τον εαυτό τους στα παιδιά αν δεν τηρούν με επιμέλεια τους κανόνες υγιεινής.
Τα μικρόβια που αναπτύσσονται σε τροφές που δεν έχουν μαγειρευτεί ή δεν έχουν συντηρηθεί καλά, ευθύνονται -τα ίδια ή οι τοξίνες τους- για σημαντικό αριθμό γαστρεντερίτιδων. Οι ιοί μπορεί να μεταδοθούν και αερογενώς με την εισπνοή μολυσμένων σταγονιδίων.

Τα συμπτώματα

Η διάγνωση της οξείας γαστρεντερίτιδας στηρίζεται στην κλινική εικόνα αλλά και στο ιστορικό. Ο εργαστηριακός έλεγχος (καλλιέργεια κοπράνων) δεν είναι απαραίτητος, εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες που αφορούν σε μικρά παιδιά, ιδιαίτερα μικρότερα των 3 μηνών, ή όταν τα συμπτώματα είναι θορυβώδη, διαρκούν πολύ ή ο ασθενής είναι επηρεασμένος.

Τα συμπτώματα (ναυτία, έμετοι, διάρροιες, κοιλιακό άλγος και ενίοτε πυρετός) είναι συνήθως ήπια και αυτοπεριοριζόμενα μέσα σε 2-3 εικοσιτετράωρα. Λιγότερο συχνά μπορεί να προβάλει με βαρύτερη κλινική εικόνα, υψηλό πυρετό, πολλούς εμέτους και διάρροιες με πρόσμειξη αίματος, καθώς και σοβαρή αφυδάτωση. Στην περίπτωση αυτή απαιτείται εκτίμηση από τον παιδίατρο.

Η αντιμετώπιση

Η θεραπεία της οξείας γαστρεντερίτιδας στοχεύει στην πρόληψη και την αντιμετώπιση της αφυδάτωσης λόγω μεγάλης απώλειας υγρών και ηλεκτρολυτών. Αρχικά, για τις πρώτες 4-6 ώρες, χορηγούνται στο παιδί αποκλειστικά υγρά (ηλεκτρολυτικά διαλύματα) με βάση τις οδηγίες του παιδίατρου. Εάν πρόκειται για βρέφος που θηλάζει, δεν διακόπτεται ποτέ ο μητρικός θηλασμός. Ακολουθεί σταδιακή επανασίτιση, αποφεύγοντας αρχικά τις λιπαρές τροφές, τις φυτικές ίνες και τα καρυκεύματα.

Στην περίπτωση που ένα παιδί εμφανίζει σοβαρή αφυδάτωση ή όταν δεν μπορεί να λάβει επαρκή ποσότητα υγρών από το στόμα, συνιστάται η εισαγωγή του στο νοσοκομείο για παρεντερική χορήγηση υγρών. Δεν χορηγούνται στα παιδιά αντιδιαρροϊκά ή αντιεμετικά φάρμακα. Σπανίως είναι αναγκαία η χορήγηση αντιβιοτικών και πάντα κατά την κρίση του παιδιάτρου.

Στη γρηγορότερη ανάρρωση του πάσχοντος παιδιού, αλλά και στην αποφυγή μετάδοσης της νόσου και σε άλλα παιδιά, βοηθά ο περιορισμός στο σπίτι κατά την οξεία φάση της.

Κανόνες πρόληψης

Πέραν αυτών, η πρόληψη εξακολουθεί να αποτελεί το σπουδαιότερο μέτρο στην αντιμετώπιση της οξείας γαστρεντερίτιδας. Έτσι, η τήρηση των βασικών κανόνων υγιεινής από τους ενήλικες, καθώς και η εκπαίδευση των παιδιών προς αυτή την κατεύθυνση, είναι θεμελιώδεις.

Απαιτείται λοιπόν:

• Καλό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι, μετά τη χρήση της τουαλέτας, μετά την αλλαγή της πάνας ή μετά από επαφή με άτομο που κάνει έμετο ή έχει διάρροια.
• Καλό πλύσιμο των χεριών πριν από κάθε γεύμα, αλλά και πριν και μετά την προετοιμασία του.
• Σχολαστικός καθαρισμός των επιφανειών και των σκευών μαγειρέματος.
• Καλό πλύσιμο και μαγείρεμα των τροφών και κατανάλωση ασφαλούς πόσιμου νερού. Ιδιαίτερες προφυλάξεις προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να λαμβάνονται στις περιπτώσεις μετάβασης στο εξωτερικό, με υψηλό κίνδυνο λοίμωξης.
• Αποφυγή κοινής χρήσης προσωπικών αντικειμένων (πιάτα, ποτήρια κ.λπ.) και πλύσιμο των παιχνιδιών του πάσχοντος παιδιού.
• Αποφυγή άμεσης επαφής του πάσχοντος με πρόσωπα του περιβάλλοντός του (σπίτι, σχολείο, εργασία).

Τέλος πρέπει να γνωρίζουμε ότι για τους ροταϊούς υπάρχει διαθέσιμο εμβόλιο, που συμπεριλαμβάνεται στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμών και αποτελεί το καλύτερο μέτρο πρόληψης της γαστρεντερίτιδας από τους συγκεκριμένους ιούς, προστατεύοντας έτσι τις ευπαθείς ομάδες.
Παρά το γεγονός ότι η γαστρεντερίτιδα είναι μια συχνή και τις περισσότερες φορές ήπια λοίμωξη, η μη ορθή και έγκαιρη αντιμετώπισή της και κυρίως η μη τήρηση των κανόνων υγιεινής μπορεί να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο το μικρό ασθενή και το περιβάλλον του.

Πηγές:
Μαρία Μαυρικίου, Παιδίατρος, Εντατικολόγος, Επιμελήτρια Πολυδύναμης ΜΕΘ Παίδων ΜΗΤΕΡΑ