Η ανίχνευση αυξημένου τίτλου αντιστρεπτολυσίνης Ο (ASTO) είναι ένα εύρημα που πολλοί άνθρωποι αντιμετωπίζουν με απορία όταν το βλέπουν στα αποτελέσματα των αιματολογικών τους εξετάσεων. Τι σημαίνει όμως μια υψηλή ASTO; Πόσο ανησυχητική είναι; Και γιατί είναι τόσο σημαντικό να μη μείνει χωρίς ιατρική διερεύνηση;

Τι είναι η ASTO

Η ASTO (Antistreptolysin O) είναι μια εργαστηριακή εξέταση αίματος που μετρά τα αντισώματα που παράγει ο οργανισμός εναντίον μιας τοξίνης του β-αιμολυτικού στρεπτόκοκκου της ομάδας Α, γνωστής ως στρεπτολυσίνη Ο. Με απλά λόγια, δείχνει εάν ο οργανισμός έχει έρθει πρόσφατα ή παλαιότερα σε επαφή με τον στρεπτόκοκκο, ένα βακτήριο που προκαλεί συνήθως φαρυγγίτιδα ή αμυγδαλίτιδα.

Όταν ο οργανισμός εκτεθεί στο μικρόβιο, ενεργοποιεί το ανοσοποιητικό σύστημα για να το καταπολεμήσει. Ένα από τα «όπλα» του είναι η παραγωγή των αντισωμάτων που ανιχνεύονται μέσω της εξέτασης ASTO. Έτσι, μια υψηλή τιμή ASTO δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει ενεργή λοίμωξη, αλλά ότι υπήρξε στρεπτοκοκκική προσβολή.

Πώς μεταδίδεται ο στρεπτόκοκκος

Ο στρεπτόκοκκος μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο, κυρίως με σταγονίδια από το φτέρνισμα, το βήχα ή την άμεση επαφή με εκκρίσεις του ανώτερου αναπνευστικού. Δεν είναι σπάνιο να προσβληθούν πολλά μέλη της ίδιας οικογένειας, ειδικά αν ένα παιδί ή ενήλικας έχει στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα.

Η μόλυνση μπορεί να εκδηλωθεί με έντονο πονόλαιμο, πυρετό, διογκωμένους λεμφαδένες και πύον στις αμυγδαλές. Σε άλλες περιπτώσεις υπάρχει σύνδρομο παρόμοιο με κοινό κρυολόγημα ή με συμπτώματα που μιμούνται την γρίπη. Σε αρκετές περιπτώσεις, η λοίμωξη περνάει σχεδόν απαρατήρητη — χωρίς εμφανή συμπτώματα — και το μόνο στοιχείο που μαρτυρά την παρουσία του μικροβίου είναι η αυξημένη τιμή ASTO στις εξετάσεις.

Τι σημαίνει η αυξημένη ASTO

Η φυσιολογική τιμή της ASTO ποικίλλει ανάλογα με το εργαστήριο, την ηλικία και το φύλ. Όταν ο τίτλος είναι αυξημένος, αυτό δείχνει ότι ο οργανισμός έχει πρόσφατα «πολεμήσει» τον στρεπτόκοκκο.

Αν και σε πολλές περιπτώσεις η αύξηση είναι παροδική και αβλαβής, υπάρχουν καταστάσεις όπου η επίμονη ή πολύ υψηλή ASTO μπορεί να υποδεικνύει μη πλήρη εκρίζωση του μικροβίου ή παθολογική ανοσολογική αντίδραση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο οργανισμός αρχίζει να στρέφεται εναντίον των ίδιων του των ιστών, προκαλώντας αυτοάνοσες φλεγμονές.

Οι πιθανές επιπλοκές

Η μη έγκαιρη ή ελλιπής αντιμετώπιση μιας στρεπτοκοκκικής λοίμωξης μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές, που δεν οφείλονται στο ίδιο το βακτήριο, αλλά στην ανοσολογική «αντίδραση» του οργανισμού σε αυτό. Οι πιο γνωστές είναι:

1.    Ρευματικός πυρετός:
Πρόκειται για φλεγμονώδη νόσο που μπορεί να επηρεάσει την καρδιά, τις αρθρώσεις, το δέρμα και το νευρικό σύστημα. Μπορεί να προκαλέσει μόνιμες καρδιακές βλάβες, όπως ρευματική βαλβιδοπάθεια, αν δεν διαγνωστεί και αντιμετωπιστεί εγκαίρως.

2.    Μεταστρεπτοκοκκικήσπειραματονεφρίτιδα:
Μια φλεγμονή των νεφρών που εμφανίζεται λίγες εβδομάδες μετά από στρεπτοκοκκική λοίμωξη. Ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει πρήξιμο, αυξημένη πίεση, αιματουρία (αίμα στα ούρα) ή οίδημα στα πόδια.

3.    Δερματικές και ρευματικές εκδηλώσεις:
Μπορεί να παρουσιαστεί εξάνθημα, αρθραλγίες (πόνοι στις αρθρώσεις) ή ρευματικά συμπτώματα.

Η κληρονομική προδιάθεση

Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι άτομα της ίδιας οικογένειας, ιδιαίτερα μονοζυγωτικοί δίδυμοι, έχουν αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσουν υψηλή ASTO ή μεταστρεπτοκοκκικές επιπλοκές. Αυτό υποδηλώνει μια κληρονομική ευαισθησία του ανοσοποιητικού συστήματος, που μπορεί να κάνει ορισμένους ανθρώπους πιο επιρρεπείς σε παθολογικές αντιδράσεις μετά από λοίμωξη με στρεπτόκοκκο.

Πότε πρέπει να γίνει ιατρικός έλεγχος

Η εύρεση αυξημένης ASTO δεν πρέπει να προκαλεί πανικό, αλλά σίγουρα δεν πρέπει να αγνοείται. Ο θεράπων ιατρός (ειδικός παθολόγος) θα αξιολογήσει τη σημασία του ευρήματος, λαμβάνοντας υπόψη:

Αν υπάρχουν πρόσφατα συμπτώματα λοίμωξης (πονόλαιμος, πυρετός κ.λπ.)
Αν υπάρχουν παράλληλες εργαστηριακές ενδείξεις φλεγμονής (όπως υψηλή ΤΚΕ ή CRP)
Αν η ASTO παραμένει αυξημένη σε επαναληπτικές μετρήσεις
Αν υπάρχουν ενδείξεις καρδιακής, νεφρικής ή ρευματικής προσβολής
Σε κάποιες περιπτώσεις, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει επιπλέον εξετάσεις, προκειμένου να αποκλειστούν επιπλοκές.

Η σημασία της θεραπείας

Αν διαπιστωθεί ότι η υψηλή ASTO συνδέεται με ενεργή ή πρόσφατη στρεπτοκοκκική λοίμωξη, χορηγείται αντιβιοτική αγωγή, συνήθως με πενικιλίνη ή κάποιο εναλλακτικό αντιβιοτικό σε περίπτωση αλλεργίας. Η ολοκλήρωση της θεραπείας είναι ζωτικής σημασίας για να εκριζωθεί πλήρως το μικρόβιο και να αποφευχθούν οι επιπλοκές.

Σε περιπτώσεις όπου η λοίμωξη έχει ήδη προκαλέσει επιπλοκή (π.χ. ρευματικό πυρετό), μπορεί να χρειαστεί μακροχρόνια προφυλακτική αγωγή με αντιβιοτικά και στενή ιατρική παρακολούθηση.

Πρόληψη και φροντίδα

Η πρόληψη βασίζεται κυρίως στην έγκαιρη αναγνώριση και σωστή θεραπεία κάθε λοίμωξης του φάρυγγα. Είναι σημαντικό:

Να μην αγνοούμε τον επίμονο πονόλαιμο ή τον πυρετό.
Να αποφεύγουμε την αυτοδιάγνωση και τη λήψη αντιβιοτικών χωρίς ιατρική οδηγία.
Να τηρείται καλή υγιεινή, ειδικά σε περιβάλλοντα με παιδιά.
Να πραγματοποιείται επανέλεγχος ASTO και γενική αίματος μετά από θεραπεία, εφόσον το προτείνει ο γιατρός.
Συμπέρασμα

Η υψηλή ASTO δεν είναι ασθένεια, αλλά ένδειξη ότι ο οργανισμός έχει έρθει σε επαφή με τον στρεπτόκοκκο. Αν και συχνά είναι ένα τυχαίο και αθώο εύρημα, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να κρύβει πίσω του μια σοβαρή ανοσολογική αντίδραση ή ατελή εκρίζωση του μικροβίου.

Ο ασθενής με υψηλή ASTO δεν πρέπει να αμελεί την παθολογική εξέταση και την καθοδήγηση του ειδικού. Η έγκαιρη διάγνωση και η σωστή θεραπευτική αντιμετώπιση είναι το «κλειδί» για την πλήρη αποκατάσταση και την αποφυγή επιπλοκών που μπορούν να επηρεάσουν μόνιμα την καρδιά, τις αρθρώσεις ή ά τα νεφρά.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Ι. Βαρδακαστάνης: Το αναπηρικό κίνημα συνεχίζει να αγωνίζεται και να διεκδικεί
Ενδυνάμωση των ασθενών: Καμπάνια ευαισθητοποίησης για την ενίσχυση υιοθέτησης της περιτοναϊκής κάθαρσης στην Ελλάδα
Ποιες τροφές αυξάνουν την καλή χοληστερόλη