Της Αθηνάς Σούρδη, Παθολόγου- Λοιμωξιολόγου, Αναπλ. Διευθύντριας Γ’ Παθολογικού Τμήματος και Προέδρου Επιτροπής Λοιμώξεων, Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center.

 

Η Ευρωπαϊκή ημέρα ευαισθητοποίησης για την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών που εορτάζεται ετησίως στις 18 Νοεμβρίου, έχει ως στόχο την προώθηση και ενίσχυση των δράσεων εκείνων που αφορούν την ορθολογική χρήση των αντιβιοτικών τόσο στα νοσοκομεία, όσο και στην κοινότητα.

Για τη χώρα μας, αυτή η ημέρα έχει ιδιαίτερη σημασία αφού δυστυχώς  εξακολουθεί να διεκδικεί δύο θλιβερές πρωτιές. Η πρώτη, αφορά τα υψηλά ποσοστά κατανάλωσης αντιβιοτικών εντός και εκτός νοσοκομείων. Η δεύτερη, άμεσα συνδεδεμένη με την πρώτη, αφορά τα υψηλά  ποσοστά της μικροβιακής αντοχής κυρίως όσον αφορά τις λοιμώξεις από Gram αρνητικά παθογόνα.

Η ανακάλυψη των  αντιβιοτικών αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις της ιατρικής επιστήμης. Μέχρι τότε χιλιάδες ανθρώπινες ζωές χάνονταν από κοινές βακτηριακές λοιμώξεις όπως είναι η πνευμονία, η ουρολοίμωξη και οι  λοιμώξεις του χειρουργικού τραύματος.

Δυστυχώς όμως, η αλόγιστη και μη ορθολογική χρήση που ακολούθησε την ανακάλυψή τους,  οδήγησε σε ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως «μικροβιακή αντοχή» και δεν είναι τίποτα άλλο από την ικανότητα που απέκτησαν πολλοί μικροοργανισμοί  μεταλλασσόμενοι κάτω από την πίεση επιλογής των αντιβιοτικών να διαφεύγουν της δράσης τους και να θανατώνονται ολοένα και δυσκολότερα.

Το πρόβλημα της μικροβιακής αντοχής εδώ και αρκετά χρόνια έχει αναδειχθεί σε μείζονα απειλή για τη δημόσια υγεία, με σημαντική επίπτωση στη λειτουργία των νοσοκομείων αλλά και σημαντικές ατομικές και κοινωνικές προεκτάσεις.

Στις μέρες μας, ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι εμφανίζουν λοιμώξεις από βακτήρια, ανθεκτικά σε ένα ή περισσότερα αντιβιοτικά, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που ως γιατροί ερχόμαστε αντιμέτωποι με το πραγματικά δύσκολα διαχειρίσιμο φαινόμενο της παναντοχής.
 
Η διασπορά αυτών των παθογόνων στα ζώα και στο φυσικό περιβάλλον πολλαπλασιάζει τον κίνδυνο μετάδοσης από άνθρωπο σε άνθρωπο δια της επαφής ή μέσω της τροφικής αλυσίδας μεγεθύνοντας τις διαστάσεις του προβλήματος. 

Το ECDC εκτιμά ότι περίπου 4 εκατομμύρια ασθενείς  νοσούν ετησίως από νοσοκομειακή λοίμωξη  σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ και ότι περίπου 37.000 θάνατοι προκύπτουν άμεσα από αυτές τις λοιμώξεις, ένα μεγάλο ποσοστό των οποίων οφείλεται σε πολυανθεκτικά παθογόνα.

Τι θα συμβεί εάν στο εγγύς μέλλον ξεμείνουμε από δραστικά αντιβιοτικά;

Ο εφιάλτης της προ αντιβιοτικών εποχής θα επιστρέψει, τα ποσοστά θνητότητας από λοιμώξεις θα εκτιναχθούν και ιατρικές πρακτικές που αποτελούν ορόσημα στην ιστορική εξέλιξη της ιατρικής όπως η μεταμόσχευση οργάνων, η χημειοθεραπεία του καρκίνου και η νοσηλεία σε ΜΕΘ θα καταστούν ανεφάρμοστες.

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος της μικροβιακής αντοχής απαιτείται η δραστηριοποίηση της διεθνούς κοινότητας σε πολιτικό, επιστημονικό και κοινωνικό επίπεδο.

Η εφαρμογή αυστηρών προγραμμάτων ελέγχου και πρόληψης των νοσοκομειακών λοιμώξεων, η βελτίωση της συνταγογράφησης των αντιβιοτικών καθώς και η συνεχής ευαισθητοποίηση ιατρών και πολιτών, αποτελούν στρατηγικές που μπορούν με χαμηλό κόστος να αποδώσουν σημαντικά αποτελέσματα.

Επιβάλλεται να σχεδιαστεί μια επαναλαμβανόμενη ενημερωτική εκστρατεία, με στόχο την υιοθέτηση από πλευράς του γενικού πληθυσμού μιας ορθολογικής συμπεριφοράς στην κατανάλωση των αντιβιοτικών.

Χρειάζεται να καταπολεμηθούν λανθασμένες αντιλήψεις, όπως ότι τα αντιβιοτικά  αντιμετωπίζουν όλες τις νόσους, ακόμη και τις ιογενείς λοιμώξεις.

Ένα μεγάλο μέρος των ευρωπαίων πολιτών  δεν γνωρίζει ότι δεν είναι αποτελεσματικά στο κοινό κρυολόγημα, στη γρίπη, στη βρογχίτιδα και στην ωτίτιδα. Η χρήση των αντιβιοτικών στις περιπτώσεις αυτές,  δεν μειώνει τη διάρκεια των συμπτωμάτων, ούτε προστατεύει τα άτομα του περιβάλλοντος από τη νόσηση, άρα η χορήγησή τους είναι άσκοπη με μόνο κέρδος τις παρενέργειες (π.χ. σοβαρές αλλεργίες και διαρροϊκά σύνδρομα).

Τα αντιβιοτικά πρέπει να χορηγούνται μόνο με ιατρική συνταγή. Μόνο ο γιατρός είναι αρμόδιος να καθορίσει το είδος του αντιβιοτικού, τη δόση, τον τρόπο και τη διάρκεια χορήγησής τους. Η διακίνηση λανθασμένης πληροφόρησης από συγγενείς/ φίλους/ ίντερνετ/ διαφημίσεις φαρμακευτικών εταιρειών πρέπει να αποφεύγεται.

Χρειάζεται να γίνει κοινή συνείδηση όλων μας ότι η πρόληψη, ο εμβολιασμός,  η τήρηση των κανόνων υγιεινής, η αλλαγή διατροφικού προτύπου, η απαλλαγή από νοσογόνες έξεις και η άθληση αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας κατά των ιογενών λοιμώξεων.

Η συνετή χρήση των αντιβιοτικών από γιατρούς και ασθενείς μπορεί να αναχαιτίσει την επέκταση του προβλήματος της μικροβιακής αντοχής και έτσι να κληροδοτηθούν αποτελεσματικά αντιβιοτικά στις επόμενες γενεές.

Ειδήσεις υγείας σήμερα
GSK: Μήνυση κατά Pfizer-BioNTech για τις πατέντες των εμβολίων mRNA
Το Τai chi βελτιώνει την ποιότητα ύπνου ασθενών με προχωρημένο καρκίνο πνεύμονα [μελέτη]
Πώς θα αυξήσουμε την αντοχή μας