Ζήτημα ομαλής συνέχισης της λειτουργίας δομών ψυχικής υγείας σε όλη την Ελλάδα προκύπτει από την αιφνιδιαστική αλλαγή του πλαισίου χρηματοδότησης έργων που έχουν ήδη ανατεθεί σε φορείς ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης με χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, δηλαδή με ευρωπαϊκούς πόρους.

Σύμφωνα με επιστολή της Ομοσπονδίας Φορέων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης και Ψυχικής Υγείας «Αργώ» προς τον υφυπουργό Υγείας, αρμόδιο για θέματα Ψυχικής Υγείας, Δημήτρη Βαρτζόπουλο, ενώ μέχρι τώρα η επιχορήγηση των δομών γινόταν προϋπολογιστικά –με προκαταβολή του 40% της συνολικής δαπάνης και δεύτερη δόση που αντιστοιχούσε στο 50% - το νέο πλαίσιο προβλέπει ότι οι επιχορηγήσεις θα δίνονται απολογιστικά, δηλαδή αφού η δαπάνη έχει καταβληθεί από τον ανάδοχο και έχει ελεγχθεί από ορκωτό ελεγκτή.

Η "Αργώ" υποστηρίζει πως η σχετική πρόβλεψη είναι ανεφάρμοστη, με δεδομένο τον μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα των φορέων ψυχικής υγείας. Θέτει ζήτημα άνισης μεταχείρισης σε βάρος λίγων συγκεκριμένων φορέων που δεν έχουν λάβει ακόμη τη Β δόση της επιχορήγησης, σε αντίθεση με την πλειοψηφία που την έχει εισπράξει, ενώ ζητά την ακύρωση του νέου πλαισίου, επισημαίνοντας πως η υιοθέτησή του θα αποτελέσει τροχοπέδη στην υλοποίηση του σχεδιασμού του υπουργείου για την ολοκλήρωση της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης. Επίσης, θα δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στη λειτουργία των δομών ψυχικής υγείας ιδιαίτερα των οικοτροφείων, με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει για τους εργαζόμενους αλλά ιδίως για τους ασθενείς.

Σύμφωνα με πληροφορίες του iatronet.gr από αρμόδιους φορείς, το νέο πλαίσιο δημιουργεί άμεσα σοβαρό πρόβλημα λειτουργίας σε περίπου 8 δομές ψυχικής υγείας στη Θεσσαλονίκη και άλλες περιοχές της Βόρειας Ελλάδας, καθώς δεν έχουν εισπράξει τη δεύτερη δόση της επιχορήγησης, σε αντίθεση με το 90% των φορέων. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται οικοτροφεία για άτομα με βαριές ψυχικές διαταραχές, για άτομα με αυτισμό και για ασθενείς με νόσο Alzheimer. Κάθε μία φιλοξενεί από 15 ωφελούμενους, ενώ απασχολεί προσωπικό 30 και πλέον ατόμων.

Τι αναφέρει η "Αργώ"

Σύμφωνα με την επιστολή της Ομοσπονδίας, οι φορείς που εκπροσωπεί έλαβαν με απλό email ένα υπόδειγμα προσυμφωνημένων διαδικασιών από τη Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας, που ορίζει το νέο πλαίσιο χρηματοδότησης που θα ισχύει στο εξής: Σύμφωνα με αυτό, κάθε πληρωμή επιχορήγησης δαπάνης θα γίνεται απολογιστικά και αφού προηγουμένως η δαπάνη έχει ελεγχθεί από ορκωτό ελεγκτή βάσει των υποδειγμάτων.

Η Ομοσπονδία θεωρεί ότι το νέο πλαίσιο οδηγεί σε διακριτική και μη σύννομη μεταχείριση των λίγων εκείνων φορέων που δεν έχουν ολοκληρώσει τη λήψη δεύτερης δόσης από τα σχετικά έργα Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Παράλληλα, αναφέρει πως αυτό ανεπίτρεπτα αποτελεί και άνιση μεταχείριση για το σύνολο των φορέων ψυχικής υγείας σε σχέση με το σύνολο των λοιπών μη κερδοσκοπικών φορέων που χρηματοδοτεί για έργα ΤΑΑ το υπουργείο Υγείας. "Αυτό δεν μπορεί θεσμικά να γίνει αποδεκτό, αφού σύμφωνα με τις αντίστοιχες αποφάσεις χρηματοδότησης, λαμβάνουν προκαταβολές - προχρηματοδοτήσεις", αναφέρει και ζητά την επαναφορά του καθεστώτος χρηματοδότησης των έργων μέσω ΤΑΑ όπως εφαρμοζόταν μέχρι πρότινος, ισότιμα για όλους.

Όπως αναφέρει η "Αργώ", οι προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος προς τους φορείς περιγράφουν μια τελείως άλλη διαδικασία χρηματοδότησης: ο ανάδοχος λαμβάνει το σύνολο του προϋπολογισμού κάθε Μονάδας Ψυχικής Υγείας με τμηματικές καταβολές κατά τη διάρκεια του έργου. Η πρώτη καταβολή ανέρχεται στο ύψος του 40% του συνολικού προϋπολογισμού δίκην προκαταβολής. Η δεύτερη δόση στο ύψος του 50% και η αποπληρωμή του υπόλοιπου ποσού (10%) καταβάλλεται μετά τον έλεγχο των στοιχείων και την πιστοποίηση των εγκεκριμένων δαπανών από ορκωτούς ελεγκτές. Δηλαδή γινόταν έλεγχος αφού είχαν προχρηματοδοτηθεί τα έργα στο 90% και μόνο το 10% ελέγχονταν απολογιστικά, κάτι που ορθώς ίσχυσε για 75 έργα ως σήμερα. Όπως διευκρινίζουν αρμόδιες πηγές, απολογισμός γινόταν πάντα με έλεγχο από ορκωτούς λογιστές για το σύνολο του έργου αλλά και ενδιάμεσα.

Προειδοποιεί με προσφυγές

Μάλιστα, επισημαίνεται πως το έως προχθές ισχύον πλαίσιο χρηματοδότησης αποτελεί ρητή δέσμευση της διοίκησης προς τους συμμετέχοντες στον διαγωνισμό ανάθεσης των μονάδων, αλλά και προς το Ταμείο Ανάκαμψης και η οποιαδήποτε εκ των υστέρων αλλαγή πλήττει την αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης του διοικούμενου προς τη διοίκηση, καταπατά ουσιαστικούς όρους υλοποίησης των έργων και επιφέρει μεγάλες δυσκολίες χρηματοδότησης, δεδομένου του μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα των φορέων.

"Η ενδεχόμενη αλλαγή προκαλεί ζημία ηθική και οικονομική καθώς και αστικές και ποινικές ευθύνες που θα καταλογιστούν εναντίον των φορέων μας και τις οποίες επιφυλασσόμαστε κάθε δικαιώματος προσφυγής στα αστικά και ποινικά δικαστήρια έναντι του Υπουργείου Υγείας και της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου (Ε.Δ.Ε.Λ.) καθώς και των στελεχών της", επισημαίνεται χαρακτηριστικά.

Στην επιχειρηματολογία της Ομοσπονδίας αναφέρεται επίσης ότι:

  • Σύμφωνα με τις υπουργικές αποφάσεις έγκρισης από άποψης σκοπιμότητας (…) «η πορεία της χρηματοδότησης εξαρτάται από την πορεία υλοποίησης του φυσικού και οικονομικού αντικειμένου», ενώ δεν προβλεπόταν πουθενά η εκ των προτέρων χρηματοδότηση των έργων σε αυτό το τεράστιο ύψος του 60% από τους ίδιους τους φορείς, πρόβλεψη που εκ των υστέρων εισάγει η Διεύθυνση Ψυχικής Υγείας και είναι ανεφάρμοστη για τους μη κερδοσκοπικούς φορείς.
  • Με το email της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας τροποποιούνται παράτυπα, αντί να ερμηνεύονται απλώς, ουσιώδεις όροι των Υπουργικών Αποφάσεων καθ’ υπόδειξη της Επιτροπής Δημοσιονομικού Ελέγχου και καταναγκαστικής εφαρμογής εκ της διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας, φτάνοντας τα όρια της παράβασης του υπηρεσιακού καθήκοντος των ερμηνευτών – εισηγητών τους, δεδομένου ότι ο δημοσιοϋπαλληλικός κώδικας επιβάλλει την πιστή τήρηση απερεγκλίτως του θεσμικού και κανονιστικού πλαισίου που οι νόμοι και οι υπουργικές αποφάσεις ορίζουν από όλους τους δημόσιους υπαλλήλους και δεν επιτρέπει ερμηνείες τέτοιες.

Να ακυρωθεί το νέο πλαίσιο

Η Αργώ ζητάει από τον αρμόδιο υφυπουργό Υγείας την τροποποίηση των σχετικών αποφάσεων, με ρητή αναφορά στον προκαταβολικό χαρακτήρα της Α και Β δόσης προς τους φορείς ψυχικής υγείας, κάτι που όπως υπογραμμίζει ισχύει για όλες τις άλλες αναθέσεις του Υπουργείου Υγείας προς μη κερδοσκοπικούς φορείς στα πλαίσια του Ταμείο Ανάκαμψης, που ρητά προβλέπουν προχρηματοδότηση.

"Εν κατακλείδι, γνωρίζοντας την αναγνώριση από πλευράς σας του καθοριστικού ρόλου των ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα στην υλοποίηση του Ν 5129/2024 – Ολοκλήρωση της Ψυχιατρικής Μεταρρύθμισης, σας υπογραμμίζουμε ότι η μη ακύρωση της υιοθέτησης του νέου πλαισίου χρηματοδότησης των έργων ΤΑΑ θα λειτουργήσει ως τροχοπέδη στην υλοποίηση του σχεδιασμού σας", επισημαίνει και καταλήγει: "Θα προκαλέσει επίσης την αποχή πολλών ΝΠΙΔ μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα στις επόμενες προσκλήσεις ενδιαφέροντος, ενώ για τα υπό υλοποίηση έργα θα οδηγήσει σε καθυστερήσεις πληρωμών και συνεπώς σε αναπόφευκτη μείωση της ποιότητας των υπηρεσιών μας".

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Λάρισα: Ανοικτή συζήτηση κατά της διάλυσης της Παιδιατρικής Κλινικής του Γενικού Νοσοκομείου
Προχωρημένες επαφές για πώληση της Innovis Pharma
Πρώτη προκήρυξη για 53 μόνιμους ψυχιάτρους του Εθνικού Δικτύου Υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας (ΕΔΥΨΥ)