Αγγλικός όρος

fracture

Ορισμός

1. Τραυματισμός που είναι επίπονος, οιδηματώδης και παραμορφωτικός.
2. Θραύσμα οστού.

ΑΙΤΙΕΣ: Παθολογική: Σε ορισμένες νόσους όπως καρκίνος, οστεομαλάκυνση, σύφιλη και οστεομυελίτιδα τα οστά εμφανίζουν αυτόματα κατάγματα χωρίς τραυματισμό. Άμεση άσκηση βίαιης δύναμης: Το οστό εμφανίζει άμεσα κάταγμα στο σημείο που εφαρμόζεται η δύναμη (π.χ. κάταγμα της κνήμης από χτύπημα). Έμμεση άσκηση βίαιης δύναμης: Το οστό εμφανίζει κάταγμα έμμεσα λόγω μίας δύναμης που εφαρμόζεται σε απόσταση από τη θέση του κατάγματος και μεταδίδεται (π.χ. κάταγμα της κλείδας από πτώση με τεντωμένο χέρι). Μυϊκή συστολή: Το οστό σπάει από ξαφνική βίαια σύσπαση των μυών.

ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ: Περιλαμβάνουν την απώλεια της ικανότητας κίνησης, πόνο με οξεία εμφάνιση ευαισθησίας πάνω από το σημείο της θραύσης, οίδημα και μώλωπες, παραμόρφωση και πιθανή βράχυνση, αφύσικη κινητικότητα και τριβή που γίνεται αντιληπτή όταν τα άκρα του οστού τρίβονται μεταξύ τους. Είναι σημαντικό να μην γίνει προσπάθεια να αναπαραχθούν τα δύο τελευταία αυτά ευρήματα. Η ακτινογραφία επιβεβαιώνει το κάταγμα και την ακριβή θέση των οστικών θραυσμάτων.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ: Σε απλά κατάγματα, το μέλος ή τμήμα πρέπει να διατηρείται ακίνητο με νάρθηκες. Εάν ραγίσει ένα ανώτερο άκρο, πρέπει να υποστηριχτεί με κρεμαστό επίδεσμο και ο ασθενής να μπορεί στη συνέχεια να περπατήσει. Εάν τραυματιστεί ένα κατώτερο μέλος, ο ασθενής πρέπει να παραμείνει ύπτιος και να μην κάνει προσπάθεια να περπατήσει.

Ο ιατρός μειώνει την έκταση του κατάγματος (ανατάσσει, τοποθετεί τα τεμάχια σε σωστή θέση). Το οστό διατηρείται στην θέση του με γύψινο επίδεσμο έως ότου επιτευχθεί η συνένωση. Ύστερα το μέλος επανέρχεται σε πλήρη λειτουργία με φυσιοθεραπεία και άσκηση.

Σε επιλεγμένα κατάγματα αρχικά πρέπει να σταματήσει ενδεχόμενη αιμορραγία ενώ πιθανά να απαιτηθεί ανοιχτή ανάταξη. Το τραύμα στη συνέχεια πλένεται και καθαρίζεται με αποστειρωμένο ορό. Εάν η περιοχή έχει μολυνθεί σε μεγάλο βαθμό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ήπιο διάλυμα σαπουνιού και αποστειρωμένου ορού. Όταν η πληγή είναι καθαρή τοποθετείται αποστειρωμένος επίδεσμος. Το οστό μπορεί στη συνέχεια να ακινητοποιηθεί με εξωτερική σταθεροποίηση-οστεοσύνθεση.

Σκελετική έλξη μπορεί να χρησιμοποιηθεί αντί για γύψινο επίδεσμο ή εξωτερική σταθεροποίηση για συγκεκριμένα κατάγματα (μηριαίας διάφυσης). Τοποθετούνται ειδικοί ήλοι στο οστό και τα οστικά άκρα συγκρατούνται σταθερά μέσω συστήματος τροχαλιών και βαρών εωσότου επιτευχθεί η συνένωση τους.

Εάν δεν παρατηρείται ικανή συνένωση εφαρμόζεται ηλεκτρικό ρεύμα στα οστικά άκρα (οστική διέγερση) που προάγει την ίαση.

ΠΡΟΣΟΧΗ: Οι πρώτες βοήθειες για κατάγματα της σπονδυλικής στήλης απαιτούν τη μέγιστη φροντίδα για τη μετακίνηση του ασθενούς. Η ακατάλληλη ή περιττή μετακίνηση μπορεί να τραυματίσει ακόμα περισσότερο τη σπονδυλική στήλη. Σταθεροποίηση του ασθενούς σε άκαμπτο στρώμα με πλήρη προστασία της σπονδυλικής στήλης είναι απαραίτητη εωσότου ο ακτινολογικός έλεγχος ότι η σπονδυλική στήλη δεν έχει υποστεί βλάβες.

ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ ΑΣΘΕΝΟΥΣ: Το κάταγμα ακινητοποιείται με νάρθηκα που τοποθετείται στα οστικά άκρα και στις δύο γειτονικές αρθρώσεις. Ένα ανοιχτό κάταγμα καλύπτεται με αποστειρωμένο επίδεσμο. Το άκρο ανυψώνεται και εφαρμόζεται κρύο επίθεμα για την ελαχιστοποίηση του οιδήματος ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται στενά η συνολική κατάσταση του ασθενούς για πιθανή καταπληξία ή άλλες επιπλοκές. Χορηγούνται αναλγητικά και ο ασθενής προετοιμάζεται σωματικά και ψυχολογικά για κλειστή ή ανοιχτή ανάταξη και σταθεροποίηση του κατάγματος. Η αγγειακή και νευρολογική κατάσταση του μέλους που είναι απομακρυσμένο από τη θέση του κατάγματος παρακολουθείται πριν και μετά την ακινητοποίηση με συσκευές έλκυσης, τοποθέτησης γύψινου επιδέσμου ή στερέωσης.

Ο ασθενής εκτιμάται για εμβολή λίπους ύστερα από κατάγματα επιμηκών οστών, για υπερβολική απώλεια αίματος και αιμοαραίωσης, και για καθυστερημένη πώρωση ή μη πώρωση κατά τη διάρκεια της ίασης και συμπληρωματικής αγωγής. Ο ασθενής πρέπει να αναφέρει σημεία ελαττωμένης κυκλοφορίας (ψυχρότητα δέρματος, μούδιασμα, κνησμό, αποχρωματισμό, και αλλαγές στην κινητικότητα) και διδάσκεται η σωστή χρήση των βοηθητικών συσκευών (κρεμαστός επίδεσμος, δεκανίκια, και περιπατητής Π).

Ετυμολογία

[Λατ. fractura, σπάσιμο]