Λίγα μόλις χρόνια μετά την εισαγωγή του νέου σχήματος BPaL/M του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) για τη θεραπεία της πολυανθεκτικής φυματίωσης (MDR-TB), νέες αντιστάσεις φαίνεται να έχουν εξαπλωθεί. Αυτό προκύπτει από μια παγκόσμια ανάλυση των γονιδιωμάτων των παθογόνων μικροοργανισμών που δημοσιεύθηκε στο "New England Journal of Medicine". Το υψηλό επίπεδο ομοιότητας στα άλλα γονίδια υποδεικνύει ότι τα ανθεκτικά στελέχη μεταδίδονται από ασθενή σε ασθενή.

Η μελέτη "TB-PRACTECAL|New England Journal of Medicine που δημοσιεύθηκε το 2022 έδειξε ότι ο συνδυασμός των 4 δραστικών ουσιών βεδακιλίνη, πρετομανίδη, λινεζολίδη συν μοξιφλοξασίνη (BPaL/M) μπορεί να θεραπεύσει τη MDR φυματίωση εντός 6 μηνών. Προηγουμένως, αυτό ήταν εφικτό μόνο με μια μεγαλύτερη ομάδα φαρμάκων που οι ασθενείς έπρεπε να λαμβάνουν καθημερινά για 9 έως 20 μήνες. Την ίδια χρονιά, ο ΠΟΥ κήρυξε την BPaL/M ως το προτιμώμενο θεραπευτικό σχήμα. Από τότε χρησιμοποιείται παγκοσμίως.

Οι ειδικοί ανέμεναν ότι με την πάροδο του χρόνου θα αναπτύσσονταν στελέχη του Mycobacterium tuberculosis που θα ήταν ανθεκτικά σε μία ή περισσότερες από τις νέες δραστικές ουσίες. Καθώς κάθε πρόσθετη μετάλλαξη αποδυναμώνει καταρχήν την "καταλληλότητα" του παθογόνου, ήλπιζαν ότι τα παθογόνα αυτά δεν θα εξαπλώνονταν ή θα εξαπλώνονταν αργά.

Τα στοιχεία που παρουσιάζονται τώρα από μια ομάδα με επικεφαλής τον Sébastien Gagneux από το Ελβετικό Ινστιτούτο Τροπικής και Δημόσιας Υγείας (SwissTPH) δείχνουν ότι αυτή η στάση ήταν υπερβολικά αισιόδοξη. Οι ερευνητές ανέλυσαν τα γονιδιώματα του M. tuberculosis σε 88.502 απομονώσεις: Σε 514 περιπτώσεις, ανακάλυψαν μεταλλάξεις που υποδηλώνουν ανθεκτικότητα σε παλαιά και νέα θεραπευτικά σχήματα.

Αυτά τα ιδιαίτερα ανθεκτικά στελέχη βρέθηκαν σε 27 χώρες σε 4 ηπείρους. Αν και οι ερευνητές δεν διερεύνησαν αν και σε ποιο βαθμό οι μεταλλάξεις περιορίζουν την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων, δεν μπορεί να αποκλειστεί η σταδιακή απώλεια της αποτελεσματικότητας του σχήματος BPaL/M.

Η ομάδα ανέλυσε λεπτομερέστερα την κατάσταση στη Γεωργία. Μαζί με την Ινδία και τη Νότια Αφρική, η χώρα αποτελεί μία από τις παγκόσμιες εστίες MDR φυματίωσης και τα δύο τρίτα των ανθεκτικών στελεχών που έχουν ανιχνευθεί τώρα προέρχονται από αυτές τις τρεις χώρες. Οι ερευνητές εντόπισαν γονίδια ανθεκτικότητας σε 60 από τα 6.926 απομονωμένα στελέχη: 16 από τα 58 γονίδια (28%) αποδίδονταν σε 4 ομάδες γονιδιωμάτων.

 Σε κάθε μία από τις 4 ομάδες, όλα τα στελέχη είχαν πανομοιότυπο προφίλ μεταλλάξεων. Αυτό υποδηλώνει ότι μεταδόθηκαν από ασθενή σε ασθενή και δεν προέκυψαν υπό την πίεση επιλογής των φαρμάκων σε κάθε μεμονωμένο ασθενή.

Τα καλά νέα είναι ότι ο συνολικός αριθμός εξακολουθεί να είναι χαμηλός, αναφέρουν οι ερευνητές. Αυτό που προκαλεί ανησυχία, ωστόσο, είναι το γεγονός ότι περισσότερο από το ένα τέταρτο αυτών των εξαιρετικά ανθεκτικών κρουσμάτων οφείλεται στη μετάδοση από τον έναν άρρωστο στον άλλο - μόλις δύο χρόνια μετά την έγκριση του νέου σχήματος από τον ΠΟΥ.

Η ανάπτυξη των νέων φαρμάκων διήρκεσε πολλά χρόνια, προσθέτει η ομάδα. Αν η αντοχή εξαπλωθεί μέσα σε λίγα μόνο χρόνια, ο αγώνας δρόμου μεταξύ της ανάπτυξης φαρμάκων και της βακτηριακής αντοχής θα μπορούσε να χαθεί, προειδοποιεί ο Gagneux.

Το αποτέλεσμα θα ήταν μια "μετα-αντιβιοτική εποχή" στην οποία οι δυνατότητες θεραπείας της φυματίωσης θα μπορούσαν να χαθούν σε πολλές περιπτώσεις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η πολυανθεκτική στα φάρμακα φυματίωση (MDR TB) και η υπερανθεκτική στα φάρμακα φυματίωση (XDR TB) συνιστούν μείζονα απειλή για τη δημόσια υγεία καθώς και μεγάλη πρόκληση για την πρόληψη και τον έλεγχο της ΤΒ στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΕ/ΕΟΧ).

Όσο ο αριθμός των ατόμων που προσβάλλονται από MDR TB ή XDR TB αυξάνεται, εξίσου αυξάνεται και ο αριθμός των ατόμων με τα οποία έρχονται σε επαφή, των οποίων ο εντοπισμός και η ορθή διαχείριση κρίνονται μείζονος σημασίας. Η διαχείριση των ατόμων που έρχονται σε επαφή με ασθενείς που πάσχουν από MDR TB και XDR TB είναι ιδιαίτερα δύσκολη διότι τα στοιχεία σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές είναι πολύ περιορισμένα.

Πηγές:
New England Journal of Medicine

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Καρκίνος: H καθημερινή αναφορά συμπτωμάτων βελτιώνει την ποιότητα ζωής ασθενών [μελέτη]
Η αδρενομεδουλίνη προκαλεί διαβήτη σε υπέρβαρα άτομα [μελέτη]
ΕΣΑμεΑ: Απασχόληση των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες ή σπάνιες παθήσεις στους Δήμους