Πώς μπορώ να μάθω να λέω όχι και να διεκδικώ καλύτερα αυτό που θέλω;

Πόσες φορές έχεις νιώσει πως είσαι θεατής της δικής σου ζωής; Πώς αφήνεις τους άλλους να παίρνουν τις αποφάσεις για εσένα και εσύ κάνεις απλά αυτό που σου λένε και όχι αυτό που θέλεις εσύ; Πόσες φορές έχεις ευχηθεί να μπορούσες να φωνάξεις ένα δυνατό “όχι” και να διεκδικούσες καλύτερα τις ανάγκες σου; Εάν αναγνωρίζεις τις παραπάνω σκέψεις, τότε ανήκεις στην κατηγορία των μη διεκδικητικών ανθρώπων.

Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά του διεκδικητικού ανθρώπου;

Η διεκδικητική συμπεριφορά αποτελεί μία βασική επικοινωνιακή δεξιότητα. Ουσιαστικά το άτομο εκφράζει και υποστηρίζει ανοιχτά τις σκέψεις και τις επιθυμίες του σεβόμενο όμως πάντα τη διαφορετική γνώμη των άλλων. Η συμπεριφορά αυτή στηρίζεται στον αμοιβαίο σεβασμό, καθώς το άτομο σέβεται τόσο τον εαυτό του υποστηρίζοντας τις απόψεις και τα συναισθήματά του, όσο και το δικαίωμα του συνομιλητή του να εκφράσει μία διαφορετική σκέψη. Το άτομο που ξέρει να διεκδικεί δεν είναι ούτε παθητικό (δεν εκφράζει ποτέ τις ανάγκες του) αλλά ούτε και επιθετικό (δε σέβεται τα δικαιώματα του συνομιλητή του πάρα μόνο τα δικά του).

Τα άτομα που ξέρουν πότε πρέπει να λένε όχι και πότε πρέπει να διεκδικούν έχουν αυξημένη αυτοπεποίθηση και βιώνουν χαμηλά ποσοστά άγχους και κατάθλιψης. Εκφράζοντας ανοιχτά και με σεβασμό στο συνομιλητή την άποψή τους κερδίζουν τη συμπάθεια των υπολοίπων, έχουν ευρύτερο δίκτυο κοινωνικών επαφών και καλύτερες ποιοτικά διαπροσωπικές σχέσεις.

Τι μπορείς να κάνεις λοιπόν εσύ για να διεκδικείς καλύτερα αυτό που θέλεις;

• Έκφρασε ανοιχτά τις σκέψεις και τα συναισθήματά σου. Μη θεωρείς πως κάποιος θα διαβάσει τη σκέψη σου και θα καταλάβει τι θέλεις εσύ και τι όχι χωρίς να του έχεις μιλήσει για αυτό. Εσύ πρέπει να το κάνεις. Με σαφήνεια, ειλικρίνεια και σεβασμό μίλησε για τα συναισθήματά σου. Χρησιμοποίησε φράσεις που αρχίζουν με το Εγώ. Για παράδειγμα αντί να πεις «κάνεις λάθος» πες «εγώ διαφωνώ». Με τον τρόπο αυτό μοιράζεσαι την άποψή σου χωρίς όμως να κατηγορείς το συνομιλητή σου. Εάν φοβάσαι πως σε μία συγκεκριμένη περίσταση δε θα μπορέσεις να πεις αυτό που θέλεις, τότε μπορείς να εξασκηθείς από πριν. Έτσι, θα βρίσκεσαι σε μεγαλύτερη ετοιμότητα.
• Μάθε να λες όχι. Συχνά οι άνθρωποι φοβούνται να πουν όχι γιατί δε θέλουν να θεωρηθούν εγωιστές. Σε καμία περίπτωση όμως αυτό δεν ισχύει. Είναι πολύ σημαντικό για μία υγιή σχέση να υπάρχουν σαφή όρια και να μη γίνεται κάποιος από τους δύο θύμα εκμετάλλευσης συνεχώς. Είναι δικαίωμά σου αν θέλεις να βοηθήσεις ή όχι τον άλλο, αν θα κάνεις μία εξυπηρέτηση ή όχι, αν θα αναλάβεις παραπάνω επαγγελματικές υποχρεώσεις χωρίς να πληρωθείς για αυτό. Εάν λοιπόν σου ζητήσουν μία χάρη και εσύ δε θέλεις να την κάνεις, απάντησε όχι με σαφή τρόπο αιτιολογώντας την άρνησή σου (εάν το κρίνεις σκόπιμο για τη συγκεκριμένη περίσταση). Εάν δε σεβαστείς εσύ αυτό που θέλεις ποιος περιμένεις να το κάνει;
• Σταμάτα να προσπαθείς να τους ικανοποιήσεις όλους και μη νιώθεις ενοχές. Αυτός είναι ίσως ο βασικότερος λόγος που δεν είσαι διεκδικητικός. Προσπαθείς να τους ικανοποιήσεις όλους, αφήνοντας πίσω τις δικές σου ανάγκες και επιθυμίες και όταν δεν ικανοποιείς κάποιον νιώθεις ενοχές. Οφείλεις όμως να εστιάσεις στις δικές σου ανάγκες και όχι μόνο στις ανάγκες των άλλων. Σίγουρα οι πολλές και έντονες συγκρούσεις με τους άλλους δεν είναι επιθυμητές, όταν όμως δεν υπάρχει άλλος τρόπος, είναι πιο ωφέλιμες από την υιοθέτηση μίας παθητικής στάσης. Μην ξεχνάς πως «η διεκδικητική συμπεριφορά όταν διέπεται από σεβασμό για το συνομιλητή δεν είναι λανθασμένη αλλά υγιής επιλογή»!

Να θυμάσαι πως για να μάθεις να διεκδικείς χρειάζεσαι αρκετό χρόνο, πολλή εξάσκηση και υπομονή. Έχουν περάσει τόσα πολλά χρόνια που έλεγες ναι σε όλα και δεν εξέφραζες ποτέ τις επιθυμίες σου που δεν μπορείς από τη μία ημέρα στην άλλη να γίνεις διεκδικητικός. Επίσης, θυμήσου πως τα άτομα που τόσα χρόνια σε «εκμεταλλεύονταν» δε θα καλωσορίσουν την αλλαγή της συμπεριφοράς σου, οπότε οφείλεις να προετοιμαστείς και για αυτό. Κλείνοντας μην ξεχνάς τα λόγια του Randy Paterson: «η διεκδικητική συμπεριφορά επισφραγίζει την παρουσία σου σε μία σχέση»!