Η τέχνη μέσα σε ογκολογικό νοσοκομείο - Ένα εικαστικό διάλειμμα στο Θεαγένειο

Από την περασμένη Πέμπτη και για όλο τον Φεβρουάριο, οι ογκολογικοί ασθενείς, οι συνοδοί - φροντιστές τους και οι επαγγελματίες Υγείας του Θεαγένειου αντικαρκινικού νοσοκομείου Θεσσαλονίκης μπορούν να κάνουν ένα "διάλειμμα τέχνης". Στο εικαστικό δωμάτιο που έχει διαμορφωθεί στον 9^ο όροφο του νοσοκομείου έχουν τη δυνατότητα μιας μικρής εικαστικής "απόδρασης" από τη δύσκολη κατάσταση που βιώνουν, μέσα από δύο επιλογές:

Να φορέσουν γυαλιά εικονικής πραγματικότητας (VR), να "ταξιδέψουν" σε 10 επιλεγμένες εικόνες από την συλλογή του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και να αλληλεπηδράσουν με αυτές, έχοντας την αίσθηση πως περιηγούνται και οι ίδιοι στον χώρο που απεικονίζουν.
Να καθίσουν στον χώρο προβολής, να φορέσουν ακουστικά και να παρακολουθήσουν ταινίες κινουμένων σχεδίων (animation) από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια και από ανεξάρτητους Ευρωπαίους παραγωγούς, με κατάλληλο περιεχόμενο που "συνομιλεί" με τη συλλογή του Μουσείου Φωτογραφίας.

Η καινοτόμος δράση "Art Break - Διάλειμμα Τέχνης" είναι αποτέλεσμα συνεργασίας του Τμήματος Ιατρικής του ΑΠΘ (Εταιρεία Έρευνας και Εκπαίδευσης Κλινικών Δεξιοτήτων - Εργαστήριο Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, Γενικής Ιατρικής και Έρευνας Υπηρεσιών Υγείας), του ΜΟΜus – Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης και της Σχολής Κινηματογραφικών Τεχνών του Πανεπιστημίου Νότιας Καλιφόρνιας, με τη συμβολή του Κέντρου Καθοδήγησης Καρκινοπαθών (Κ3).

Ο αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Ιατρικής, Εμμανουήλ Σμυρνάκης, και η μουσειολόγος - επιμελήτρια εκπαίδευσης του MOMus, Μαρία Κοκορότσκου, μιλούν στο iatronet.gr για την ανακουφιστική και θεραπευτική επίδραση της τέχνης και για τους στόχους της δράσης, που θα διαρκέσει όλο τον Φεβρουάριο.

Μια εικαστική "απόδραση"

Η συνεργασία του Τμήματος Ιατρικής με την κ. Μαριεντίνα Γκότση, αναπληρώτρια καθηγήτρια στη Σχολή Κινηματογραφικής Τέχνης του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνια, ήρθε να "κουμπώσει" στην εμπειρία των ανθρώπων του MOMus σε προγράμματα εικαστικής ψυχοθεραπείας, ώστε να υλοποιηθεί η δράση, μέσα από το πρόγραμμα «Σημεία Στήριξης» που συγχρηματοδοτούν 10 κοινωφελείς οργανισμοί.

"Υπάρχει πλούσια βιβλιογραφία για τα αποτελέσματα της φιλοξενίας της τέχνης μέσα σε έναν χώρο υγείας, καθώς και πολλά παραδείγματα υποστήριξης της υγείας μέσω της τέχνης", λέει ο κ. Σμυρνάκης, προσθέτοντας: "μπορεί κάποιος να πει πως ένα ευχάριστο περιβάλλον περίθαλψης βελτιώνει τη διάθεση και των ασθενών και των επισκεπτών και του προσωπικού. Εδώ δεν μιλάμε μόνο για ένα ωραίο περιβάλλον - ωραίοι τοίχοι, ωραίοι θάλαμοι - αλλά για την ίδια την τέχνη, η οποία όπως έχει καταδειχτεί από σειρά μελετών και παραδειγμάτων, μπορεί να μειώσει το άγχος, το στρες και τα συμπτώματα της κατάθλιψης".

Το εικαστικό δωμάτιο δεν απευθύνεται μόνο στους ασθενείς, αλλά και στους συνοδούς τους, καθώς και στους εργαζόμενους στο νοσοκομείο. "Για παράδειγμα, ο συνοδός ο οποίος χρειάζεται να περιμένει για 3 ή 4 ώρες τη θεραπεία, μπορεί να περάσει όση ώρα επιλέξει στον 9^ο όροφο. Να πλησιάσει το έργο ή να απομακρυνθεί από αυτό, να εστιάσει στην περιγραφή του ή σε κάποια λεπτομέρεια, να το συνδυάσει με κίνηση, με μια εικόνα και έναν ήχο", αναφέρει, εκφράζοντας την πεποίθηση πως το "διάλειμμα τέχνης" θα πετύχει τον στόχο της «απόδρασης» από το περιβάλλον νοσηλείας, για τον οποίο δημιουργήθηκε. "Παράλληλα μπορεί να βοηθήσει σε μια κοινωνική σύνδεση μεταξύ ανθρώπων σε ένα περιβάλλον που δεν το περιμένει κάποιος. Ακόμα και η πανοραμική θέα της Θεσσαλονίκης, της θάλασσας, του δάσους και του ουρανού, από τον 9^ο όροφο του Θεαγένειου μπορεί να συμβάλλει στην εστίαση σε θετικές εμπειρίες".

Ένα ανακουφιστικό εικαστικό ερέθισμα

Το ΜΟΜus, ένας φορέας πολιτισμού που συνενώνει τις δυνάμεις τεσσάρων Μουσείων της Θεσσαλονίκης και ενός της Αθήνας, έχει εμπειρία υλοποίησης προγραμμάτων εικαστικής ψυχοθεραπείας (Care Art) για ογκολογικούς ασθενείς, μέσω συνεργασιών με την Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου και την Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδος.

"Ογκολογικοί ασθενείς και άνθρωποι που έχουν περάσει καρκίνο έρχονται στο Μουσείο και κάνουν art therapy, προγράμματα εικαστικής ψυχοθεραπείας στον εκθεσιακό μας χώρο", λέει στο iatronet.gr η επιμελήτρια εκπαίδευσης, Μαρία Κοκορότσκου και προσθέτει: "Ζητήσαμε να κάνουμε κάτι και στο νοσοκομείο, για ασθενείς που δεν μπορούν να έρθουν στο μουσείο, οι φροντιστές τους, αλλά και το προσωπικό που πολλές φορές βιώνει burnout. Είναι μια διεθνής πρακτική των μουσείων, μέσω της οποίας δεν περιμένουν το κοινό να επισκεφθεί το μουσείο, αλλά πηγαίνει το μουσείο εκεί που βρίσκεται το κοινό".

Η ίδια επισημαίνει πως η τέχνη έχει ψυχοθεραπευτική και ανακουφιστική επίδραση, είτε όταν το άτομο συμμετέχει ενεργά και είναι δημιουργός ενός έργου, εκφράζοντας σκέψεις και συναισθήματα, είτε ως θεατής. "Εδώ πρόκειται για ένα διάλειμμα τέχνης, που βοηθάει τον άνθρωπο να δεχτεί ένα εικαστικό ερέθισμα και να αποσπάσει το μυαλό από τον πόνο και το στρες που βιώνει", σημειώνει.

Οι 10 φωτογραφίες από την συλλογή του Μουσείου Φωτογραφίας που προβάλλονται μέσω εικονικής πραγματικότητας, έχουν θεματολογία τον άνθρωπο και τη σχέση του με το φυσικό και το αστικό περιβάλλον, ενώ οι ταινίες από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια και ανεξάρτητους Ευρωπαίους δημιουργούς, "συνομιλούν" με τις φωτογραφίες, με θεματολογία που σχετίζεται με την έννοια της απόδρασης.

Τα επόμενα βήματα

Το "Διάλειμμα Τέχνης" θα υλοποιηθεί ολόκληρο τον Φεβρουάριο, τις ώρες 09:00 - 13:00 καθημερινά και κάθε Τετάρτη 13:00 - 17:00.

Οι συντελεστές θα καταγράψουν την ανταπόκριση του κοινού και θα αξιολογήσουν την επίδρασή της στο νοσοκομειακό περιβάλλον. Από αυτή θα εξαρτηθεί και η προοπτική εξέλιξής της και πιθανής μεταφοράς της σε άλλα νοσοκομεία.

Η δράση υλοποιείται με δωρεά από το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου ΚΙΚΠΕ, στο πλαίσιο του προγράμματος "Σημεία Στήριξης" που συγχρηματοδοτούν το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση, το ΤΙΜΑ Κοινωφελές Ίδρυμα, το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, το Ίδρυμα Α. Γ. Λεβέντη, το Κοινωφελές Ίδρυμα Αθανάσιος Κ. Λασκαρίδης, το Costas M. Lemos Foundation, το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού έργου ΚΙΚΠΕ, το The Hellenic Initiative Canada, το Ίδρυμα Αθηνάς Ι. Μαρτίνου και το Ίδρυμα Μποδοσάκη.