Η μετατραυματική ανάπτυξη (Post-Traumatic Growth, PTG), αναφέρεται στις θετικές ψυχολογικές αλλαγές που μπορούν να προκύψουν ως αποτέλεσμα της αντιμετώπισης μιας τραυματικής ή απειλητικής για τη ζωή εμπειρίας, όπως ο καρκίνος. Το Εργαστήριο Ψυχολογίας του Ινστιτούτου Εφαρμοσμένων Βιοεπιστημών του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΙΝΕΒ/ΕΚΕΤΑ) επιχείρησε να εντοπίσει και να αναδείξει αυτή τη θετική διάσταση, μέσα από το διεπιστημονικό ερευνητικό και κλινικό πρόγραμμα IC-GROWTH που εκπόνησε, σε ομάδες ασθενών οι οποίοι ανέκαμψαν και ενδυναμώθηκαν μετά από την θεραπεία. 

«Η μετατραυματική ανάπτυξη δεν σημαίνει ότι το άτομο δεν υπέφερε ή δεν υποφέρει ή ότι ξεπερνά απλώς το τραύμα από την ασθένειά του», διευκρινίζει μιλώντας στο iatronet.gr η συμβουλευτική ψυχολόγος, ερευνητική συνεργάτιδα του Ινστιτούτου, Μαρία Βασιλοπούλου, η οποία θα παρουσιάσει τα συμπεράσματα του ερευνητικού έργου στο πλαίσιο ημερίδας, το Σάββατο 1/11 στο δημαρχείο Θεσσαλονίκης. «Σημαίνει ότι μέσα από τις δύσκολες εμπειρίες που έχει περάσει από τον πόνο, τα αρνητικά συναισθήματα, την τεράστια αβεβαιότητα, καταφέρνει να ανακάμψει και να αναδιαμορφώσει ουσιαστικά τον τρόπο που βλέπει την εμπειρία του, τον εαυτό του, αλλά και τον κόσμο», σημειώνει, προσθέτοντας: «Δηλαδή, ανακάμπτει και μπορεί πλέον να ζήσει ακόμα και καλύτερα, βλέποντας ορισμένες πτυχές της ζωής του, όπως το να εκτιμάει τα μικρά πράγματα, τη σχέση του με τους άλλους, να δίνει μια προτεραιότητα στις αξίες του, που ενδεχομένως νωρίτερα να είχε διαφορετική προτεραιοποίηση».

Ως παράδειγμα αναφέρει ένα άτομο, το οποίο μπορεί να είχε βάλει ως προτεραιότητα τη δουλειά του, ενώ μετά την ασθένεια νιώθει ότι η υγεία του και η σχέση του με τους άλλους είναι σημαντικότερη. «Εκτιμώ καλύτερα αυτό που πλέον έχει σημασία για εμένα και είμαι πλέον πιο δυνατός στο να το διεκδικήσω και να δράσω σύμφωνα με αυτό», σημειώνει, προσθέτοντας: «Φυσικά, δεν είναι όλα ρόδινα και ιδανικά. Πολλές φορές η εμπειρία του καρκίνου στη βιβλιογραφία αναφέρεται ως emotional rollercoaster (‘συναισθηματικό τρενάκι του λούνα παρκ’), μια πορεία με πολλές διαταράξεις και διακυμάνσεις». 

Μεθοδολογία μελέτης και συμπεράσματα

Η μελέτη σχεδιάστηκε με τη μορφή της τυχαιοποιημένης ελεγχόμενης δοκιμή. Οι συμμετέχοντες ήταν όλοι ενήλικες που είχαν νοσήσει με καρκίνο μαστού, κεφαλής – τραχήλου ή παχέος εντέρου, είχαν ολοκληρώσει την κύρια θεραπεία τους, όπως έναν προγραμματισμένο κύκλο χημειοθεραπειών, και είχε παρέλθει ένα χρονικό διάστημα περίπου 5 ετών από την αρχική διάγνωση. Χωρίστηκαν σε δύο ομάδες –ομάδα παρέμβασης και ομάδα ελέγχου- των 8 ως 10 ατόμων η κάθε μία. 

Σε όλους αξιολογήθηκε με ερωτηματολόγια η μετατραυματική ανάπτυξη, πεποιθήσεις γύρω από την ασθένεια, μετατραυματική διαταραχή άγχους, πνευματική ευεξία, συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης, ενώ έγιναν και κάποιες μετρήσεις όπως τα επίπεδα κορτιζόλης με δείγμα σάλιου. 

Η ομάδα παρέμβασης παρακολούθησε έξι εβδομαδιαίες συνεδρίες θεραπείας αποδοχής και δέσμευσης, η οποία βοηθάει το άτομο να παραμείνει στο παρόν (ενσυνειδητότητα), και να αποδέχεται σκέψεις και συναισθήματα χωρίς κριτική.

Τα πρώτα αποτελέσματα από την αξιολόγηση, η οποία στην πρώτη ομάδα έγινε τόσο πριν όσο και μετά την παρέμβαση, κατέδειξαν βελτίωση σε σχέση με την ομάδα ελέγχου στη μετατραυματική ανάπτυξη και κυρίως σε δύο βασικά στοιχεία της, που είναι η προσωπική δύναμη και η εκτίμηση της ζωής. 

«Κάποιοι μηχανισμοί ψυχολογικής αλλαγής που εμφανίζονται με την συγκεκριμένη θεραπευτική παρέμβαση είναι η αποδοχή, δηλαδή η προσαρμοστική αντιμετώπιση δύσκολων συναισθημάτων, η παρουσία στη στιγμή (ενσυνειδητότητα), η δράση βασισμένη στις αξίες μου, δηλαδή με λίγα λόγια να ζω τη ζωή που θέλω με βάση αυτά που είναι σημαντικά για εμένα, και η γνωσιακή αποσύνδεση, δηλαδή να παίρνω κάποια απόφαση από κάποιες δυσλειτουργικές σκέψεις. Όχι να τις διώχνω, αλλά να τις τοποθετώ μέσα στην καθημερινότητά μου ισόποσα μαζί με άλλα πράγματα, χωρίς να με παραλύουν», σημειώνει η κ.Βασιλοπούλου.

Η ερευνητική ομάδα του έργου IC-GROWTH αποτελείται από τους Χριστίνα Καραμανίδου - ψυχολόγο υγείας, υπεύθυνη του Εργαστηρίου Ψυχολογίας στο ΙΝΕΒ/ΕΚΕΤΑ, Χριστίνα Κάκαλου - μηχανικό λογισμικού, Άννα Νισυραίου  - κλινική ψυχολόγο, Μαρία Βασιλοπούλου - συμβουλευτική ψυχολόγο, Μάρα Γκιόκα - γνωσιακή ψυχολόγο / νευροψυχολόγο, Αντώνη Μπόζα -ιατρικό ψυχολόγο και Κωνσταντίνα Σταυρογιάννη - ψυχολόγο.

Η ημερίδα

Η παρουσίαση του ερευνητικού έργου θα γίνει στη διάρκεια της επιστημονικής ημερίδας με θέμα «Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη μετά την Ογκολογική Θεραπεία και Μετατραυματική Ανάπτυξη», το Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2025, (10:00-15:00), στην Αίθουσα «Μανώλης Αναγνωστάκης» του δημαρχείου Θεσσαλονίκης, με δωρεάν συμμετοχή.

Τις εργασίες θα ανοίξουν ο υφυπουργός Ανάπτυξης αρμόδιος για την Έρευνα και την Καινοτομία, Σταύρος Καλαφάτης και η Διευθύντρια του ΙΝΕΒ/ΕΚΕΤΑ, Δρ.Αναστασία Χατζηδημητρίου. 

Το πρόγραμμα, με τη συμμετοχή εκλεκτών ομιλητών, συνδυάζει την επιστημονική έρευνα με την πρακτική υποστήριξη, επιδιώκοντας να συμβάλει ουσιαστικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων που ζουν με ή μετά τον καρκίνο, μέσα από καινοτόμες παρεμβάσεις ενδυνάμωσης και ψυχοκοινωνικής φροντίδας

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Πνευμονία: Βακτηριακό ένζυμο είναι πιθανό να προκαλεί μοιραίες καρδιακές επιπλοκές [μελέτη]