Αιτίες και λύσεις στις διαταραχές λόγου και ομιλίας των παιδιών

Της Ελισάβετ Κυριακοπούλου, M.S. CCC-SLP, Παθολόγου Λόγου και Ομιλίας

Η επιστήμη της Παθολογίας Λόγου και Ομιλίας έχει ως στόχο τη διάγνωση και αποκατάσταση διαταραχών επικοινωνίας (λόγου και ομιλίας) σε παιδιά και ενήλικες. Ο κλάδος επίσης περιλαμβάνει τη δυσφαγία (διαταραχές στην μάσηση και κατάποση). Οι μαθησιακές δυσκολίες όμως δεν αποτελούν αντικείμενο ενασχόλησης των λογοθεραπευτών, παρά μόνο σε επίπεδο ενίσχυσης κάποιων γλωσσικών δεξιοτήτων, όπως το λεξιλόγιο και η αφήγηση/ περιγραφή, οι οποίες μπορεί να επηρεάζουν τις μαθησιακές επιδόσεις του παιδιού.

Οι παθολόγοι λόγου και ομιλίας ή λογοθεραπευτές, με προπτυχιακές ή μεταπτυχιακές σπουδές στον κλάδο, ασχολούνται με μια πληθώρα διαταραχών επικοινωνίας, οι οποίες μπορεί να είναι αναπτυξιακές ή επίκτητες. Οι αναπτυξιακές αναφέρονται αμιγώς σε παιδιά και παρουσιάζονται από τη γέννηση (σύνδρομα, νευρολογικές παθήσεις, αυτισμός, βαρηκοΐα) ή κατά τα πρώτα παιδικά χρόνια (γλωσσική καθυστέρηση, φωνολογικές διαταραχές, τραυλισμός, ειδική γλωσσική διαταραχή) και οι επίκτητες αναφέρονται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες μετά από κάποια περιστατικά, όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, επιληπτική κρίση, απώλεια ακοής, ή κρανιοεγκεφαλική κάκωση, τα οποία επηρέασαν τη λειτουργία του λόγου ή και της ομιλίας.

Οι αρμοδιότητες του λογοπαθολόγου περιλαμβάνουν τόσο τη διάγνωση όσο και την αποκατάσταση των παραπάνω διαταραχών. Η συνεργασία με τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς και άλλους γιατρούς είναι απαραίτητη.

Οι γονείς είναι συνήθως οι πρώτοι ενήλικες οι οποίοι παρατηρούν μία πιθανή καθυστέρηση στην ανάπτυξη λόγου και ομιλίας του παιδιού τους. Η ομιλία του παιδιού μπορεί να μην είναι καθαρή ή το παιδί μπορεί να χρησιμοποιεί πιο απλές και σύντομες προτάσεις σε σύγκριση με άλλα συνομήλικα παιδιά.

Ένα παιδί μπορεί να έχει δυσκολία στην ανάπτυξη του λόγου και της ομιλίας του αν:

• έχει ιστορικό ωτίτιδων, επαναλαμβανόμενων και με διάρκεια, ή αν έχει νοσηλευθεί για μεγαλύτερο των 6 μηνών χρονικό διάστημα
• έχει διάγνωση διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής (αυτισμός), κάποιου συνδρόμου, νευρολογικών παθήσεων ή οργανικών νοσημάτων που επηρεάζουν τη γλωσσική λειτουργία.
• το παιδί δεν γίνεται κατανοητό, επειδή δεν μιλάει καθαρά, από τους φίλους του ή άλλους πέραν του άμεσου οικογενειακού περιβάλλοντος.
• το παιδί απογοητεύεται όταν προσπαθεί να επικοινωνήσει και αυτή η κατάσταση δεν βελτιώνεται με την πάροδο 1 – 3 μηνών.
• υπάρχει απόκλιση ενός χρόνου ή περισσότερο από τα πρότυπα γλωσσικής ανάπτυξης για την ηλικία του.
• τραυλίζει για διάστημα πάνω από 6 μήνες.
• δεν έχει επαρκή γλωσσικά ερεθίσματα από το περιβάλλον του κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του.

Κατά τη διάγνωση ο λογοπαθολόγος θα εκτιμήσει την ικανότητα του παιδιού να:

• Κατανοεί και να χρησιμοποιεί λέξεις – έννοιες.
• Χρησιμοποιεί λέξεις σε σωστά δομημένες προτάσεις.
  Χρησιμοποιεί το λόγο για διαφορετικούς επικοινωνιακούς σκοπούς (διάλογος, ερώτηση, περιγραφή, αφήγηση).
• Παράγει ήχους με ακρίβεια.
• Mιλά αβίαστα χωρίς διακοπές στη ροή της ομιλίας.
• Mιλά χωρίς να χρησιμοποιεί λάθος τη φωνή του.
• Nα επεξεργάζεται πληροφορίες και να εκτελεί εντολές.
• Nα συγκρατεί και να ανακαλεί στοιχεία ή πληροφορίες.
• Nα διακρίνει ακουστικά διαφορές και ομοιότητες ανάμεσα σε λέξεις.
• Επίσης εκτιμώνται οι ικανότητες του παιδιού να συγκεντρώνεται, να παίζει και να επικοινωνεί μη λεκτικά, καθώς και η συμπεριφορά του.

Η διαδικασία της αποκατάστασης μπορεί να είναι σύντομη έως και μακροχρόνια. Πρέπει να καταρτίζεται σαφές εξατομικευμένο θεραπευτικό πλάνο και να γίνεται επαναξιολόγηση όσο το παιδί προχωρά.

Η θεραπεία και η επιτυχία της δεν στηρίζονται μόνο στα τυπικά προσόντα του θεραπευτή και στο υλικό που θα χρησιμοποιήσει, αλλά στη δημιουργικότητα, την ευελιξία του και τη σχέση που θα αναπτύξει με το παιδί. Η πρόοδος επίσης εξαρτάται και από τη συνεργασία με τους γονείς του και το ρόλο που αυτοί μπορούν να παίξουν προκειμένου να διευκολύνουν και να καθοδηγήσουν σωστά το παιδί στο σπίτι.
Πρέπει πάντα να έχουμε στο νου μας ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό και για αυτό ατομικές διαφοροποιήσεις στο ρυθμό ανάπτυξης και ειδικές συνθήκες θα πρέπει να λαμβάνονται υπ’ όψιν.

Κέντρο SpeLL
Διεύθυνση: Αγγέλου Σικελιανού 4, Νέο Ψυχικό, 11525
Τηλέφωνα επικοινωνίας: 210 6772964 - Fax: 210 6772965
Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο: spell@otenet.gr 
Site: www.spell.gr