Ο μέτριος περιορισμός της κυκλοφορίας κατά 10% μειώνει τον θόρυβο αιχμής κατά 28% και την έκθεση σε σωματίδια κατά 22%. Πρόκειται για το μεγαλύτερο μέρισμα για την ισότητα της υγείας ανά δαπανώμενο ευρώ. Μια αστική παρέμβαση "πράσινης" κινητικότητας μαζί με πρασίνισμα επιστρέφει από 57 ως 143 ευρώ για κάθε 1 ευρώ επένδυσης και αποφέρει ως και 14.000 ευρώ καθαρό όφελος ανά κάτοικο, ενώ παράλληλα δημιουργεί θέσεις εργασίας και μειώνει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας συμβάλλει, μεταξύ άλλων, στην αύξηση του ύπνου REM που συνδέεται με την υγεία του εγκεφάλου και τη μείωση του κινδύνου νευροεκφυλιστικών νοσημάτων.

Το πενταετές καινοτόμο ερευνητικό έργο URBANOME, που πραγματοποιήθηκε σε 9 ευρωπαϊκές πόλεις, μεταξύ των οποίων η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη, μέτρησε και εκτίμησε την αλληλεπίδραση του αστικού περιβάλλοντος και της υγείας των κατοίκων τους. Αυτό έγινε με την ενεργή συμμετοχή των ίδιων των πολιτών, οι οποίοι κατέγραψαν και έδωσαν στους ερευνητές πολύτιμα στοιχεία πραγματικής ζωής από την καθημερινότητά τους.

Οι εκατοντάδες εθελοντές κλήθηκαν να φορέσουν για συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα "έξυπνους" αισθητήρες και να χρησιμοποιήσουν εφαρμογές κινητού τηλεφώνου, που κατέγραφαν μεταξύ άλλων τις καθημερινές τους μετακινήσεις, τον αριθμό βημάτων, τον καρδιακό τους ρυθμό, τα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και θορύβου, τόσο σε εξωτερικούς χώρους όσο και στο εσωτερικό των σπιτιών και των τόπων εργασίας τους. Συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια, υποβλήθηκαν σε πνευμονολογικές και αιματολογικές εξετάσεις και επανέλαβαν την ίδια διαδικασία έπειτα από τις παρεμβάσεις που σχεδιάστηκαν στις πόλεις τους.

Τα πρώτα αποτελέσματα παρουσιάζονται στο καταληκτικό συνέδριο για το αστικό εκθεσίωμα που πραγματοποιείται το διήμερο 7 και 8 Ιουλίου στο ΑΠΘ, υπό τον συντονισμό του καθηγητή Περιβαλλοντικής Μηχανικής, και επιστημονικού υπεύθυνου του URBANOME, Δημοσθένη Σαρηγιάννη (φωτογραφία).

"Οι παρεμβάσεις που μελετήσαμε μείωσαν την αντιλαμβανόμενη ρύπανση σε όλες τις ηλικίες, τις διαταραχές του ύπνου - αναπνοής και την ενόχληση, με ισχυρότερα οφέλη στους νεότερους και στους ηλικιωμένους με υψηλό επίπεδο κοινωνικής ασφάλισης», ανέφερε στο iatronet.gr ο κ. Σαρηγιάννης.

Το εισόδημα επηρεάζει την έκθεση

Το μέγεθος της έκθεσης σε κακή ποιότητα αέρα και στον θόρυβο συνδέεται και με κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες. Όπως εξήγησε ο ερευνητής Αχιλλέας Καρακολτσίδης, άτομα με χαμηλότερο εισόδημα τείνουν να κατοικούν σε περιοχές με υψηλότερη ρύπανση και θόρυβο, ενώ οι παλιές κατοικίες, με μη επαρκή συντήρηση έχουν χαμηλότερη ποιότητα αέρα και μεγαλύτερη έκθεση στον θόρυβο όσων κατοικούν σε αυτά. "Επιπλέον, διαπιστώσαμε ότι χρησιμοποιώντας προηγμένα δομικά υλικά, μπορεί κάποιος να μειώσει έως και κατά 55% την έκθεση στον θόρυβο, η οποία συνδέεται άμεσα και με την ψυχική υγεία", σημείωσε.

Όσοι χρησιμοποιούν τις δημόσιες συγκοινωνίες για τις μετακινήσεις τους στην πόλη έχουν χαμηλότερη έκθεση στην ατμοσφαιρική ρύπανση από αιωρούμενα μικροσωματίδια, σε σχέση με αυτούς που μετακινούνται με ποδήλατο ή μοτοσικλέτα. Σε ό,τι αφορά τα ΙΧ αυτοκίνητα, τα φίλτρα καμπίνας μπορούν να μειώσουν εντυπωσιακά τόσο τον θόρυβο όσο και τα εισπνεόμενα μικροσωματίδια.

Πώς οι παρεμβάσεις έφεραν βελτίωση

Το έργο URBANOME "έτρεξε" παράλληλα σε Άαρχους, Αθήνα, Αμπερντίν, Μαδρίτη, Μιλάνο, Μονπελιέ, Λιουμπλιάνα, Στουτγάρδη και Θεσσαλονίκη, και συνδυάστηκε με διαφορετικές πιλοτικές αστικές παρεμβάσεις, ώστε να διαπιστωθεί κατά πόσο αυτές βελτίωσαν τις συνθήκες και κατ΄ επέκταση την ευζωία των πολιτών. Στο Μιλάνο η πεζοδρόμηση δύο δρόμων ανάμεσα σε δύο σχολεία επέκτεινε τα προαύλια των σχολείων προσέθεσε πολύτιμο ανοιχτό χώρο δραστηριοτήτων για τους μαθητές και όχι μόνο. Στη Στουτγάρδη περιορίστηκε η κυκλοφορία και έγιναν πράσινες παρεμβάσεις σε μια έκταση δέκα οικοδομικών τετραγώνων στο κέντρο της πόλης, ενώ στη Λιουμπλιάνα χαράχτηκαν δίκτυα ποδηλατοδρόμων για τον περιορισμό της κυκλοφορίας αυτοκινήτων.

Στη Θεσσαλονίκη, δύο πάρκα σε Τούμπα και Επταπύργιο, σε συνδυασμό με την προτροπή μιας ομάδας εθελοντών να αυξήσουν την σωματική τους δραστηριότητα με τακτικό περπάτημα 45 λεπτών, είχε ως αποτέλεσμα την βελτίωση σε μια σειρά δεικτών υγείας, τις οποίες παρουσίασε αναλυτικά η Ναυσικά Παπαϊωάννου.

Ενδεικτικά, οι τροποποιήσιμοι μεταβολίτες (ασκορβικό οξύ, χολίνη, CoQ10, L-τυροσίνη) και τα γονίδια που ανταποκρίνονται στο στρες (π.χ. HSP90AA1) μετατοπίζονται ανάλογα με την έκθεση, επιτρέποντας τη βιολογική παρακολούθηση των επιπτώσεων πολιτικών δράσεων στην κοινωνία. Είναι λοιπόν πολύ χρήσιμη η ενσωμάτωση βιοδεικτών ευαίσθητων στη διατροφή (π.χ. L-τυροσίνη) στην παρακολούθηση ρουτίνας του πληθυσμού για την καταγραφή τύπων οφέλους πέραν των περιβαλλοντικών μετρήσεων.

Βαθύς ύπνος και ύπνος REM

Ο επίκουρος καθηγητής Πληροφορικής και Μηχανικής Μάθησης στο Τμήμα Μηχανικής και Φυσικών Επιστημών (School of Engineering and Physical Science) του Πανεπιστημίου του Linkoln, Χρήστος Φραντζίδης, ανέλυσε τα δεδομένα που συλλέχθηκαν από εθελοντές σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, ως προς την επίδρασή τους στον ύπνο.

Παρόλο που δεν προέκυψε κάποια σημαντική διαφορά στον βαθύ ύπνο, ο ύπνος REM φαίνεται πως επηρεάστηκε σημαντικά από παράγοντες όπως η περιοχή κατοικίας του εθελοντή και η ηλικία του. Κι εδώ φαίνεται να παίζει ρόλο το κοινωνικοοικονομικού στάτους, καθώς όσοι διαμένουν σε περιοχές υψηλής ατμοσφαιρικής ρύπανσης και θορύβου είχαν μικρότερης διάρκειας ύπνο REM.

Η παρέμβαση με τα νέα πάρκα και την αύξηση της σωματικής δραστηριότητας φάνηκε πως λειτούργησε ευεργετικά, καθώς έφερε βελτίωση σε όσους συμμετείχαν στην ομάδα παρέμβασης. Σε ό,τι αφορά την ηλικία, οι κάτω των 45 ετών επωφελήθηκαν περισσότερο. «Ο ύπνος REM είναι πάρα πολύ σημαντικός, γιατί έχει να κάνει με την υγεία του εγκεφάλου και για τυχόν νευροεκφυλιστικά νοσήματα. Καθώς γερνάμε έχουμε λιγότερο ύπνο REM, ενώ άτομα με τέτοιου είδους νοσήματα έχουν ελάχιστο ή καθόλου», καταλήγει ο κ. Φραντζίδης.

Σαρηγιάννης: Οι πολίτες συμμέτοχοι

"Η έρευνα των τελευταίων 5 χρόνων στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού προγράμματος URBANOME κατέδειξε ότι το αστικό περιβάλλον επηρεάζει σημαντικά την υγεία των πολιτών με έμφαση βέβαια στις πιο ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες. Η επιστημονική μας προσέγγιση σύμφωνα με την οποία οι πολίτες γίνονται μέλη της ερευνητικής ομάδας και συνδημιουργούν και συν-υλοποιούν την έρευνα και τις τοπικές παρεμβάσεις είναι αποδεδειγμένα πολύ αποτελεσματική", ανέφερε ο κ. Σαρηγιάννης, προσθέτοντας: "Καταδείξαμε τους κοινωνικούς, γεωγραφικούς, διατροφικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία του πληθυσμού σε 8 ευρωπαϊκές πόλεις, εφαρμόσαμε παρεμβάσεις τόσο στον αστικό ιστό όσο και στην συμπεριφορά και τις συνήθειες των πολιτών με στόχο να διαπιστώσουμε με επιστημονικά δεδομένα τα οφέλη στη δημόσια και ατομική υγεία των πολιτών. Σήμερα πια μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε στοχευμένους βιοδείκτες, εργαλεία πληροφορικής και coaching apps στις κινητές συσκευές για να προωθήσουμε υγιείς συμπεριφορές και καταναλωτικές επιλογές στους κατοίκους των πόλεων, λαμβάνοντας δυναμικά υπόψη της κατάσταση του περιβάλλοντος σε καθημερινή βάση. Ετσι, μέρα με την ημέρα, βήμα - βήμα, μπορούμε όλοι να χτίσουμε ένα ατομικό εκθεσίωμα που θα δρα προστατευτικά και δεν θα επιβαρύνει την υγεία μας, σήμερα και για το υπόλοιπο της ζωής μας".

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Σόφη Δημητρίου: Η Ελληνίδα ακτιβίστρια για τη Long CoViD στο Βερολίνο
Νέα καμπάνια της NovartisHellas: ''Ξέρω τι σκέφτεσαι'' για τον καρκίνο του μαστού
Λάρισα: Ανοικτή συζήτηση κατά της διάλυσης της Παιδιατρικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου