Σήμερα, ο ασθενής φοράει smartwatch που τον ενημερώνει σε πραγματικό χρόνο για διάφορες παραμέτρους υγείας και φυσικής κατάστασης. Εφαρμογή στο κινητό του τηλέφωνο παρακολουθεί τη χρόνια νόσο που αντιμετωπίζει, τον ειδοποιεί για την λήψη των φαρμάκων του και χτυπάει alert στον ίδιο και στον γιατρό του αν ανιχνεύσει κάποια αλλαγή. Ακουμπώντας το δάχτυλο στην οθόνη του κινητού του θα μπορεί σύντομα να κάνει καρδιογράφημα και να μετρήσει την πίεσή του.

Έχει τη δυνατότητα να ανατρέξει σε όλο το ιατρικό του ιστορικό με μερικά κλικ στην εφαρμογή MyHealth, μπορεί να κλείσει ηλεκτρονικά το ραντεβού του σε συμβεβλημένο γιατρό ή στο νοσοκομείο, ενώ δεν χρειάζεται πλέον να αποθηκεύει, να αναζητά και να παίρνει μαζί του ογκώδεις φακέλους με διαγνώσεις και απεικονιστικές εξετάσεις.

Από την πλευρά του ο γιατρός βλέπει το αναλυτικό ιστορικό του ασθενή στην οθόνη του υπολογιστή του έχοντας την πλήρη εικόνα, ενώ στη διάθεσή του βρίσκονται μια σειρά από ψηφιακά εργαλεία που τον βοηθούν στην καλύτερη "ανάγνωση" των ευρημάτων, στην έγκαιρη ανίχνευση και διάγνωση κάποιας βλάβης και στην κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του συγκεκριμένου ασθενή.

Ψηφιακά εργαλεία, με την εφαρμογή και της Τεχνητής Νοημοσύνης μετασχηματίζουν με ραγδαίους ρυθμούς το τοπίο στην ιατρική φροντίδα. Για το περιβάλλον που διαμορφώνεται, για τους διακριτούς ρόλους ανθρώπων και αλγορίθμων μέσα σ΄ αυτό, για τα πολλαπλά οφέλη αλλά και τις προκλήσεις που φέρνει σε ασθενείς, γιατρούς και το σύστημα υγείας, μιλάει στο iatronet.gr ο καθηγητής Ιατρικής Φυσικής στο Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και επισκέπτης καθηγητής στο King’s College του Λονδίνου, Ιωάννης Τσούγκος (φωτογραφία).

Αξιολόγηση ύποπτων βλαβών ως και 5 χρόνια νωρίτερα

Ένα παράδειγμα στον καρκίνο του μαστού - με αφορμή τον Οκτώβριο, μήνα πρόληψης και ενημέρωσης - είναι ενδεικτικό για το πώς οι αλγόριθμοι της Τεχνητής Νοημοσύνης μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά στην πρώιμη ανίχνευση βλαβών που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ανάπτυξη καρκίνου, αξιολογώντας τους απεικονιστικούς βιοδείκτες.

"Δημοσιεύσεις σε πάρα πολύ έγκυρα περιοδικά που προέρχονται από σειρές δεδομένων από πανεπιστημιακά νοσοκομεία όπως του Stanford και του Yale, δείχνουν ότι οι αλγόριθμοι μπορούν να αξιολογήσουν μια τέτοια βλάβη, μέχρι και πέντε χρόνια νωρίτερα", αναφέρει ο κ. Τσούγκος και εξηγεί: "Έχουν βάλει τον αλγόριθμο να αξιολογεί αναδρομικά τις μαστογραφίες γυναικών που τελικά ανέπτυξαν καρκίνο και είδαν αυτοί ότι σε μαστογραφίες που έγιναν αρκετά νωρίτερα - όπου οι ακτινολόγοι έβλεπαν μεν κάτι αλλά δεν μπορούσαν να το κατηγοριοποιήσουν ως ύποπτη βλάβη - ο αλγόριθμος το κατηγοριοποιούσε ως ύποπτο. Αυτά τα εργαλεία έχουν ήδη μπει στην κλινική καθημερινότητα και προοπτικά τώρα θα βοηθούν τους γιατρούς να δουν γρηγορότερα την ύποπτη βλάβη πριν την εξέλιξή της σε μια μη ιάσιμη κατάσταση".

Την ίδια ώρα, ψηφιακά εργαλεία όπως το ΜyΗealth app και ο ηλεκτρονικός φάκελος, έχουν χρηστική αξία στα χέρια πολιτών και επαγγελματιών υγείας, ενώ ο ψηφιακός μετασχηματισμός δίνει πολλαπλές δυνατότητες στο σύστημα Υγείας. "Ψηφιοποιούνται παραγγελίες, φάρμακα, διαδικασίες, υπηρεσίες, ενώ με την αξιοποίηση και ανάλυση των μεγάλων δεδομένων (big data) θα μπορούμε να σχεδιάσουμε μοντέλα πρόληψης και πρόγνωσης ασθενειών, να προβλέπουμε καταστάσεις νωρίτερα. Αυτό θα είναι πάρα πολύ θετικό πρωτίστως για τους ασθενείς και την υγεία τους, και δευτερευόντως για το σύστημα Υγείας, όπου γίνεται και μια οικονομία κλίμακος".

Προκλήσεις και αντιστάσεις

Ένας συνδυασμός έλλειψης ενημέρωσης, τεχνοφοβίας και ανησυχιών για τα προσωπικά δεδομένα ευθύνεται για το γεγονός ότι μόνο το 9% των πολιτών έχει κατεβάσει μέχρι σήμερα την εφαρμογή ΜyΗealth και ένα μικρό ποσοστό αυτών τη χρησιμοποιεί. "Σε κάθε επιστημονική εξέλιξη υπήρχε συνήθως ένα συγκεκριμένο μοτίβο για τους ανθρώπους: στην αρχή το φοβόμαστε, οπότε υπάρχει και σχετική άρνηση που μπορεί να φτάσει και σε ακραίες αντιδράσεις, μετά συνήθως υπάρχει η σταδιακή αποδοχή και αλληλεπίδραση, έπειτα η υπερ-αποδοχή και στο τέλος έρχεται η κανονικοποίηση της στάσης μας", σημειώνει ο καθηγητής, εστιάζοντας κυρίως στο θέμα της ενημέρωσης.

Θέλοντας να συμβάλλει στη διάχυση της πληροφορίας το Τμήμα Ιατρικής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε συνεργασία με τον Δήμο Λαρισαίων άνοιξε το περασμένο Σάββατο έναν κύκλο 10 ανοικτών ενημερωτικών εκδηλώσεων για την υγεία, με την πρώτη να έχει ομιλητή τον κ. Τσούγκο και θέμα "Τεχνητή Νοημοσύνη στην Υγεία: Ευκαιρία ή Απειλή".

Δεν θα αντικατασταθεί ο γιατρός από τον αλγόριθμο

Σε μια εποχή που η τεχνολογία αναπτύσσεται με γρηγορότερο ρυθμό από ποτέ άλλοτε, οι επιστήμονες δυσκολεύονται να προβλέψουν με ακρίβεια τι άλλο έρχεται σε μια προβολή στο μέλλον.

"Εκτιμώ ότι στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, πραγματικά η Τηλεϊατρική και οι προγνωστικοί αλγόριθμοι σε συνδυασμό με την ανάλυση των γενετικών δεδομένων των ανθρώπων και την παρακολούθηση της κατάστασής τους, του φαινοτύπου και του γονοτύπου τους, θα είναι σε θέση να δώσουν πολύ γρηγορότερα κάποια αποτελέσματα που θα σώζουν ζωές", επισημαίνει ο κ. Τσούγκος, προσθέτοντας πως το κέρδος για τον ασθενή θα είναι η εξατομικευμένη θεραπεία, προσαρμοσμένη στον ίδιο, για το μέγιστο δυνατό θεραπευτικό όφελος.

Σε ό,τι αφορά τους ρόλους του ασθενούς και του γιατρού στο νέο περιβάλλον, υπογραμμίζει πως θα παραμείνουν διακριτοί. "Το λεπτό σημείο είναι να μην κάνει το λάθος ο πολίτης να προσπαθήσει να αντικαταστήσει τον ειδικό γιατρό του με έναν αλγόριθμο. Να μη μπει δηλαδή στον πειρασμό να κάνει ο ίδιος διαγνώσεις, να κάνει ο ίδιος παρεμβάσεις, να κατανοήσει ότι τα εργαλεία αυτά είναι χρήσιμα, αλλά πρέπει να παραμείνουν σε βοηθητικό επίπεδο», τονίζει και προσθέτει: «Αντίστροφα, οι γιατροί που πιθανώς φοβούνται ότι μπορεί να χάσουν τον ρόλο τους μέσα από αυτά τα εργαλεία, η πραγματική απάντηση είναι πως αυτό αποκλείεται να γίνει, γιατί στο διά ταύτα αυτό είναι μόνο ένα εργαλείο και πρέπει ένας άνθρωπος, ένας γιατρός, να έχει την ηθική ευθύνη στην τελική απόφαση".

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Κουραμπιέδες, μελομακάρονα και μια αίσθηση ανεκπλήρωτου
Το πρώτο και μοναδικό βιο - ομοειδές φάρμακο για την πολλαπλή σκλήρυνση μπαίνει στις ΗΠΑ
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί