Ο «Wet-Bulb Globe Temperature» (WBGT), στα ελληνικά η «Θερμοκρασία Υγρού Βολβού και Μαύρου Σφαιριδίου» (ΘΥΒΜΑΣ), είναι ένας διαδεδομένος βιοκλιματικός δείκτης για τον υπολογισμό του κινδύνου θερμικής καταπόνησης των εργαζομένων. Μέσω μιας εξίσωσης που λαμβάνει υπόψη τέσσερις παραμέτρους - τη θερμοκρασία του αέρα, την υγρασία, την ταχύτητα του αέρα και την ηλιακή ακτινοβολία –υπολογίζει μια τιμή, με βάση την οποία οι αρμόδιες ρυθμιστικές αρχές μπορούν να λάβουν έκτακτα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων.

Τεχνική Ομάδα Εργασίας που συστάθηκε στο Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, το 2017, και ολοκλήρωσε το έργο της το 2022, πρότεινε τον συγκεκριμένο δείκτη για την πρόβλεψη κινδύνων στο πλαίσιο της διαμόρφωσης ενός ενιαίου πλαισίου προστασίας των εργαζομένων από τη θερμική καταπόνηση. Η Επιτροπή, που αποτελούνταν από στελέχη του Υπουργείου και της Επιθεώρησης Εργασίας, εκπροσώπους κοινωνικών εταίρων και ειδικούς επιστήμονες, παρέδωσε μια ολοκληρωμένη δέσμη μέτρων και το 2022 είδε το βασικό πλαίσιο να υιοθετείται με τη μορφή εγκυκλίου και όχι νόμου, προς τους εργοδοτικούς φορείς. Η ίδια περίπου εγκύκλιος εκδόθηκε το 2023 και το 2024, για να ατονήσει, όμως, φέτος και στην ουσία να μπει στο συρτάρι.

Την ίδια χρονιά που η Ιαπωνία υιοθέτησε και νομοθέτησε σχεδόν στο σύνολό τους τις προτάσεις της ελληνικής Επιτροπής, το ελληνικό Υπουργείο Εργασίας προχωρά σε έκτακτα μέτρα οριζόντιας παύσης εργασιών σε συγκεκριμένες ώρες και περιοχές, με βασικό κριτήριο την υψηλή θερμοκρασία, παραπέμποντας παράλληλα σε ένα εδάφιο της προηγούμενης εγκυκλίου που λαμβάνει υπόψη και άλλους παράγοντες.

«Ο καύσωνας αφορά μόνο το 10% της έκθεσης, το 90% των περιπτώσεων γίνεται εκτός καύσωνα», λέει στο iatronet.gr ο καθηγητής φυσιολογίας στο ΤΕΦΑΑ του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, διευθυντής του FAME Lab, Ανδρέας Φλουρής, που ήταν μέλος της Τεχνικής Επιτροπής. «Μπορεί το θερμόμετρο να δείχνει 35 βαθμούς, αλλά με βάση άλλες παραμέτρους το περιβάλλον να είναι επικίνδυνο ή και το ανάποδο: να δείχνει 40 βαθμούς, αλλά εγώ να είμαι σε σκιά κάτω από ένα βοριαδάκι και να μην έχω τον ίδιο κίνδυνο με κάποιον που εργάζεται στο κέντρο της Αθήνας με την ίδια θερμοκρασία», εξηγεί, προσθέτοντας: «Δεν ξέρω γιατί άλλαξε η στρατηγική του υπουργείου, αλλά τα έκτακτα και οριζόντια μέτρα δεν βοηθάνε ούτε τον εργοδότη ούτε τον εργαζόμενο».

Ο δείκτης ΘΥΒΜΑΣ

Όπως αναφερόταν στην εγκύκλιο του 2024, που βασιζόταν στις προτάσεις της Επιτροπής, «για την ανάλυση της θερμικής καταπόνησης εργαζομένου που ασκεί συγκεκριμένη δραστηριότητα σε θερμοκρασιακά επιβαρυμένο χώρο εργασίας πρέπει κατ’ αρχήν να γίνουν μετρήσεις των βασικών παραμέτρων του περιβάλλοντος που συνθέτουν το τοπικό μικροκλίμα: της θερμοκρασίας του αέρα, της ταχύτητας του αέρα, της σχετικής υγρασίας και της ακτινοβολούμενης θερμότητας».

Ο δείκτης ΘΥΒΜΑΣ εκτιμά τη θερμική καταπόνηση που δέχεται ένας άνθρωπος, η οποία είναι συνάρτηση των παραμέτρων του περιβάλλοντος και της θερμότητας που παράγεται εντός του σώματος από τη μεταβολική δραστηριότητα.

Ειδικότερα, συνδυάζει τις βασικές παραμέτρους του τοπικού μικροκλίματος με προσωπικές παραμέτρους του (υγιούς) εργαζόμενου:

(α) τον ρυθμό μεταβολισμού του, που εκφράζει τη μυϊκή ενέργεια που καταναλώνει σε μια δραστηριότητα (με κατηγοριοποίηση σε χαμηλό, μέτριο, υψηλό, πολύ υψηλό δείκτη μεταβολισμού),

(β) τον βαθμό εγκλιματισμού του, το αν δηλαδή έχει επιτευχθεί η σταδιακή προσαρμογή των φυσιολογικών του λειτουργιών και κατά συνέπεια η αύξηση της αντοχής του στην εργασία σε θερμό περιβάλλον ή όχι (με κατηγοριοποίηση σε εγκλιματισμένο και μη-εγκλιματισμένο εργαζόμενο),

(γ) τη χρονική διάρκεια έκθεσής του στο θερμό περιβάλλον και

(δ) το είδος της ενδυμασίας του (με μέγεθος αναφοράς τον δείκτη θερμικής μόνωσης

Τα μέτρα που είχαν ληφθεί

Ο κίνδυνος θερμικής καταπόνησης αυξάνεται σημαντικά όταν η θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος ξεπεράσει τους 38°C, δηλαδή 1°C πάνω από τη φυσιολογική. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η τήρηση της οριακής τιμής έκθεσης των 38°C, ο δείκτης ΘΥΒΜΑΣ προτείνει ένα συγκεκριμένο σχήμα εργασίας και διαλλειμάτων, συνυπολογίζοντας τη σωματική δραστηριότητα, τον ρουχισμό και τον εγκλιματισμό.

Προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος για εργασιακή θερμική καταπόνηση – και επειδή η αξιολόγηση της θερμοκρασίας πυρήνα σώματος είναι εξαιρετικά δύσκολο να εφαρμοστεί σε εργασιακούς χώρους – η εγκύκλιος όριζε άμεσα μετρήσιμες ανώτερες και κατώτερες τιμές ανάληψης δράσης:

  • Η κατώτερη τιμή ανάληψης δράσης αποτελεί το πρώτο επίπεδο δράσης, δηλαδή το όριο θερμικής καταπόνησης πέρα από το οποίο ο εργοδότης πρέπει να παρέχει στους εργαζόμενους εκπαίδευση και κατάλληλα μέσα ατομικής προστασίας. Αποτελεί τη μέγιστη τιμή του δείκτη για την οποία η εργασία συνεχίζεται χωρίς διαλείμματα.
  • Η ανώτερη τιμή ανάληψης δράσης αποτελεί το δεύτερο επίπεδο δράσης, δηλαδή το όριο πέρα από το οποίο αν δεν μπορούν να ληφθούν άμεσα μέτρα μείωσης της θερμικής καταπόνησης, τότε, οι εργαζόμενοι πρέπει υποχρεωτικά να φορούν μέσα ατομικής προστασίας, ο χώρος πρέπει να οριοθετείται με κατάλληλη σήμανση και η πρόσβαση άλλων εργαζομένων πρέπει να περιορίζεται κατά το δυνατό. Αποτελεί την τιμή του δείκτη για την οποία οι εργασίες διακόπτονται.

Ο κίνδυνος για εργασιακή θερμική καταπόνηση μειώνεται σημαντικά όταν τα όρια ασφαλείας του δείκτη ΘΥΒΜΑΣ (δηλαδή, οι ανώτερες και οι κατώτερες τιμές ανάληψης δράσης) λαμβάνουν υπόψη την ένταση της σωματικής εργασίας, όπως αυτή καθορίζεται στον παρακάτω πίνακα:

 

Παραδείγματα έντασης και μεταβολικού ρυθμού για διαφορετικές δραστηριότητες και εργασίες εμφανίζονται στον ακόλουθο πίνακα:

 

Σε περίπτωση που πρέπει να ληφθούν μέτρα μείωσης της θερμικής καταπόνησης, η διαφορά μεταξύ της εκτίμησης του δείκτη ΘΥΒΜΑΣ στο χώρο εργασίας και της κατώτερης τιμής ΘΥΒΜΑΣ για ανάληψη δράσης μπορεί να χρησιμοποιηθεί ώστε να προσδιοριστεί ο χρόνος εργασίας, καθώς και τα διαλείμματα που πρέπει να κάνουν οι εργαζόμενοι προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος εργασιακής θερμικής καταπόνησης. Οι οδηγίες αυτές στοχεύουν στην προσαρμογή της παραγωγής θερμότητας μέσω του μεταβολισμού και, συνεπώς, στη διατήρηση θερμοκρασίας πυρήνα σώματος μικρότερης των 38°C, μέσω της κατάτμησης του χρόνου εργασίας σε διαστήματα εργασίας – ανάπαυσης κατά φθίνουσα αναλογία:

▪ 100%-0% (συνεχής εργασία),

▪ 75%-25%,

▪ 50%-50%,

▪ 25%-75%,

▪ 0%-100% (διακοπή ή μετάθεση των εργασιών)

ανάλογα με την υπολογιζόμενη τιμή ΘΥΒΜΑΣ, ούτως ώστε ο συνδυασμός των παραμέτρων ένταση και διάρκεια εργασίας να μην αντιστοιχεί σε τιμή η οποία υπερβαίνει την τιμή αναφοράς του δείκτη.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Λάρισα: Ανοικτή συζήτηση κατά της διάλυσης της Παιδιατρικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου
Προχωρημένες επαφές για πώληση της Innovis Pharma
Πρώτη προκήρυξη για 53 μόνιμους ψυχιάτρους του Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ)