Μια μελέτη του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας (ISGlobal) της Βαρκελώνης με τη συνεργασία ερευνητών από αντίστοιχα ινστιτούτα της Γενεύης και του Μονπελιέ, που δημοσιεύτηκε το 2023 στο Nature εκτίμησε πως πάνω από 60.000 θάνατοι ανθρώπων στην Ευρώπη το 2022 σχετίζονταν με τη ζέστη. Η Ελλάδα, με εκτιμώμενο αριθμό 3.000 θανάτων, ήταν δεύτερη στη λίστα με τους περισσότερους σε αναλογία με τον πληθυσμό της, πίσω από την Ιταλία. Η ακραία ζέστη συχνά αγνοείται ως παράγοντας που μπορεί να προκαλέσει θάνατο, επειδή δεν είναι ορατή.

«Επικεντρωνόμαστε σε παράγοντες που βλέπουμε, όπως φωτιές, πλημμύρες κ.ά. γιατί η εικόνα καλώς ή κακώς έχει δύναμη. Δεν μπορεί κάποιος να δει τη ζέστη και έτσι δεν μπορεί να αντιληφθεί καλά τον κίνδυνο», λέει στο iatronet.gr ο διδάκτωρ μετεωρολογίας – κλιματολογίας, συνεργάτης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο meteo.gr, Χρήστος Γιάνναρος, ο οποίος χαρακτηρίζει την ακραία ζέστη ως εν δυνάμει «σιωπηλό δολοφόνο». «Εκεί ακριβώς είναι ο ρόλος της πολιτείας, η οποία πρέπει να κινητοποιηθεί, να ενημερώσει, να εκπαιδεύσει και να λάβει τα κατάλληλα μέτρα διαχείρισης», προσθέτει. Ο ίδιος εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο επιδρά η υψηλή θερμοκρασία στον ανθρώπινο οργανισμό, αναφέρεται στο τρέχον κύμα καύσωνα, αλλά και στο φετινό καλοκαίρι, το οποίο μέχρι σήμερα είναι λιγότερο ακραίο από το περσινό.

Θερμή επιβάρυνση

«Όταν το σώμα απορροφά περισσότερη θερμότητα από όση μπορεί να αποβάλλει, αυξάνεται η εσωτερική του θερμοκρασία», αναφέρει ο κ.Γιάνναρος και προσθέτει: «Αυτό οδηγεί τον οργανισμό σε καταπόνηση, επηρεάζοντας βασικές λειτουργίες, όπως η καρδιαγγειακή. Προκαλεί διάφορες διαταραχές, όπως πονοκέφαλο, ζάλη, και σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει σε θερμική εξάντληση, ακόμα και θάνατο από θερμοπληξία».

Το θέμα δεν πρέπει να μας απασχολεί μόνο σε περιόδους καύσωνα, παρατηρεί ο ερευνητής και εξηγεί: «Ειδικά για τους εργαζόμενους δεν πρέπει να περιμένουμε να φτάσει η θερμοκρασία στους 40 βαθμούς για να τους πούμε σταματήστε να δουλεύετε σε εξωτερικό περιβάλλον. Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η χρόνια έκθεση των εργαζομένων σε θερμικό στρες οδηγεί σε άλλα προβλήματα, μεταξύ άλλων στη νεφρική λειτουργία, και μάλιστα σε νεότερα άτομα», υπογραμμίζει και συμπληρώνει: «Πρέπει να υπάρχει εκπαίδευση σε σχολεία, νοσοκομεία, οίκους ευγηρίας και άλλες δομές, ώστε να γνωρίζουν πότε μας αφορά και ποιος είναι ο πιο αποδοτικός τρόπος με τον οποίο αντιδρούμε».

Ο ίδιος χαρακτηρίζει αποσπασματικά τα μέτρα και επιφανειακή την αντίδραση της πολιτείας. «Αν φτάσουμε να περάσει η θερμοκρασία τους 40 βαθμούς για να σταματήσει να δουλεύει ο άνθρωπος που σκάβει ή που κόβει δέντρα είναι αργά, έχει ήδη καταπονηθεί», παρατηρεί, προσθέτοντας πως τα μέτρα δεν πρέπει να είναι οριζόντια για όλους, αλλά να λαμβάνουν υπόψη και άλλες παραμέτρους εκτός από την θερμοκρασία. «Για παράδειγμα, στα νησιά του Αιγαίου η επιβάρυνση είναι μικρότερη όταν υπάρχει το μελτέμι, το οποίο επιδρά ευεργετικά και δεν είναι τόσο βαριά η καταπόνηση»

«Κόκκινος» ο χάρτης του Heat Alarm

Το σύστημα προειδοποίησης για τη θερμή επιβάρυνση Heat Alarm, που δημιούργησε το meteo.gr του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών πριν από ένα χρόνο και φέτος είναι διαθέσιμο στο ευρύ κοινό, παρέχει για πρώτη φορά στην Ελλάδα πρόγνωση επικινδυνότητας της θερμής επιβάρυνσης τριών ημερών, ανά Περιφερειακή Ενότητα, με τέσσερα επίπεδα προειδοποίησης ανάλογα με το βαθμό επικινδυνότητας. Όπως φαίνεται στον χάρτη, το μεγαλύτερο μέρος της χώρας βρίσκεται σήμερα στο «κόκκινο» (ακραίο επίπεδο), ενώ ακολουθούν σε αριθμό οι Περιφερειακές Ενότητες με πορτοκαλί χρώμα (πολύ υψηλό) και μονοψήφιος αριθμός περιοχών με κίτρινο χρώμα (μέτριο επίπεδο επικινδυνότητας).

Όπως εξηγεί ο κ.Γιάνναρος, ο οποίος ήταν συντονιστής του ερευνητικού έργου Heat Alarm, το σύστημα χρησιμοποιεί τον δείκτη της Φυσιολογικά Ισοδύναμης Θερμοκρασίας (Physiologically Equivalent Temperature - PET), ο οποίος λαμβάνει υπόψη διάφορες παραμέτρους εκτός από την θερμοκρασία για να υπολογίσει την επικινδυνότητα, ανά περιοχή, αλλά και ανά διαφορετική πληθυσμιακή ομάδα. «Από το περιβάλλον μας ενδιαφέρουν τέσσερις μεταβλητές (θερμοκρασία, υγρασία, άνεμος και ακτινοβολία), ενώ όσον αφορά τα δημογραφικά ή τα χαρακτηριστικά σώματος, λαμβάνουμε υπόψη ηλικία, φύλο, βάρος, σωματική δραστηριότητα και ένδυση. Σε θερμοφυσιολογικά χαρακτηριστικά, η ύπαρξη χρόνιου προβλήματος υγείας επηρεάζει το πόσο αποδοτικά λειτουργεί η θερμορύθμιση του οργανισμού, ώστε να αποβάλλει τη ζέστη», αναφέρει.

Λιγότερο ακραίο αυτό το καλοκαίρι

Για τις μέρες που διανύουμε ο Δρ μετεωρολογίας – κλιματολογίας μιλά για «ένα κύμα καύσωνα που πρέπει να μας απασχολήσει». Ωστόσο, αξιολογώντας τα μέχρι τώρα δεδομένα που συνέλεξε το Heat Alarm παρατηρεί ότι το φετινό καλοκαίρι είναι λιγότερο ακραίο από το περσινό.

«Πέρυσι ήταν πολύ δύσκολο καλοκαίρι, είχαμε γύρω στις 50 με 60 προειδοποιήσεις επικινδυνότητας από μέτριο επίπεδο και πάνω, ουσιαστικά δύο μήνες ολόκληρους», αναφέρει, προσθέτοντας: «Φέτος δεν είναι τόσο συχνή η ενεργοποίησή του σε αυτό το επίπεδο, μέχρι στιγμής λίγες ήταν οι φορές που φτάσαμε σε ακραία επικινδυνότητα».

Ένα σημαντικό στοιχείο που διαφοροποιεί την εικόνα είναι οι βραδινές θερμοκρασίες. «Την προηγούμενη εβδομάδα διατηρήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα και αυτό βοηθάει. Είναι ένας σημαντικός παράγοντας αν το βράδυ πέφτει η θερμοκρασία και μπορεί να ξεκουραστεί ο οργανισμός. Έτσι μπορεί πιο εύκολα να ανταποκριθεί στην έκθεση την επόμενη μέρα», καταλήγει.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Προχωρημένες επαφές για πώληση της Innovis Pharma
Πρώτη προκήρυξη για 53 μόνιμους ψυχιάτρους του Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ)
Κουραμπιέδες, μελομακάρονα και μια αίσθηση ανεκπλήρωτου