Η προετοιμασία ενός παιδιού για το νοσοκομείο

Γράφει η Ελισσάβετ Κάλμπαρη, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια, calbari@otenet.gr 

Οι ιατρικές διαδικασίες αλλά και η νοσηλεία αναστατώνουν όλη την οικογένεια και όχι μόνο το παιδί που νοσηλεύεται.

Οι αντιδράσεις από τη μεριά των παιδιών είναι πολλές και καθορίζονται από παράγοντες όπως προσωπικότητα, αναπτυξιακό και γνωστικό επίπεδο, ύπαρξη προγενέστερων οδυνηρών εμπειριών νοσηλείας και ιατρικών εξετάσεων.

Η νοσηλεία ενός παιδιού φαντάζει ως πρόκληση στους γονείς, αναφορικά με τις αντοχές και τους μηχανισμούς αντιμετώπισης και άμυνάς τους, ως προς το άγχος Καλούνται να αντιμετωπίσουν το φόβο του παιδιού τους για το νοσοκομείο, το κλάμα και τον πόνο που θα βιώσει, με αποτέλεσμα να νιώθουν πολλές φορές οι ίδιοι ένοχοι και αβοήθητοι μήν ξέροντας τι να κάνουν και πώς να συμπεριφερθούν.

Ενημερώνοντας το παιδί για το νοσοκομείο

Πολλοί γονείς αγχώνονται για το πώς και πότε θα ενημερώσουν το παιδί τους σχετικά με τη νοσηλεία του. Οι γονείς πολλές φορές αποκρύπτουν την αλήθεια στο παιδί, θεωρώντας ότι κατά αυτό τον τρόπο θα το προφυλάξουν. Είναι ο δικός τους φόβος για το νοσοκομείο, που τους ωθεί να μήν πούνε την αλήθεια στο παιδί.

Όταν δεν υπάρχει σωστή ενημέρωση για τη νοσηλεία, παρερμηνεύεται η έννοια νοσοκομείο, δημιουργούνται λανθασμένες εντυπώσεις που διοχετεύονται στον κόσμο της φαντασίας του παιδιού και προκαλούν αναστάτωση και φόβο.

Ο τρόπος προσέγγισης και ενημέρωσης του παιδιού πρέπει να γίνεται με μικρές επαναλαμβανόμενες συζητήσεις, για παιδιά μικρής ηλικίας, ή με μια μόνο μεγάλη συζήτηση σε μεγαλύτερα παιδιά. Ο τρόπος επιλογής της ενημέρωσης πρέπει να είναι επίσης συνάρτηση της ιδιοσυγκρασίας του παιδιού.

Άλλοι παράγοντες που πρέπει να γνωρίζει ο γονιός όταν ενημερώνει το παιδί

• Ο τόνος της φωνής όταν ενημερώνει το παιδί, πρέπει να είναι ήρεμος και χαλαρός.
• Η τοποθεσία όπου θα γίνει η συζήτηση μπορεί να είναι ένας χώρος που συνηθίζει να παίζει το παιδί, όπως στο δωμάτιό του ή οπουδήποτε αλλού νιώθει άνετα και οικεία.
• Το παιδί πρέπει να ενημερωθεί για το χρονικό διάστημα που θα παραμείνει στο νοσοκομείο και να διευκρινιστεί ότι θα κοιμηθεί εκεί το βράδυ και όχι στο σπίτι. Σε περίπτωση που ο γονιός δεν γνωρίζει τις μέρες νοσηλείας, καλό είναι να υποσχεθεί στο παιδί ότι μόλις μάθει, θα το ενημερώσει.
• Οι λέξεις που θα χρησιμοποιήσει ο γονιός προκειμένου να περιγράψει στο παιδί το νοσοκομείο, πρέπει να είναι απλές και κατανοητές.
  Το αναπτυξιακό στάδιο και η ηλικία του παιδιού καθορίζουν την ικανότητά του να κατανοήσει ιατρικούς όρους και περιγραφές. Οι λέξεις και εκφράσεις επομένως που θα χρησιμοποιήσει ο γονιός, πρέπει να συμβαδίζουν με το γνωστικό επίπεδο του παιδιού.
  Στις περιγραφές, του ‘τι είναι νοσοκομείο’ και ‘ιατρικές εξετάσεις’, καλό είναι να αποφεύγονται οι 'σκληρές' λέξεις. Παράδειγμα περιγραφής για τις ‘ενέσεις’ θα μπορούσε να είναι : ‘ένα μικρό τσίμπημα που θα κάνει η νοσοκόμα στο χέρι για να πάρει τον πόνο και γνα γίνεις καλά’ αντί ‘μια σύριγγα με υγρό που θα τρυπήσει το δέρμα και θα μπει το υγρό φάρμακο μέσα στο σώμα για να περάσει ο πόνος’.

Όταν προετοιμάζουμε το παιδί για το νοσοκομείο και του εξηγούμε τι είναι το νοσοκομείο, οι περιγραφές σε καταστάσεις που θα βιώσει πρέπει να βασίζονται στις αισθήσεις του, σε οτιδήποτε δηλαδή μπορεί να νιώσει, να ακούσει, να μυρίσει και να δεί.

Είναι σημαντικό να αναφερόμαστε σε αισθήσεις και συναισθήματα που τα οποία δεν αποτελούν αφηρημένες έννοιες. Τα παιδιά θέλουν να γνωρίζουν:

• πώς θα δείχνει το νοσοκομείο,
• πώς θα είναι οι ιατροί και τι θα φοράνε,
• πώς θα είναι τα δωμάτια και αν θα έχει και άλλα παιδιά καθώς και
• πώς είναι τα ιατρικά εργαλεία που θα έχει ο ιατρός και
• πώς θα μυρίζουν τα φάρμακα και ο χώρος του νοσοκομείου γενικότερα.

Ίσως οι παραπάνω πληροφορίες να μήν θεωρούνται σημαντικές για τον γονιό. Για το παιδί όμως είναι το σημαντικότερο στάδιο, προκειμένου να δεχθεί τη νοσηλεία αδιαμαρτύρητα. Κατά αυτό τον τρόπο όλες οι ανησυχίες και οι προβληματισμοί του θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν.

Στις περιγραφές, πρέπει να διευκρινίζεται στο παιδί ότι θα κοιμηθεί στο νοσοκομείο το βράδυ και ότι ο γονιός θα μείνει μαζί του στο ίδιο δωμάτιο μέχρι να επιστρέψουν και πάλι μαζί στο σπίτι.
Οι περιγραφές πρέπει να είναι σαν κάτι φυσικό που μπορεί να συμβεί και σε άλλα παιδιά και ότι δεν είναι κάτι που θα διαρκέσει για πάντα αλλά για λίγο, μέχρι να 'φτιάξουν οι γιατροί το σώμα μας'.

Σημαντικά σημεία στην προετοιμασία ενός παιδιού για το νοσοκομείο μέσω του γονέα είναι να:

• Κάνετε ερωτήσεις στο παιδί σας για να ελέγξετε αν κατανόησε τα όσα αναφέρετε
• Απενοχοποιήστε το παιδί από λανθασμένες εντυπώσεις για το λόγο που νοσηλεύτηκε
• Ενθαρρύνετε το διάλογο του παιδιού με το νοσηλευτικό προσωπικό
• Προβάλλετε στο παιδί μηχανισμούς και τεχνικές αντιμετώπισης του στρές

Οδηγίες για τον γονιό

• Κρατάτε το χέρι του παιδιού όταν νιώθει αγχωμένο
• Χρησιμοποιείτε ήπιο τόνο στη φωνή σας όταν του μιλάτε
• Καθοδηγήστε το παιδί στις τεχνικές χαλάρωσης που μπορεί να χρησιμοποιήσει, π.χ. τεχνικές αναπνοής, θετική αναπαράσταση
• Χρησιμοποιήστε μια φανταστική εικόνα για να του αποσπάσετε τη σκέψη τη στιγμή που βιώνει μεγάλο άγχος για μια εξέταση
• Διαβεβαιώστε το ότι οι γιατροί είναι καλοί, θέλουν το καλό του και ότι εσείς τους εμπιστεύεστε.
  

Οδηγίες για τα παιδιά

• Να ακούει μουσική
• Να προσποιείται ότι σβήνει τα κεράκια στην τούρτα γενεθλίων του όταν είναι να πάρει βαθιά αναπνοή και εκπνοή (π.χ. για την ένεση)
• Να λέει ιστορίες από το σχολείο ή το καλοκαίρι με τους φίλους του
• Να τραγουδάει αγαπημένα τραγούδια
• Να μετράει ανάποδα μέχρι να τελειώσει η δοκιμασία που τον αγχώνει
• Να αναπνέει βαθιά
• Να προσποιείται ότι είναι η αγαπημένη του κούκλα που κάνει την εξέταση και να τη συμβουλεύει τι να κάνει, για να αισθανθεί καλύτερα.