Oι δημιουργικές δραστηριότητες—όπως ο χορός, η μουσική, οι εικαστικές τέχνες και ακόμη και τα παιχνίδια στρατηγικής σε πραγματικό χρόνο—προσφέρουν μετρήσιμα οφέλη για την υγεία του εγκεφάλου. Ερευνητές χρησιμοποίησαν μεθόδους που εκτιμούν πόσο «ηλικιωμένος» φαίνεται ο εγκέφαλος σε σχέση με τη χρονολογική ηλικία ενός ατόμου. Χρησιμοποιώντας καταγραφές ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος/ μαγνητοεγκεφαλογραφήματος καθώς και μοντέλα μηχανικής μάθησης εκπαιδευμένα σε 1.240 άτομα, εξέτασαν τη διαφορά μεταξύ της πραγματικής και της χρονολογικής ηλικίας του εγκεφάλου σε 232 άτομα με διαφορετικά επίπεδα δημιουργικής δεξιότητας ή βραχυπρόθεσμης εκπαίδευσης.

«Σε κάθε δημιουργικό τομέα, τα άτομα με υψηλού επιπέδου γνώση, εκπαίδευση και εμπειρία εμφάνισαν εγκεφάλους που φαίνονταν σημαντικά νεότεροι, σε σχέση με την χρονολογική τους ηλικία, από εκείνους των ατόμων χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά, ενώ οι βραχυπρόθεσμα εκπαιδευόμενοι εμφάνισαν μικρότερα αλλά σταθερά οφέλη. Οι αλλαγές στη συνδεσιμότητα μεταξύ των νευρώνων του εγκεφάλου ήταν ισχυρότερες σε περιοχές που συνήθως εμφανίζουν ηλικιακή έκπτωση και επικαλύπτονταν με περιοχές που σχετίζονται με τη δημιουργικότητα. Αυξήσεις στην τοπική αποδοτικότητα των νευρωνικών κυκλωμάτων και στη συνολική συνδεσιμότητα του εγκεφάλου φαίνεται να υποστηρίζουν αυτές τις καθυστερήσεις στη γήρανση. Συνολικά, τα ευρήματα δείχνουν ότι η δημιουργικότητα λειτουργεί ως ευέλικτος, ευρέος φάσματος προαγωγός της εγκεφαλικής υγείας», επισημαίνει ο κ. Σπύρος Ευθυμιόπουλος Καθηγητής Νευροβιολογίας, Τμήμα Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και εξηγεί:

Η δημιουργικότητα στη μελέτη παρουσιάζεται ως μια πολυδιάστατη δεξιότητα που καλύπτει τόσο καλλιτεχνικές όσο και μη καλλιτεχνικές δραστηριότητες, με κεντρικό άξονα τη δημιουργία πρωτότυπων και χρήσιμων ιδεών. Προηγούμενες μελέτες δείχνουν ότι η δημιουργική ενασχόληση μπορεί να ενισχύσει τον όγκο και τη συνδεσιμότητα του εγκεφάλου, αλλά οι άμεσες μετρήσεις της εγκεφαλικής υγείας ήταν περιορισμένες. Υπάρχουν μέθοδοι [τα εγκεφαλικά ρολόγια (brain clocks)] γεφυρώνουν αυτό το κενό συγκρίνοντας την υπολογιζόμενη-πραγματική με τη χρονολογική ηλικία. Οι συγγραφείς προτείνουν ότι η συστηματική ενασχόληση με δημιουργικές δραστηριότητες—ιδίως σε επίπεδο υψηλής γνώσης, εκπαίδευσης και εμπειρίας —μπορεί να οδηγεί σε ορατές καθυστερήσεις στη γήρανση του εγκεφάλου.

Σε όλες τις περιπτώσεις, τα άτομα υψηλού επιπέδου γνώσης, εκπαίδευσης και εμπειρίας εμφάνισαν εγκεφάλους νεότερους σε σχέση με την χρονολογική τους ηλικία από τα άτομα χωρίς αυτά τα χαρακτηριστικά. Οι χορευτές τανγκό είχαν κατά μέσο όρο 7.1 έτη νεότερους εγκεφάλους, οι μουσικοί 5.4 έτη, οι εικαστικοί καλλιτέχνες 6.2 έτη και οι gamers 4.1 έτη. Αυτά τα ευρήματα δείχνουν ότι η εντατική, μακροχρόνια δημιουργική εξάσκηση συνδέεται με βραδύτερη εγκεφαλική γήρανση.

Η βραχυπρόθεσμη εκπαίδευση επίσης είχε σημασία. Μετά από 30 ώρες εκπαίδευσης σε ένα είδος παιχνιδιού δημιουργικής δραστηριότητας (Star Craft II), οι συμμετέχοντες εμφάνισαν νεότερους εγκεφάλους κατά περίπου 3.1 έτη. Αντίθετα, η ομάδα ελέγχου—εκπαιδευμένη σε απλούστερο παιχνίδι (turn-based game Hearthstone) δεν έδειξε καμία αλλαγή. Βελτιώσεις παρατηρήθηκαν και στην προσοχή, όπως ταχύτερες αντιδράσεις και καλύτερος εντοπισμός γρήγορων οπτικών στόχων.

Στα άτομα υψηλού επιπέδου γνώσης, εκπαίδευσης και εμπειρίας, υψηλότερη ικανότητα συσχετίστηκε με μικρότερη ηλικία εγκεφάλου. Στους εκπαιδευόμενους, οι βελτιώσεις στην ταχύτητα παιχνιδιού σχετίστηκαν με μειώσεις στην ηλικία του εγκεφάλου. Αυτό σημαίνει ότι τα εγκεφαλικά οφέλη που συνδέονται με τη δημιουργικότητα αυξάνονται με την βαθύτερη ενασχόληση, την μεγαλύτερη εκπαίδευση και την υψηλότερη απόδοση.

Τα άτομα υψηλού επιπέδου γνώσης, εκπαίδευσης και εμπειρίας και οι εκπαιδευόμενοι εμφάανιζαν αυξημένη συνδεσιμότητα σε μετωποβρεγματικές περιοχές—οι οποίες συνήθως μειώνονται με την ηλικία και σε νευρολογικές διαταραχές. Αυτές οι αλλαγές ευθυγραμμίζονται με γνωστικές διεργασίες σημαντικές για τη δημιουργικότητα, όπως ο ρυθμός, ο συντονισμός, η φαντασία (imagery) και η οπτική διακριτικότητα (visual salience). Για τους εκπαιδευόμενους, οι περιοχές που επηρεάστηκαν ήταν αυτές της προσοχής, της αναγνώρισης αντικειμένων και των πρώιμων αντιληπτικών δεξιοτήτων, αντικατοπτρίζοντας τα αρχικά στάδια εκπαίδευσης.

Τα άτομα υψηλού επιπέδου γνώσης, εκπαίδευσης και εμπειρίας με πιο νεότερους εγκεφάλους είχαν επίσης υψηλότερη τοπική και συνολική αποδοτικότητα (local & global efficiency) των νευρωνικών κυκλωμάτων, με την τοπική να παρουσιάζει την ισχυρότερη συσχέτιση. Αυτό υποδηλώνει ότι η δημιουργικότητα μπορεί να προστατεύει από την εγκεφαλική γήρανση βελτιώνοντας τον τρόπο με τον οποίο εξειδικευμένες περιοχές του εγκεφάλου επικοινωνούν και μοιράζονται πληροφορίες. Οι εκπαιδευόμενοι έδειξαν κέρδη μόνο στην τοπική αποδοτικότητα, συμβατά με πρώιμες νευρωνικές αλλαγές.

Επιπλέον τα άτομα υψηλού επιπέδου γνώσης και εκπαίδευσης και μακροχρόνιας εμπειρίας παρουσιάζουν επίσης ισχυρότερη επικοινωνία μεταξύ απομακρυσμένων περιοχών του εγκεφάλου. Αυτό δεν εμφανίστηκε στους βραχυπρόθεσμα εκπαιδευόμενους, υποδηλώνοντας ότι ορισμένες βιολογικές αλλαγές απαιτούν μακροχρόνια πρακτική.

«Η μελέτη δείχνει ότι οι δημιουργικές δραστηριότητες—από τις τέχνες μέχρι την κίνηση και τα ψηφιακά παιχνίδια—συνδέονται με βραδύτερη γήρανση του εγκεφάλου. Τα άτομα υψηλού επιπέδου γνώσης, εκπαίδευσης και εμπειρίας παρουσιάζουν τα ισχυρότερα αποτελέσματα, αλλά και οι βραχυπρόθεσμα εκπαιδευόμενοι δείχνουν ουσιαστικές βελτιώσεις. Η βιολογική εικόνα υποδηλώνει ότι η δημιουργικότητα ενισχύει μετωποβρεγματικές περιοχές που κανονικά φθίνουν με την ηλικία, αυξάνει την αποδοτικότητα των νευρωνικών δικτύων και, με μακροχρόνια εξάσκηση, ενισχύει τη συνολική σύζευξη νευρώνων στον εγκέφαλο.

Αυτά τα μοτίβα επικαλύπτονται με γνωστικές διεργασίες σημαντικές για τη δημιουργικότητα, όπως ο συντονισμός, η φαντασία, ο ρυθμός και η εστιασμένη προσοχή. Συνολικά, τα ευρήματα τοποθετούν τη δημιουργικότητα ως μια ευέλικτη, διευρυμένη προσέγγιση υποστήριξης της εγκεφαλικής υγείας, που τροφοδοτείται από εμπειρογενή πλαστικότητα και κλιμακώνεται ανάλογα με τη δεξιότητα. Οι συγγραφείς προτείνουν τη διερεύνηση δημιουργικών παρεμβάσεων για προληπτική υγεία, την επέκταση της έρευνας σε περισσότερες δημιουργικές δραστηριότητες και τη συνδυασμένη χρήση μεθόδων μέτρησης της ηλικίας του εγκεφάλου με ευρύτερα γνωστικά και κοινωνικά τεστ ώστε να διερευνηθεί σε βάθος η σημασία τους. Συνολικά, η δημιουργικότητα αναδύεται όχι μόνο ως μια μορφή έκφρασης αλλά και ως βιολογικό πλεονέκτημα που μπορεί να στηρίξει υγιή εγκεφαλική γήρανση», καταλήγει ο κ. Ευθυμιόπουλος.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
Παρέμβαση με εικονική πραγματικότητα μειώνει το άγχος του θανάτου
Ο Barry Manilow ανακοίνωσε ότι πάσχει από καρκίνο στον πνεύμονα
Αύξηση βάρους στη μέση ηλικία : Τι μπορείτε να κάνετε