Αγγλικός όρος

asthma

Ορισμός

Ένα νόσημα το οποίο οφείλεται σε αυξημένη αντιδραστικότητα του τραχειοβρογχικού δέντρου σε διάφορα ερεθίσματα, η οποία οδηγεί σε επεισόδια στένωσης και φλεγμονής των αεραγωγών.

Κλινικά, οι περισσότεροι ασθενείς εκδηλώνουν συριγμό και λαχάνιασμα. Ο βήχας είναι επίσης ένα συχνό σύμπτωμα. Ανάμεσα στις κρίσεις, οι ασθενείς μπορεί να έχουν φυσιολογική αναπνευστική λειτουργία. Αν και στους περισσότερους ασθματικούς η νόσος είναι ήπιας βαρύτητας, σε ορισμένες περιπτώσεις οι κρίσεις είναι συνεχείς. Αυτή η κατάσταση ονομάζεται status asthmaticus και μπορεί να είναι θανατηφόρος.

ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ: Η υποτροπή και η βαρύτητα των κρίσεων επηρεάζεται από μια ποικιλία ερεθισμάτων στα οποία συμπεριλαμβάνονται τα αλλερ-γιογόνα, η σκόνη, ο καπνός, τα φάρμακα, οι χρωστικές, οι οσμές, η άσκηση, η επαγγελματική έκθεση σε διάφορα υλικά ή η λοίμωξη. Ενδιάμεσες ουσίες του αυτόνομου νευρικού συστήματος ή της φλεγμονής (ειδικά τα παράγωγα του αραχιδονι-κού οξέος, όπως είναι τα λευκοτριένια) παίζουν σημαντικό ρόλο. Η συσχέτιση της συναισθηματικής ταραχής και των ασθματικών κρίσεων είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Τα ήπια επεισόδια άσθματος αντιμετωπίζονται εύκολα και επαρκώς με τη μέτρια χρήση των αδρενεργικών αγωνιστών όπως είναι η αλβουτερόλη. Οι ασθενείς με σοβαρότερης μορφής άσθμα ή με συχνότερες κρίσεις για την αντιμετώπιση της νόσου τους εξαρτώνται από φάρμακα όπως τα κορτικοστεροειδή, φάρμακα που σταθεροποιούν τα μαστοκύτταρα (π.χ. χρωμολύνη), μακράς διάρκειας βήτα αγωνιστές (πχ. σαλμετερόλη), αναστολείς των λευκοτριενίων (π.χ. μοντλευκάστη) και βραχείας διάρκειας δράσης βήτα αγωνιστές. Για την αντιμετώπιση οξέων ασθματικών κρίσεων μπορεί να απαιτηθούν υψηλές ή συχνές δόσεις βήτα αγωνιστών ή στεροειδών. Η οξυγονοθεραπεία είναι ένα σημαντικό μέρος της θεραπείας στις περισσότερες κρίσεις άσθματος. Στις εμμένουσες κρίσεις άσθματος, ορισμένες φορές ενδείκνυται η εισαγωγή στο νοσοκομείο για την παρακολούθηση της μέγιστης ροής αέρα, του κορεσμού του οξυγόνου, των αερίων αίματος και του καρδιακού ρυθμού. Η διασωλήνωση και ο μηχανικός αερισμός είναι αναγκαία σε σοβαρές κρίσεις. Αντιβιοτικά χρησιμοποιούνται μόνο στις βακτηριακές λοιμώξεις.

ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΑ: Το άσθμα εκδηλώνεται συχνότερα κατά την παιδική ηλικία και κατά την νεαρό ενήλικο ζωή, αλλά μπορεί να προσβάλει και ενήλικες οποιασδήποτε ηλικίας. Πριν την ήβη, το άσθμα παρουσίαζει διπλάσια συχνότητα στα αγόρια έναντι των κοριτσιών· στους ενήλικες η κατανομή ανάμεσα στα δύο φύλα είναι ίδια.

ΠΡΟΛΗΨΗ: Ο περιορισμός της έκθεσης στις οικιακές εισπνεόμενες ουσίες όπως είναι η σκόνη, τα αντιγόνα των κατσαρίδων, η μούχλα, ο καπνός από τσιγάρο και οι ισχυρές οσμές είναι δυνατόν να βοηθήσουν στην πρόληψη των ασθματικών κρίσεων. Οι ασθματικοί με αλλεργία σε εξωτερικά αλλεργιογόνα μπορούν να ωφεληθούν από την μετακόμιση σε περιοχές με διαφορετικό κλίμα ή με τη λελογισμένη χρήση φαρμάκων. Η τακτική χρήση φαρμάκων, όπως είναι η νατριούχος χρω-μολύνη είναι αποτελεσματική στην πρόληψη των ασθματικών κρίσεων και την σταθεροποίηση του αναπνευστικού. Επίσης, συχνά είναι ωφέλιμη η ανοσοποίηση και η απευαισθητοποίηση.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Ο ασθενής παρακολουθείται στενά για να ελεγχθεί κατά πόσον συμμορφώνεται με τις απαιτήσεις που επιβάλλονται λόγω της απόφραξης των αεραγωγών. Τα βασικά στοιχεία της ανταπόκρισης του ασθενούς είναι το υποκειμενικό αίσθημα του λαχανιάσματος, η κόπωση που βιώνει ο ασθενής κατά την αναπνοή και το κατά πόσον οι κρίσεις βελτιώνονται ή επιδεινώνονται με τη θεραπεία. Επίσης θα πρέπει να σημειώνεται το πόσο καλά ανεκτά είναι τα χορηγούμενα φάρμακα από τον ασθενή. Οι εκτιμήσεις αυτές είναι καλύτερα να γίνονται από τη νοσηλεύτρια, τον ειδικό θεραπευτή και τον ιατρό. Θα πρέπει να εκτιμάται κατά πόσον υπάρχουν σποραδικοί μη φυσιολογικοί αναπνευστικοί ήχοι όπως είναι ο συριγμός ή ρόγχος κατά την εισπνοή ή κατάτην εκπνοή, εάν χρησιμοποιούνται οι επικουρικοί αναπνευστικοί μύες, όπως επίσης εκτιμάται η ροή του αέρα, η πνευματική κατάσταση, ο κορεσμός οξυγόνου και τα αρτηριακά αέρια αίματος. Η εξάντληση ή η πνευματική διέγερση μπορεί να αποτελούν σημεία επικείμενης αναπνευστικής ανεπάρκειας, γεγονός το οποίο σημαίνει ότι απαιτείται στενή παρακολούθηση ή ενδο-τραχιακή διασωλήνωση. Ο ασθενής ο οποίος έχει εργώδη αναπνοή θα πρέπει να παρακολουθείται στενά και να υποστηρίζεται συναισθηματικά. Θα πρέπει να κάθεται σε όρθια θέση (υψηλή θέση Fowel) ώστε να διευκολύνεται η αναπνευστική προσπάθεια και να χορηγείται χαμηλής ροής οξυγόνο και τα ενδεικνυόμενα φάρμακα σύμφωνα με τις οδηγίες. Η ανύψωση των άνω άκρων του ασθενούς με τη χρήση μαξιλαριών στα πλάγια του κορμού του ή πάνω σε ένα μαξιλάρι που είναι τοποθετημένο πάνω σε τραπέζι επί κλίνης μπορεί να διευκολύνει τις αναπνευστικές κινήσεις. Εάν ο ασθενής βήχει, θα πρέπει να σημειώνεται η δυνατότητα που έχει να καθαρίζει το αναπνευστικό του από τις εκκρίσεις αλλά και ο χαρακτήρας των πτυέλων του. Τα πυώδη πτύελα θα πρέπει να αποστέλλονται στο εργαστήριο για καλλιέργεια και αντιβιόγραμμα, χρώση κατά Gram και άλλες εξετάσεις. Μετά την ύφεση της οξείας κρίσης, η νοσηλεύτρια ή ο ειδικός θεραπευτής δίνουν οδηγίες στον ασθενή σχετικά με την ορθή χρήση των εισπνεόμενων φαρμάκων του, δίνοντας ιδιαίτερη προσοχή στο κατά πόσον ο ασθενής είναι σε θέση να κάνει ακριβείς μετρήσεις τον χορηγούμενων δόσεων και εάν υπάρχει ανάγκη θα πρέπει να χορηγείται μια ειδική συσκευή η οποία βοηθά στην ακριβή μέτρηση της δόσης. Ο ιατρός ή άλλος ειδικός ενημερώνει τον ασθενή σχετικά με το ρόλο της έκθεσης σε αλλεργιογόνα και σε ερεθιστικές ουσίες (πχ. καπνός, κρύο αέρα) και προτείνει κάποια μέτρα τα οποία μπορεί να λάβει κατ' οίκον ο ασθενής προκειμένου να μειωθεί η ένταση των μελλοντικών κρίσεων. Ο θεράπων βεβαιώνεται ότι ο ασθενής και η οικογένειά του έχουν κατανοήσει την τρόπο χορήγησης και τη δοσολογία των φαρμάκων συντήρησης, αλλά και αιτιολογούν τη σειρά με την οποία θα πρέπει να λαμβάνονται τα εισπνεόμενα, επισημαίνουν ότι θα πρέπει να αναφέρουν οποιαδήποτε παρενέργεια παρουσιαστεί, και υπενθυμίζουν τα μέτρα τα οποία θα πρέπει να ληφθούν σε περίπτωση που παρουσιαστεί κάποια απειλητική κατάσταση. Χορηγούνται οι προληπτικές θεραπείες (όπως είναι ο εμβολιασμός έναντι του ιού της γρίπης και της πνευμονιοκοκκικής πνευμονίας και η απευαι-σθητοποίηση των παιδιών σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα), εάν δεν έχουν ήδη χορηγηθεί. Κανονίζεται η παρακολούθηση του ασθενούς στα πλαίσια της κατ' οίκον φροντίδας ή της πρωτοβάθμιας περίθαλψης, έτσι ώστε ο ασθενής να επα-νεκτιμάται με προσοχή αλλά και να απαντώνται οποιεσδήποτε ερωτήσεις ή ανησυχίες μπορεί να προκύψουν στον ασθενή ή στην οικογένειά του.

Υπώνυμος όρος

bakers′ asthma
bronchial asthma
cardiac asthma
exercise-induced asthma
extrinsic asthma
intrinsic asthma
nocturnal asthma
occupational asthma
stable asthma
unstable asthma