Εξάρτηση από το διαδίκτυο: Όσα πρέπει να γνωρίζετε

Υπάρχουν πολλών ειδών εθισμοί που θα αντιμετωπίσουμε στη ζωή μας. Τις περισσότερες φορές μιλάμε για αλκοόλ, ναρκωτικά και κάπνισμα, μιας και αποτελούν τις σοβαρότερες – και πιο θανάσιμες – απειλές. Υπάρχει, όμως, τα τελευταία χρόνια, και ένας άλλος εθισμός, του οποίου τα ποσοστά ολοένα και αυξάνονται· μιλάμε για τον εθισμό στο διαδίκτυο. 

Εθισμένος στο διαδίκτυο θεωρείται κάποιος που περνάει τόση πολλή ώρα μπροστά από έναν υπολογιστή ή μια ηλεκτρονική συσκευή, που έχει αρχίσει να αντιμετωπίζει προβλήματα στην υγεία, την δουλειά, τα οικονομικά και τις σχέσεις του. Και οι ειδικοί πιστεύουν πως αυτός ο εθισμός μπορεί να έχει παρόμοια τραγικά αποτελέσματα με τον εθισμό στα ναρκωτικά και στον τζόγο, δημιουργώντας νευρολογικές επιπλοκές, ψυχολογικές διαταραχές και κοινωνικά προβλήματα.

Πόσο συχνός είναι, όμως;

Ο εθισμός στο διαδίκτυο δεν έχει μελετηθεί τόσο εκτενώς όσο άλλα προβλήματα ψυχολογικής φύσεως, άρα το μόνο που μπορούμε να κάνουμε είναι εικασίες. Μια πρόσφατη μελέτη ανέφερε πως ο εθισμός στο διαδίκτυο μπορεί να πλήττει μέχρι και το 8,2% των Αμερικανών. Στις νεότερες ηλικίες, υπολογίζεται πως ένα 18% των φοιτητών μπορεί να είναι εθισμένοι στο internet. Επιπλέον, παρατηρείται ότι, ενώ ο καθένας μπορεί να εθιστεί, τα περισσότερα κρούσματα είναι άντρες, από την εφηβική ηλικία, μέχρι την δεκαετία των τριάντα.

Παράγοντες κινδύνου

Οι άνθρωποι που εθίζονται στο διαδίκτυο αντιμετωπίζουν ήδη προβλήματα κοινωνικής αποξένωσης, συνήθως, και δυσκολίες στη δημιουργία υγιών διαπροσωπικών σχέσεων. Επίσης, οι άνθρωποι που ήδη αντιμετωπίζουν κάποιον εθισμό έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εθιστούν και στο internet. Τα δυσάρεστα αποτελέσματα αυτού του εθισμού μπορούν να είναι τα εξής:

• Κατάθλιψη
• Αυξημένο άγχος
• Επιθετικότητα
• Ψύχωση
• Κοινωνική αποξένωση
• Δυσκολίες στον έλεγχο των παρορμήσεων
• Τάση προς άλλους εθισμούς, όπως αλκοόλ και ναρκωτικά

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Όπως και στις περισσότερες μορφές εθισμού, για να θεωρήσουμε κάτι ως σύμπτωμα, πρέπει να ξεπερνά το επίπεδο απλής απασχόλησης ή χόμπι. Τα συμπτώματα μπορούν να είναι τα εξής:

• Κακή απόδοση στο σχολείο ή στη δουλειά
• Μειωμένες επαφές με οικογένεια και φίλους
• Έλλειψη ενδιαφέροντος για άλλα χόμπι
• Αισθήματα άγχους ή κατάθλιψης όταν βρισκόμαστε offline
• Οργισμένη ή αμυντική αντίδραση όταν κάποιος σχολιάσει τη συμπεριφορά μας
• Προσπάθεια απόκρυψης του πόση ώρα περνάμε όντως στο διαδίκτυο

Οι άνθρωποι που πάσχουν από εθισμό στο internet μπορεί να ασχολούνται με τις ακόλουθες δραστηριότητες όταν βρίσκονται online:

• Ηλεκτρονικά παιχνίδια
• Τζόγο
• Χρηματιστήριο
• Online αγορές
• Ιστοσελίδες γνωριμιών
• Διαδικτυακό σεξ ή πορνογραφία
• Κοινωνικά δίκτυα

Πολλές από αυτές τις δραστηριότητες μπορεί να έχουν σοβαρότατα αποτελέσματα αν συμβαίνουν σε υπερβολικό βαθμό – σε προσωπικό αλλά και οικονομικό επίπεδο.

Σύνδρομο στέρησης

Όπως και οι υπόλοιποι εθισμοί, ο εθισμός στο διαδίκτυο προκαλεί την έκκριση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Αυτό σημαίνει πως, όταν γίνει προσπάθεια ελάττωσης του χρόνου που το άτομο περνάει online, μπορεί να υπάρξουν συμπτώματα στέρησης. Μερικά από αυτά είναι η κατάθλιψη, η ευερεθιστικότητα, το αυξημένο στρες, η αϋπνία και οι αλλαγές στην διάθεση και – σε σπάνιες περιπτώσεις – ψυχωσικά επεισόδια.

Πώς γίνεται διάγνωση;

Υπάρχουν διάφορα ερωτηματολόγια που προσπαθούν να διαγνώσουν με επιστημονική ακρίβεια τον εθισμό στο διαδίκτυο, αλλά μέχρι στιγμής κανένα από αυτά τα συστήματα δεν υποστηρίζεται από κάποια έρευνα. Πάντως, κάποιες ενδεικτικές ερωτήσεις είναι οι εξής:

• Ασχολείστε τακτικά με το διαδίκτυο;
• Μπορείτε να αντισταθείτε στην επιθυμία να χρησιμοποιήσετε το διαδίκτυο;
• Έχετε την ανάγκη να χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο για συγκεκριμένο αριθμό ωρών, ώστε να νιώσετε ικανοποίηση;
• Όταν δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το διαδίκτυο, βιώνετε αισθήματα άγχους, οργής ή βαρεμάρας;
• Όταν δεν βρίσκεστε σε καλή διάθεση, στρέφεστε στο internet για βοήθεια;
• Μένετε στο διαδίκτυο περισσότερες ώρες από όσες σκοπεύετε;
• Έχετε προσπαθήσει να περιορίσετε τη χρήση του διαδικτύου και αποτύχατε
• Έχετε βιώσει σωματικά συμπτώματα υπερβολικής χρήσης του διαδικτύου, όπως πόνο στη μέση και κούραση στα μάτια;
• Eξακολουθείτε να παραμένετε online, παρά τα συμπτώματα;
• Όταν βρίσκεστε στο διαδίκτυο, παραβαίνετε κάποιους νόμους;

Πώς αντιμετωπίζεται ο εθισμός στο διαδίκτυο;

Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο εθισμός στο internet δημιουργείτε σαν μέσο διαφυγής από άλλα προβλήματα, όπως το άγχος και η κατάθλιψη. Έτσι, αντικαταθλιπτικά και φάρμακα κατά του άγχους ίσως να μπορούν να βοηθήσουν. Συμβουλευθείτε τον γιατρό σας, και θα σας πει αν χρειάζεστε φαρμακευτική αγωγή. Επιπλέον, η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει με τα συμπτώματα που εμφανίζονται, όπως και η συμπεριφοριστική θεραπεία.

Σε κάθε περίπτωση, το διαδίκτυο παίζει τεράστιο ρόλο στις ζωές μας και, ακόμα και σε περιπτώσεις σοβαρού εθισμού, η θεραπεία δεν έχει σκοπό να εξαλείψει εντελώς τη χρήση του από το άτομο, παρά μόνο να επιτευχθεί ένας περιορισμός που θα επιτρέπει στο άτομο να λειτουργεί φυσιολογικά.