Στην "πτέρυγα COVID-19" των κοιμητηρίων Αναστάσεως του Κυρίου στη Θέρμη Θεσσαλονίκης υπάρχει ακόμη και σήμερα κινητικότητα, παρά το γεγονός ότι εδώ και τουλάχιστον δύο χρόνια δεν επιβάλλεται ειδικός χώρος ταφής για τους νεκρούς του κορωνοϊού. "Οι κηδείες COVID γίνονται ακόμα εκεί", μας πληροφορεί ο υπάλληλος στην είσοδο, κάτι που επιβεβαιώνει και ο ιερέας που συναντάμε στον χώρο των ειδικών ταφών, στο βορειοανατολικό άκρο των κοιμητηρίων. "Την περασμένη εβδομάδα έγινε εδώ άλλη μια", λέει, αν και όπως διευκρινίζει, οι κηδείες δεν θυμίζουν σε τίποτα το απόκοσμο σκηνικό του 2020 και του 2021.

Ένας μεσήλικας άνδρας φτάνει με το αυτοκίνητο στην τεράστια πτέρυγα με τους 1.300 ειδικούς ταφώνες, για να αφήσει ένα λουλούδι και να περιποιηθεί το μνήμα της μητέρας του που κήδεψε εκεί το 2021. "Την έθαψαν μέσα σε έναν φάκελο. Δεν θέλω να τα θυμάμαι", μας λέει, ανακαλώντας στη μνήμη τις μέρες της απώλειας και διατυπώνει την αγωνία του: "Δεν ξέρω πότε θα λιώσει το σώμα της έτσι που την είχαν σε διπλό σάκο, με το φέρετρο τυλιγμένο σε νάιλον. Παρόλο που έχουμε οικογενειακό τάφο, δεν μας επέτρεψαν να την πάμε εκεί".

Το iatronet.gr ρώτησε τον Δήμο Θεσσαλονίκης και εκπροσώπους των γραφείων τελετών για το σημερινό καθεστώς ταφών θυμάτων του κορωνοϊού, για τις εγκυκλίους που προκάλεσαν σύγχυση αναφορικά με τα πρωτόκολλα στις αρχικές φάσεις της πανδημίας, αλλά και για ένα κοινωνικό ζήτημα που "θα βρούμε μπροστά μας", όπως προβλέπουν πολλοί, τα επόμενα χρόνια. Ήδη, έχουν αρχίσει οι συζητήσεις και οι προβληματισμοί για το αν θα ήταν σκόπιμο να γίνει κάποια παρέμβαση εκ των υστέρων, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία της αποσύνθεσης των σωμάτων των νεκρών.

Οι κηδείες της καραντίνας

Η εμπειρία μιας κηδείας COVID στην αρχή της πανδημίας δεν είναι κάτι που ξεχνιέται από όσους - λίγους κοντινούς συγγενείς- τη βίωσαν από κοντά: Ντυμένοι με τις ολόσωμες λευκές στολές, οι υπάλληλοι του γραφείου τελετών μετέφεραν το σφραγισμένο και τυλιγμένο με νάιλον φέρετρο που περιείχε τη σορό, η οποία σύμφωνα με τις αρχικές οδηγίες του υπουργείου Υγείας έπρεπε να είναι τοποθετημένος σε διπλό πλαστικό σάκο. Η κηδεία διεξαγόταν σε ένα δυστοπικό σκηνικό, παρουσία ως 5 στενών συγγενών που παρακολουθούσαν από απόσταση, ενώ απαγορευόταν η παραμονή στο σπίτι και άλλα ταφικά έθιμα. Η ταφή γινόταν σε ειδικούς απομονωμένους χώρους των κοιμητηρίων, ενώ η περίοδος της υποχρεωτικής παραμονής αυξανόταν σε δέκα έτη.

Στη Θεσσαλονίκη προσλήφθηκε και η πρώτη ψυχολόγος - σύμβουλος πένθους σε κοιμητήρια, παρέχοντας ψυχολογική υποστήριξη σε δεκάδες συγγενείς.

Η εγκύκλιος άλλαξε γρήγορα και επικαιροποιήθηκε δύο φορές, αλλά οι ασαφείς διατυπώσεις προκάλεσαν σύγχυση. Τον Σεπτέμβριο του 2021, ο τότε υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, απαντώντας σε ερώτηση στη Βουλή, ανέφερε ότι ήδη από τον Δεκέμβριο του 2020, με τη σχετική διευκρινιστική εγκύκλιο, δεν προβλέπεται ειδικό τμήμα του κοιμητηρίου για τον ενταφιασμό θανόντων από COVID-19. "O ενταφιασμός τους γίνεται όπως των θανόντων από οποιοδήποτε άλλο αίτιο, δηλαδή στους υπάρχοντες χώρους ταφής όλων των κοιμητηρίων, μετά την ενδεδειγμένη φροντίδα της σορού και την τοποθέτηση σε φέρετρο όπως αναφέρεται στην ως άνω εγκύκλιο".

Στη Θεσσαλονίκη

Στο μεταξύ, ο Δήμος Θεσσαλονίκης είχε τροποποιήσει τον κανονισμό λειτουργίας των Δημοτικών Κοιμητηρίων από το Μάρτιο του 2020, ορίζοντας πως οι θανόντες από COVID-19 "ενταφιάζονται αποκλειστικά στους τάφους 1-54 των ταφώνων 2,3,4,5,6,7, (μετα-τάφων) που θα ονομάζονται ‘ταφώνες ειδικού σκοπού’ του Κοιμητηρίου Αναστάσεως του Κυρίου. Η ανακομιδή των οστών των θανόντων ενεργείται μετά την πάροδο του χρόνου της υποχρεωτικής ταφής, η οποία για τις συγκεκριμένες περιπτώσεις ορίζεται δεκαετής. Στις ανωτέρω περιπτώσεις, το φέρετρο δεν ανοίγεται". 

Τότε η διοίκηση έλεγε πως το σχέδιο σε πλήρη ανάπτυξη προέβλεπε συνολικά 300 τάφους, εκφράζοντας την ελπίδα ότι δεν θα χρειάζονταν τόσοι. Με τις διαδοχικές επεκτάσεις ο συγκεκριμένος χώρος έφτασε να αριθμεί σήμερα συνολικά 1.302 τάφους, όπως λέει στο iatronet.gr ο σημερινός αρμόδιος αντιδήμαρχος, Ερωτόκριτος Θεοτοκάτος (φωτογραφία).

"Περίπου 15 με 20 είναι ακόμα κενοί. Σήμερα γίνονται εκεί ταφές αν κάποιος το θέλει, αλλά δεν υπάρχει αυτή η υποχρέωση. Το θέμα δεν μας απασχολεί πλέον, γιατί δεν υπάρχει - και δεν θέλουμε να υπάρχει - αυτή η διάκριση και απομόνωση", αναφέρει, προβλέποντας, ωστόσο, το μακάβριο πρόβλημα που θα προκύψει όταν θα παρέλθει η περίοδος της υποχρεωτικής παραμονής.

"Το θέμα αυτό θα το βρούμε μπροστά μας. Το σώμα δεν λιώνει αν είναι μέσα σε σάκο και τυλιγμένο με νάιλον. Η αρχική απόφαση ήταν λάθος και αυτό οφειλόταν σε άγνοια. Έπρεπε να γίνει μελέτη και όχι βιαστικές αποφάσεις", τονίζει.

Τι λένε τα γραφεία τελετών

Η εκτίμηση αυτή βρίσκει σύμφωνους τους υπεύθυνους των γραφείων τελετών. "Ορισμένοι από εμάς φωνάζαμε τότε ότι δεν μπορεί να τυλίγουμε τα φέρετρα με νάιλον, αλλά δεν εισακουστήκαμε. Δεν πρόκειται να γίνει αποσύνθεση ούτε στη δεκαετία", εκτιμά μιλώντας στο iatronet.gr ο ιδιοκτήτης γραφείου κηδειών στη Θεσσαλονίκη, Γιάννης Μητρούδης (φωτογραφία). Επεκτείνοντας τον συλλογισμό του, εντοπίζει λανθασμένο σχεδιασμό ακόμα και ως προς την χωροθέτηση της πτέρυγας COVID. "Είπαν πως έγινε από φόβο ότι ο ιός θα παραμείνει ενεργός και θα μολύνει κι άλλους. Τότε γιατί επέλεξαν να κάνουν τον ειδικό χώρο στο ψηλότερο μέρος του κοιμητηρίου; Για να μεταφέρεται ο ιός με τις βροχές στους κατώτερους τάφους; Όλο αυτό ήταν παράλογο", σημειώνει.

Σήμερα, όπως λέει. και επιβεβαιώνουν πηγές της Ένωσης Λειτουργών Γραφείων Κηδειών Ελλάδος, εξακολουθούν να ισχύουν και να εφαρμόζονται ορισμένα μέτρα που διαφοροποιούν τις κηδείες COVID από τις υπόλοιπες, συμπεριλαμβανομένου και του σάκου.

"Παρά την άρση κάποιων μέτρων, εμείς οι εμπλεκόμενοι συνεχίζουμε να προσέχουμε στον τρόπο διαχείρισης και προετοιμασίας, γιατί η COVID είναι ακόμα εδώ", αναφέρει ο αντιπρόεδρος Κεντρικής Μακεδονίας της Ένωσης, Νέστορας Νικολόπουλος. Σύμφωνα με τον ίδιο, έχουν γίνει ήδη οι πρώτες διερευνητικές συζητήσεις με τον Δήμο Θεσσαλονίκης αναφορικά με τις δυνατότητες παρέμβασης που θα βοηθούσαν την διαδικασία της αποσύνθεσης των σορών. "Δεν υπάρχει κάτι επίσημο, αλλά έχουμε συζητήσει προφορικά το ενδεχόμενο να αφαιρεθεί το νάιλον και να σχιστεί ο σάκος", σημειώνει.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Διαλείμματα άσκησης σε αίθουσες διδασκαλίας ενισχύουν τη μάθηση [μελέτη]
Εκτός ΕΣΥ για 2 χρόνια ο Ν. Χαυτούρας για την αναρρωτική άδεια σε κατηγορούμενο της υπόθεσης των Τεμπών
Μ. Εβδομάδα και Πάσχα: Οι διατροφικές ιδιαιτερότητες ανθρώπων με διαβήτη