Σχέσεις: Ποια είναι η σημασία των ορίων;

Η θέσπιση ξεκάθαρων προσωπικών ορίων αποτελεί το κλειδί για τη διασφάλιση υγιών, ισότιμων και υποστηρικτικών διαπροσωπικών σχέσεων. Τα όρια αποτελούν το μέτρο του σεβασμού και της εκτίμησης που δείχνουμε απέναντι στον ίδιο μας τον εαυτό. Ορίζουν ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές από τους ανθρώπους γύρω μας και ποιες όχι. Στις στενές διαπροσωπικές μας σχέσεις τις περισσότερες φορές θεωρούμε πως τα όρια δεν είναι απαραίτητα, καθώς έχει επικρατήσει η αντίληψη πως αυτά δεν αποτελούν ένδειξη αγάπης και εμπιστοσύνης. Στην πραγματικότητα όμως τα πράγματα διαφέρουν από την παραπάνω άποψη.

Όλες οι υγιείς και ισορροπημένες διαπροσωπικές σχέσεις χαρακτηρίζονται από όρια. Και πώς ορίζεται το όριο; Ως η λεπτή γραμμή που ορίζει πού τελειώνει ο δικός μας χώρος και πού αρχίζει του συντρόφου μας. Όταν τα όρια είναι καθορισμένα και γίνονται σεβαστά και από τις δύο πλευρές, τότε και οι δύο σύντροφοι υπολογίζουν ο ένας τον άλλο, τις ανάγκες και τα συναισθήματά του.

Όταν όμως ο αμοιβαίος αυτός σεβασμός δεν υπάρχει και από τις δύο πλευρές αρχίζουν τα προβλήματα στη σχέση, καθώς αρκετά συχνά οι σύντροφοι παίρνουν ως δεδομένο πως ότι αρέσει σε αυτούς αρέσει και στον άλλο (π.χ. από τη στιγμή που εμένα μου αρέσει αυτό το είδος μουσικής και θέλω να πάω στη συγκεκριμένη συναυλία, τότε θα πρέπει να αρέσει και στο σύντροφό μου).

Πριν προχωρήσουμε όμως στους τρόπους που μπορούμε να θέσουμε τα προσωπικά μας όρια, είναι πολύ σημαντικό να διακρίνουμε εκείνους τους τύπους ορίων που δεν είναι βοηθητικοί:

• Τα όρια που είναι απόλυτα και εμπεριέχουν τις λέξεις «ποτέ» και «πάντα» («δεν πρέπει ποτέ να μου αντιμιλάς»).
• Τα όρια που είναι ασαφή («δεν πρέπει να ξοδέψουμε πολλά χρήματα αυτό το μήνα»).
• Τα όρια που εμπεριέχουν διπλό μήνυμα («εσύ δεν έχεις δικαίωμα να φέρεσαι με αυτό τον τρόπο αλλά εγώ όποτε θελήσω μπορώ να συμπεριφέρομαι έτσι»).

Πώς μπορείς λοιπόν εσύ να θέσεις τα δικά σου προσωπικά όρια δείχνοντας σεβασμό στον εαυτό σου αλλά και στο/η σύντροφό σου;

• Βελτίωσε την αυτογνωσία σου. Το πρωταρχικό βήμα στη θέσπιση των ορίων αποτελεί η συνειδητοποίηση και αναγνώριση του τι σου αρέσει και τι όχι, των συμπεριφορών με τις οποίες νιώθεις άνετα και αυτών που δεν αισθάνεσαι άνετα αλλά και του πώς θα ήθελες να σου συμπεριφερθούν οι άνθρωποι γύρω σου σε συγκεκριμένες καταστάσεις.
• Έκφρασε ξεκάθαρα τις ανάγκες σου. Μόλις συνειδητοποιήσεις τι είναι αυτό που έχεις ανάγκη, έκφρασέ το στο σύντροφό σου ανοιχτά. Τις περισσότερες φορές η παραβίαση των ορίων μας συμβαίνει γιατί δεν έχουμε ξεκαθαρίσει τι είναι αυτό που έχουμε ανάγκη. Πώς μπορούμε να περιμένουμε τον σύντροφο μας να καταλάβει τι είναι αυτό που εμείς έχουμε ανάγκη χωρίς να του το πούμε;
• Να είσαι συγκεκριμένος και άμεσος. Οι πιο πρόσφατες επιστημονικές έρευνες πάνω στα όρια υπογραμμίζουν πως όσο πιο συγκεκριμένος είσαι όταν εκφράζεσαι και θέτεις το όριό σου, τόσο ευκολότερα μπορεί να γίνεται κατανοητό και σεβαστό από τον άνθρωπο που έχεις απέναντί σου (π.χ. «θέλω να ακούσω πώς ήταν η μέρα σου στη δουλειά. Σε δέκα λεπτά που τελειώνω με τα email μου όλη η προσοχή μου είναι δική σου»).
• Να χρησιμοποιείς το «Εγώ» μπροστά από κάθε σου πρόταση. Μέσα από έρευνες στο πεδίο των διαπροσωπικών σχέσεων έχει παρατηρηθεί πως όταν ξεκινάμε τις φράσεις μας με το «εγώ» αντί για το «εσύ» ο άνθρωπος που έχουμε απέναντί μας αισθάνεται πιο άνετα και δεν μπαίνει σε θέση άμυνας (π.χ. θα το εκτιμούσα πολύ εάν…, νιώθω ότι…, θα μου άρεσε εάν…)

Μέσα στο πέρασμα του χρόνου δεν είναι λίγες οι φορές που τα όρια μας επαναπροσδιορίζονται, καθώς οι ανάγκες και τα θέλω μας αλλάζουν. Για παράδειγμα μπορεί ο χρόνος που αφιερώνουμε στους φίλους μας να μειωθεί, λόγω αυξημένων επαγγελματικών υποχρεώσεων. Αυτό που πρέπει να κρατήσεις στο νου σου είναι ότι αρκετές φορές οι άνθρωποι γύρω σου δεν χαίρονται με τις αλλαγές που συμβαίνουν και τα όρια που βάζεις, καθώς αλλάζουν οι ισορροπίες. Μην ξεχνάς, πως εσύ είσαι ο μόνος που μπορείς να προστατεύσεις τον εαυτό σου και να θέσεις τα όρια που έχεις ανάγκη. Καλή σου επιτυχία!